شق القمر در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

برخی از [[آیات]] [[قرآن کریم]] که به روشنی بر شق القمر دلالت دارد [[آیه]]: {{متن قرآن|اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَانْشَقَّ الْقَمَرُ * وَإِنْ يَرَوْا آيَةً يُعْرِضُوا وَيَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ}}<ref>«رستخیز بسی نزدیک شد و ماه از میان شکافت * و چون معجزه‌ای ببینند روی می‌گردانند و می‌گویند: جادویی همیشگی است» سوره قمر، آیه ۱.</ref> است، زیرا کلمه «آیة» در آیه دوم جز اینکه همان باشد که در جمله «انشقّ القمر» از آن خبر داده، با هیچ آیت دیگری منطبق نیست، برای اینکه نزدیک‌ترین [[معجزه]] با نزول آن آیه همان معجزه [[شق القمر]] بوده که [[مشرکین]] از آن مانند سایر [[آیات]] [[اعراض]] کردند و گفتند: [[سحری]] است مستمر. همچنین [[روایات]] بی‌شماری بر موضوع شق القمر دلالت دارد که [[شیعه]] و [[سنّی]] آنها را نقل کرده و [[محدثین]] هر دو [[طایفه]] آنها را پذیرفته‌اند.

اما این [[استدلال]] جای مناقشه دارد و این [[پرسش]] مطرح است: اولاً، آیا [[پیامبر]] به جز [[قرآن]] که به صراحت [[معجزه]] بودنش از [[آیات]] [[تحدی]] استفاده می‌شود، [[معجزه]] دیگری دارد؟ چون از [[آیات]] بسیاری استفاده می‌شود که به هنگام درخواست [[معجزه]] [[حسی]] از آن [[حضرت]] [[امتناع]] می‌کند، و هشدار می‌دهد که مبادا تو برخی از آنچه را که به سویت [[وحی]] می‌شود ترک گویی و ناراحت شوی که می‌گویند: «چرا گنجی بر او فرو فرستاده نشده یا فرشته‌ای با او نیامده است‌؟» باید بدانی که تو فقط هشدار دهنده‌ای: {{متن قرآن|فَلَعَلَّكَ تَارِكٌ بَعْضَ مَا يُوحَى إِلَيْكَ وَضَائِقٌ بِهِ صَدْرُكَ أَنْ يَقُولُوا لَوْلَا أُنْزِلَ عَلَيْهِ كَنْزٌ أَوْ جَاءَ مَعَهُ مَلَكٌ إِنَّمَا أَنْتَ نَذِيرٌ}}<ref>«و مبادا تو برخی از آنچه را بر تو وحی شده است کنار نهی و دل از آن تنگ داری از آن رو که می‌گویند: «چرا بر او گنجی فرو فرستاده نمی‌شود یا فرشته‌ای همراه وی نمی‌آید؟» تو، تنها بیم‌دهنده‌ای و خداوند بر هر چیزی مراقب است» سوره هود، آیه ۱۲.</ref> و با تعبیرهای مختلف نشان می‌دهد که [[پیامبر اسلام]] قرار نیست که برای [[اثبات نبوت]] خود از [[معجزات حسی]] استفاده کند و این [[تفسیر]] معارض با [[آیه]] پیشین می‌شود، لذا در جایی پس از درخواست‌های مکرر برای آوردن معجزه‌ای، می‌فرماید: {{متن قرآن|قُلْ سُبْحَانَ رَبِّي هَلْ كُنْتُ إِلَّا بَشَرًا رَسُولًا}}<ref>«یا خانه‌ای زرّین داشته باشی یا به آسمان فرا روی و فرا رفتنت را (هم) هرگز باور نخواهیم داشت مگر نوشته‌ای برای ما فرو فرستی که آن را بخوانیم؛ بگو: پاکا که پروردگار من است، مگر من جز بشری پیام آورم؟» سوره اسراء، آیه ۹۳.</ref> و چنین استفاده می‌شود که [[پیامبر]] از آوردن آن استنکاف کرده است. [[حقیقت]] آن است که این [[آیه]] مانند ده‌ها [[آیه]] دیگر در راستای نزدیک شدن [[قیامت]] (اقتراب الساعة) است که بارها از نخستین [[آیات]] [[نزول قرآن]]، [[سخن]] گفته و منظور از آن ایجاد [[آمادگی]] [[قلب]] برای [[اجتناب از گناه]] و مواظبت وقت و [[تأمل]] در افول [[دنیا]] و اهداف و کارکردهای [[اعتقاد]] به [[معاد]] است، مثل: {{متن قرآن|إِذَا وَقَعَتِ الْوَاقِعَةُ}}<ref>«آن هنگام که (هنگامه) رستخیز روی دهد» سوره واقعه، آیه ۱.</ref>، {{متن قرآن|سَأَلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ}}<ref>«خواهنده‌ای عذابی رخ‌دهنده را خواست» سوره معارج، آیه ۱.</ref>، که آنها دور می‌دانستند و [[قرآن]] می‌گوید که ما آن را نزدیک می‌دانیم {{متن قرآن|إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيدًا}}<ref>«آنان آن (روز) را دور می‌بینند» سوره معارج، آیه ۶.</ref>{{متن قرآن|وَنَرَاهُ قَرِيبًا}}<ref>«و ما آن را نزدیک می‌بینیم» سوره معارج، آیه ۷.</ref>، به این جهت اقتراب [[ساعت]] و [[یوم]] القیامة بیان می‌شود تا [[انسان]] را آماده مواجه با آن روز کند و اگر به صورت ماضی بیان شده، مانند دیگر [[آیات]]، [[حدیث]] از مستقبل به صیغۀ ماضی، بر اساس مفروض و قطعی واقع شدن آن است<ref>[[فضل الله]]، [[تفسیر]] من [[وحی]] القرآن، ج۲۱، ص۲۷۵.</ref>. لذا بهتر این است که داستان [[شق القمر]] را ناظر به [[آیات]] [[اشراط الساعه]] و نشانه‌ای در [[آستانه قیامت]] بدانیم و نه این که واقعا [[ماه]] در [[عصر پیامبر]] شقه شده باشد که امری [[غیر طبیعی]] است، به ویژه آنکه کسی از این واقعه جز چند [[راوی]] با واسطه و ضعیف [[نقل]] نکرده و ندیده است. وانگهی این امور [[خارق‌العاده]] را نمی‌توان با [[خبر واحد]] آن هم در [[تفسیر]] که برخی از قائلان آن را قبول ندارد، به [[اثبات]] رساند<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱]]، ص۸۱۱.</ref>.