حج: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۸٬۴۵۹ بایت اضافه‌شده ،  ‏۳۰ آوریل ۲۰۲۴
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
خط ۸۰: خط ۸۰:
#ملاحظه نمایش [[شکوه]] و [[عزت]] و [[عظمت]] [[مسلمانان]] در [[سایه]] [[دستورات اسلام]]
#ملاحظه نمایش [[شکوه]] و [[عزت]] و [[عظمت]] [[مسلمانان]] در [[سایه]] [[دستورات اسلام]]
# [[تقویت اسلام]] و برگزاری [[مانور]] [[اتحاد اسلامی]].<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[فرهنگنامه حج (کتاب)|فرهنگنامه حج]]، ص ۴۵.</ref>.
# [[تقویت اسلام]] و برگزاری [[مانور]] [[اتحاد اسلامی]].<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[فرهنگنامه حج (کتاب)|فرهنگنامه حج]]، ص ۴۵.</ref>.
==آداب سفر حج==
[[سفر]] [[معنوی]] حج، فرصتی [[ارزشمند]] برای [[کسب معرفت]] و [[جلب رضایت الهی]] است. هر کس به [[میزان]] [[آگاهی]] و [[شناخت]] خویش از آن بهره می‌گیرد. تعدادی از [[حاجیان]] در پایان این سفر [[روحانی]]، [[قلب]] خود را از [[محبت خدا]] لبریز کرده، با حجی مقبول به [[شهر]] و [[دیار]] خود باز می‌گردند، گروهی نیز همچون [[انسان]] فرورفته در خوابی، پس از سفر به ناگاه از [[خواب]] خوش پریده و در [[حسرت]] از دست دادن فرصت‌های ارزشمند آن [[اندوهگین]] می‌شوند.
آگاهی به آداب سفر معنوی حج می‌تواند ما را نسبت به شکوهمندترین [[عبادات]] [[دینی]] مشتاق‌تر کرده و با عمل به آن در [[روح]] و جان‌مان تحولی بزرگ رخ بدهد. برخی آداب که از زبان [[پیشوایان معصوم]]{{ع}} به ما رسیده چنین است:
# [[هدفداری]] در [[مسافرت]]؛ [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: در [[حکمت]] [[آل داوود]] آمده است: انسان [[عاقل]]، شایسته است که با سه [[هدف]] به مسافرت برود: توشه‌ای برای فردای [[قیامت]] برگیرد، مخارج [[زندگی]] را تأمین کند، از راه [[حلال]] [[لذت]] ببرد<ref>وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۳۴۳.</ref>.
# [[توبه]] و [[استغفار]]؛ امام صادق{{ع}} فرمود: هر گاه قصد حج کردی، با آب توبهٔ [[خالص]]، گناهانت را بشوی و [[لباس]] [[راستی]] و [[پاکی]] و [[خضوع]] و [[خشوع]] را بر تن کن.
# [[وصیت]] کردن
# [[اخلاص]] در [[نیت]] و [[قصد قربت]]
#زاد و [[توشه]] حلال فراهم کردن
#چشم به [[مال]] دیگران نداشتن
#تأمین مخارج [[زن]] و فرزند
# [[انتخاب]] [[زمان]] مناسب برای سفر
# [[غسل]] کردن
# [[صدقه دادن]]
#بی‌خبر به مسافرت نرفتن
# مسافرت در شب سفارش شده است
# انتخاب همراه مناسب
#هم‌شأنی در مسافرت
# یادآوری [[نعمت‌های خداوند]]
# [[دعا]] و ذکر در [[حال]] [[حرکت]]
#شراکت در هزینه‌ها
# [[حفظ]] [[پول]] و اثاثیه، همراه داشتن مواد خوراکی و نیازمندی‌های سفر
# [[لباس تمیز]] [[پوشیدن]]
# [[پرهیز]] از [[پرخوری]]
# پرهیز از [[اسراف]] و [[تبذیر]]
# [[خدمت]] کردن به حاجیان و مراعات کردن [[حال]] دیگران
# [[پرهیز]] از [[آزار دیگران]]
# [[حل مشکلات]] همسفران و [[خیرخواهی]] برای آنان
# [[نماز خواندن]] در [[مساجد]]
#رو به [[قبله]] نشستن
#گرامی داشتن همراهان
# پرهیز از [[سوء ظن]] به دیگران
# پرهیز از [[ناسازگاری]]
# [[کاستی‌ها]] و [[لغزش‌ها]] را به رخ نکشیدن
# [[زینت]] [[شیعه]] بودن
# [[مدارا]] با [[بیماران]] و کهنسالان
#سوغات آوردن<ref>حج در اندیشه اسلامی، سیدعلی قاضی عسکر، ص۶۳.</ref>
در ارتباط با [[تشرف]] به حج و آمادگی‌های قبلی از لسان [[ائمه معصومین]] توصیه‌ها و سفارش‌هایی به [[زائران]] حرمین شریفین شده است. از آن جمله، توصیه‌های [[ارزشمند]] [[امام صادق]]{{ع}} است که آن حضرت فرموده‌اند:
وقتی أرادهٔ حج نمودی، قبلاً خانهٔ [[دل]] را از هر شاغل و حاجبی که تو را از [[خدا]] [[غافل]] کند، و مشغول به خود گرداند، فارغ ساز. کارها و تمام [[شئون]] زندگیت را به خدا واگذار و در جمیع حرکات و سکنات، [[توکل]] بر او نموده و [[تسلیم]] [[قضا]] و [[تقدیر الهی]] باش. از [[دنیا]] و [[آسایش]] دنیا و [[مردم]]، منقطع شو. [[حقوقی]] را که از دیگران به [[ذمّه]] داری، ادا کن. متکی بر [[توشه]] و مرکب و [[یاران]] راه و قوت بدنی و نیروی [[جوانی]] و [[مال]] و [[دارایی]] خود مباش؛ زیرا [[ترس]] آن می‌رود که خدا همین‌ها را [[دشمن]] [[انسان]] و مایۀ [[وزر]] و وبال [[آدم]] [[خودخواه]] گرداند، تا دانسته شود که تمام [[حول و قوه]] و [[تدبیر]] و چاره، به دست [[خالق یکتا]] بوده و بدون [[توفیق]] و [[تسدید]] او، احدی [[قادر]] بر چاره و تدبیری نخواهد بود.
پس مهیا و آمادهٔ رفتن شو، مانند کسی که [[امید]] به بازگشت [[مجدد]] به [[خانه]] و [[اهل]] و عیال خود ندارد. با همسفران، نیکورفتار و خوش‌سفر باش. اوقات [[نماز]] را رعایت نما، [[سنن]] و [[دستورات]] [[رسول]] مکرم{{صل}} را به کار بند و آن‌چه را [[وظیفه]] است از [[آداب و رسوم]] و [[صبر]] و [[تحمل]] و [[شکر]] و [[مهربانی]] و [[بخشش]] و ترجیح دیگران بر خود، در همه‌جا و در همه‌وقت انجام ده.
سپس با آب توبهٔ [[خالص]] خود را از [[گناه]] شستشو داده و جامهٔ [[صدق]] و [[صفا]] و افتادگی و [[خشوع]]، در بر کن و از هرچه که تو را از [[یاد خدا]] باز می‌دارد و از [[طاعت]] او منصرف می‌سازد، [[محرم]] شو و لبیک بگو... و هم‌چنان‌که با بدنت در میان انبوه [[مسلمانان]]، [[طواف]] کرده، و گرد [[بیت]] [[خدا]] می‌چرخی، با قلبت در میان [[فرشتگان]]، طواف انجام داده و گرد [[عرش خدا]] گردش کن. هروله کن، اما هروله‌ای که در معنی، گریختن از [[هوای نفس]] باشد. با بیرون رفتنت از [[مکه]] به [[منا]]، از [[غفلت]] و لغزش‌های خود، بیرون آی و هرگز آرزوی آن‌چه را که بر تو [[حلال]] نمی‌باشد و یا [[شایستگی]] آن را نداری، منما.
در [[عرفات]]، اعتراف به خطیئات و [[گناهان]] نموده و [[تجدید عهد]] [[عبودیت]] و [[اقرار]] به [[وحدانیت]] [[حضرت حق]] کن و خود را به [[مقام قرب]] خدا برسان. در «[[مزدلفه]]» تقوای خدا در [[دل]] بگیر و با صعود به [[کوه]] مشعر، [[روح]] خود را به سوی عالم بالا [[حرکت]] ده. با [[ذبح]] [[قربانی]]، حنجر [[هوا و هوس]] را بریده و رگ‌های [[طمع]] را قطع کن. هنگام [[رمی]] و سنگ انداختن بر جمرات، [[افعال]] [[زشت]] و [[اخلاق ناپسند]] و [[دنائت]] و [[پستی]] و شهوت‌پرستی‌ها را از خود دور کن. با تراشیدن سر، عیب‌های ظاهر و [[باطن]] خود را بتراش و با دخول به [[حرم]]، خود را از [[شر]] [[متابعت]] هوای نفس و خواهش دل، رهانیده و در [[حفظ]] و [[امان خدا]]، داخل ساز. بیت را با توجه به [[عظمت]] و [[جلالت]] [[رب]] البیت و آشنایی با سطوت [[سلطان]] او [[زیارت]] کن. استلام [[حجر]] بنما. درحالتی که [[رضا]] به قسمت او داده و [[خاضع]] در برابر عظمتش گشته‌ای. طواف [[وداع]] را که حاکی از وداع ماسوی [[الله]] قرار داده، باهرچه که غیر خداست، وداع بنما.
با وقوف در [[کوه صفا]] در تصفیهٔ روح و [[تهذیب نفس]] خود بکوش و سعی کن خود را برای لقای [[خدا]] در [[روز]] لقا آماده گردانی. به [[مروه]] که رسیدی، [[مروت]] نموده و اوصاف خود را در جنب ارادهٔ [[حق]]، فانی ساز و به عهدی که با خدا بسته‌ای و حج خود را مشروط به آن، به جا آورده‌ای تا [[روز قیامت]]، [[وفادار]] بمان. و بدان سرّ اینکه [[خداوند]] حج را [[واجب]] نمود و آن را در میان [[طاعات]]، به خودش نسبت داده و فرموده است: {{متن قرآن|وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا}}<ref>«و حجّ این خانه برای خداوند بر عهده مردمی است که بدان راهی توانند جست» سوره آل عمران، آیه ۹۷.</ref>، و هم [[نبی اکرم]]{{صل}} ترتیب [[مناسک]] را به این صورت که هست، تنظیم کرده است، آن است که اشاره‌ای به [[مرگ]] و [[قبر]] و [[بعث]] و [[قیامت]] باشد و صاحبدلان و [[خردمندان]] از مشاهدهٔ این مناسک، از اول تا به آخر، متذکر [[عوالم]] بعد از مرگ، از [[بهشت و جهنم]] بشوند و [[آمادگی]] برای [[ارتحال]] به آن عالم را به دست آورند<ref>حج برنامه تکامل، سید محمد ضیاء آبادی.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[فرهنگنامه حج (کتاب)|فرهنگنامه حج]]، ص ۴۸.</ref>.
==آرزوی حج==
چه بسیارند کسانی که [[مشتاق]] [[زیارت]] [[حریم]] [[الهی]] و [[کعبه]] مقدس‎اند، اما شرایط این [[سفر]] [[معنوی]] برای آنان فراهم نمی‌شود. بر اساس [[روایات]]، آرزومند حج اگر به یکی از این [[آداب]] [[مداومت]] کند، به آرزویش می‌رسد:
# [[قرائت سوره]] حج هر سه روز یک بار؛ [[امام ششم]]{{ع}} می‌فرماید: هر کس [[سوره حج]] را هر سه روز یک بار بخواند از آن سال بیرون نمی‌رود تا بار سفر [[مکه]] را ببندد و اگر در سفر خود از [[دنیا]] برود و به مکه نرسد، جای او، در [[بهشت]] است<ref>وسائل الشیعه، ج۸ (به نقل از راهنمای حرمین شریفین، ج۳، ص۳۱).</ref>.
# [[تلاوت]] [[سوره نبأ]] در هر روز یک بار<ref>وسائل الشیعه، ج۸ (به نقل از راهنمای حرمین شریفین، ج۳، ص۳۱).</ref>.
#ختم «ماشاء [[الله]]» هزار بار در یک مجلس<ref>وسائل الشیعه، ج۸ (به نقل از راهنمای حرمین شریفین، ج۳، ص۳۱).</ref>.
#در تعقیب هر [[نماز واجب]] بگوید: {{عربی|اللهم صل على محمد و آل محمد و اقض عنّي دَين الدنيا و الاخرة}} [[راوی]] پرسید: [[دَین]] [[آخرت]] چیست؟ فرمود: حج.
#از [[رسول خدا]]{{صل}} نقل شده است که فرمود: هر کس [[شوق]] حج دارد، [[لباس]] جدید خود را بپوشد و ظرف آبی را بردارد و ۳۵ بار [[سوره قدر]] را بر آن بخواند و بعد آن را بر خود بریزد، سپس چهار رکعت [[نماز]] بگذارد، به [[درستی]] که [[خدای تعالی]] حج و [[عمره]] را روزی او می‌کند.
#طبق [[روایات]] بسیاری، در شب ۲۳ [[ماه مبارک رمضان]] اسامی وافدین و زائرین خانهٔ [[خدا]] ثبت می‌گردد، پس در این شب [[مبارکه]] می‌توان با [[کوشش]] در [[عبادت]] و درخواست این [[موهبت]]، نام خود را به ثبت رساند.  
#در [[مناجات]] [[طلب]] حج، [[مداومت]] کند. [[محدث قمی]] این مناجات را از [[حضرت جواد]]{{ع}} در [[باقیات الصالحات]]، حاشیه مفاتیح نقل فرموده است<ref>راهنمای حرمین شریفین، ابراهیم غفاری، ج۳، ص۳۰.</ref>.
از جمله خواسته‌های مهم [[پیشوایان معصوم]] ما به‌ویژه در ماه مبارک رمضان درخواست انجام حج و [[زیارت]] [[خانه خدا]] بوده که از رهگذر [[دعا]] از خود بجای گذاشته‌اند.
در دعای شب اول [[ماه رمضان]] می‌خوانیم:
{{متن حدیث|اللَّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضَانَ الَّذِي أَنْزَلْتَ فِيهِ الْقُرْآنَ... اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ أَنْ تَجْعَلَ فِيمَا تَقْضِي وَ تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ فِي الْأَمْرِ الْحَكِيمِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِي لَا يُرَدُّ وَ لَا يُبَدَّلُ أَنْ تَكْتُبَنِي مِنْ حُجَّاجِ بَيْتِكَ الْحَرَامِ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمُ الْمَشْكُورِ سَعْيُهُمُ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمُ الْمُكَفَّرِ عَنْ سَيِّئَاتِهِمْ...}}
و در دعای هر شب ماه رمضان آمده است: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضَانَ الَّذِي أَنْزَلْتَ فِيهِ الْقُرْآنَ وَ افْتَرَضْتَ عَلَى عِبَادِكَ فِيهِ الصِّيَامَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ارْزُقْنِي حَجَّ بَيْتِكَ الْحَرَامِ فِي عامِي هذا وَ فِي كُلِّ عامٍ وَ اغْفِرْ لِيَ تِلْكَ الذُّنُوبَ الْعِظَامَ فَإِنَّهُ لَا يَغْفِرُهَا غَيْرُكَ يَا رَحْمَنُ يَا عَلَّامُ}}.
[[ابن ابی عمیر]] از یکی از [[خاندان رسول خدا]]{{صل}} نقل کرده کسی که این دعا را شب اول بخواند [[گناهان]] چهل سالش آمرزیده می‌شود. در این [[دعا]] تنها سه درخواست مطرح است:
# [[درود]] بر [[محمد و آل محمد]]
# حج [[خانه خدا]] در هر سال
# [[بخشش گناهان]]
از [[امام صادق]] و [[امام کاظم]]{{ع}} دعایی نقل شده که در [[ماه مبارک رمضان]] در پی هر فریضه‌ای خوانده شود: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي حَجَّ بَيْتِكَ الْحَرَامِ فِي عَامِي هَذَا وَ فِي كُلِّ عَامٍ مَا أَبْقَيْتَنِي فِي يُسْرٍ مِنْكَ وَ عَافِيَةٍ وَ سَعَةِ رِزْقٍ وَ لَا تُخْلِنِي مِنْ تِلْكَ الْمَوَاقِفِ الْكَرِيمَةِ وَ الْمَشَاهِدِ الشَّرِيفَةِ وَ زِيَارَةِ قَبْرِ نَبِيِّكَ صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ...}}<ref>فصلنامه میقات حج، شماره ۵۴، ص۳۵.</ref>
خداوندا امسال و هر سال تا وقتی مرا زنده می‌داری [[حجّ]] [[خانه]] خودت را روزی‌ام کن، آن هم در آسانی و [[تندرستی]] و وسعت روزی از سوی خودت و جایم را در آن جایگاه‌های [[ارزشمند]] و حرم‌های [[شریف]] خالی مگذار و از [[زیارت قبر]] پیامبرت محرومم مکن.
از دعاهای بسیار مهم و [[نورانی]] در ماه مبارک رمضان [[دعای ابوحمزه ثمالی]] از [[امام سجاد]]{{ع}} است که در [[سحرگاهان]] خوانده می‌شود. در این دعای شریف سه مرتبه [[زیارت]] [[کعبه]] از [[خداوند]] درخواست شده است... به قسمتی از این دعا اشاره می‌شود.
{{متن حدیث|... وَ ارْزُقْنَا حَجَّ بَيْتِكَ وَ زِيَارَةَ قَبْرِ نَبِيِّكَ صَلَوَاتُكَ وَ رَحْمَتُكَ... وَ ارْزُقْنِي حَجَّ بَيْتِكَ الْحَرَامِ فِي عَامِنَا هَذَا وَ فِي كُلِّ عَامٍ وَ زِيَارَةَ قَبْرِ نَبِيِّكَ وَ لَا تُخْلِنِي يَا رَبِّ مِنْ تِلْكَ الْمَشَاهِدِ الشَّرِيفَةِ وَ الْمَوَاقِفِ الْكَرِيمَةِ... وَ ارْزُقْنِي حَجَّ بَيْتِكَ الْحَرامِ فِي عامِنا هذا وَ فِي كُلِّ عامٍ، وَ ارْزُقْنِي رِزْقاً واسِعاً مِنْ فَضْلِكَ الْواسِعِ}}<ref>معانی الاخبار، ص۱۱.</ref>.
دعاهای متعددی در [[شب قدر]] وارد شده و در میان خواسته‌های این شب که شب تقدیر [[انسان‌ها]] است حج خانه خدا برجسته است. در روایتی از امام صادق{{ع}} در این باره نقل شده است:
{{متن حدیث|يُكْتَبُ فِيهَا وَفْدُ مَكَّةَ فَمَنْ كَانَ فِي تِلْكَ السَّنَةِ مَكْتُوباً لَمْ يَسْتَطِعْ أَنْ يَحْبِسَ وَ إِنْ كَانَ فَقِيراً مَرِيضاً وَ مَنْ لَمْ يَكُنْ فِيهَا مَكْتُوباً لَمْ يَسْتَطِعْ أَنْ يَحُجَّ وَ إِنْ كَانَ غَنِيّاً صَحِيحاً}}<ref>وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۳۱۳.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[فرهنگنامه حج (کتاب)|فرهنگنامه حج]]، ص ۵۱.</ref>.


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
۷۵٬۸۰۵

ویرایش