حدیث ثقلین در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←دلالت بر وجوب اطاعت اهل بیت
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
=== دلالت بر [[وجوب اطاعت اهل بیت]] === | === دلالت بر [[وجوب اطاعت اهل بیت]] === | ||
در این [[حدیث]] | جمله {{متن حدیث|مَا إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا بَعْدِي}} بر [[وجوب]] [[تمسک به قرآن]] و [[اهل بیت]]{{عم}} دلالت می‌کند، بنابراین، همانگونه که [[پیروی]] از [[دستورات]] قرآن بر [[مسلمانان]] واجب است، [[پیروی]] از دستورات اهل بیت پیامبر{{صل}} نیز بر آنان واجب خواهد بود. گفته شده است در [[صحیح مسلم]]<ref>نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۴، کتاب فضائل الصحابة، باب فضائل علی بن ابیطالب، ح۲۴۰۸.</ref> جمله مزبور نقل نشده و پیامبر{{صل}} تنها به تمسک به قرآن دستور داده و درباره اهل بیت سه بار جمله {{عربی|"و أذکرکم الله فی أهل بیتی"}} را بیان کرده که مفاد آن [[رعایت حرمت]] اهل بیت و [[تکریم]] آنان است، نه [[وجوب پیروی]] از آنان»<ref>ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنة، ج۷، ص۲۱۵.</ref>. نقد این سخن آن است که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} پس از جمله {{متن حدیث|إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ}} از [[کتاب خدا]] به عنوان اولینِ دو ثقل یاد کرده است: {{متن حدیث|أَوَّلُهُمَا كِتَابُ اللَّهِ}} و پس از سفارش به [[تمسک به قرآن]] فرموده است: {{متن حدیث|وَ أَهْلُ بَيْتِي}}. در اینجا اگر چه کلمه {{عربی|و ثانیهما}} نیامده است، ولی بدون [[شک]]، عبارت {{متن حدیث|وَ أَهْلَ بَيْتِي}} بیانگر ثقل دوم است، بنابراین از عطف «[[اهل بیتی]]» (ثقل دوم) بر «[[کتاب الله]]» (ثقل اوّل)، فهمیده می‌شود که سفارش [[پیامبر]]{{صل}} به تمسک به قرآن، [[اهل بیت]] را نیز شامل می‌شود، و عبارت {{متن حدیث|وَ أُذَكِّرُكُمُ اللَّهَ فِي أَهْلِ بَيْتِي}} که سه بار تکرار شده است، بدان جهت است که پیامبر{{صل}} از [[طریق وحی]] [[الهی]] از حوادث و فتنه‌های پس از خود و مواضع نادرست [[امت]] در مورد اهل بیت{{عم}} [[آگاه]] بود؛ لذا سفارش خود نسبت به اهل بیت{{عم}} را مورد تأکید قرار داده است<ref>میلانی، علی، نفحات الازهار، ج۲، ص۲۹۱، به نقل از نسیم الریاض، شهاب الدین خفاجی.</ref>. گفته شده است: «[[وجوب]] [[تمسک به اهل بیت]]، بر [[رهبری سیاسی]] آنان دلالت نمی‌کند، و تنها [[مرجعیت علمی]] آنان را می‌رساند<ref>ابطال نهج الباطل، فضل بن روزبهان، در کتاب «دلائل الصدق»، ج۲، ص۴۷۲؛ دهلوی، غلام محمد بن محیی الدین، مختصر التحفة الإثنی عشریة، ص۱۷۴.</ref>. این اشکال وارد نیست؛ زیرا رهبری سیاسی [[امت اسلامی]] از مسائل [[دینی]] است و به مقتضای وجوب تمسک به اهل بیت{{عم}} در مسایل دینی، [[پیروی]] از آنان در اینباره [[واجب]] است و از سوی دیگر [[امامان اهل بیت]]{{عم}} با رهبری سیاسی دیگران [[مخالفت]] کرده و [[اعلان]] کرده‌اند که رهبری سیاسی[[حق]] آنان است، [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} در [[خطبه شقشقیه]]<ref>نهج البلاغة، خطبه ۳.</ref> فرموده است: «ابن ابی قحافه پیراهن [[خلافت]] را بر تن کرده در حالی که می‌دانست که جایگاه من در باب خلافت، همانند جایگاه محور نسبت به سنگ آسیاب است، و من با خود می‌اندیشیدم که یا برای گرفتن [[حق]] خود به [[زور]] [[متوسل]] شوم و یا [[شکیبایی]] ورزم و من در نهایت [[سختی]] و تلخی، راه دوم را برگزیدم». و آنگاه که از او خواستنند با [[عثمان]] [[بیعت]] کند فرمود: «شما می‌دانید که من به [[خلافت]] از دیگران سزاوارترم، ولی به [[خدا]] [[سوگند]]، تا وقتی که با [[سکوت]] من امور [[مسلمانان]] به [[سلامت]] بگذرد، و تنها بر من [[ستم]] شود، خاموش خواهم ماند»<ref>نهج البلاغة، خطبه ۷۴.</ref>. بنابراین، مقتضای [[وجوب]] [[پیروی از اهل بیت]]{{عم}}، سپردن [[رهبری سیاسی]] [[امت اسلامی]] به آنان است<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|گلپایگانی، علی ربانی]]، [[حدیث ثقلین (مقاله)|مقاله «حدیث ثقلین»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۳ (کتاب)| دانشنامه کلام اسلامی ج۳]]، ص ۳۶۷-۳۷۷.</ref>. | ||
=== دلالت بر جداناپذیری قرآن و اهل بیت === | === دلالت بر جداناپذیری قرآن و اهل بیت === | ||