تبری در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
←منابع
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
# [[پیامبر]] [[مأمور]] [[دعوت به توحید]] است و باید [[برائت]] خود را از [[شرک]] اعلام کند: {{متن قرآن|إِنَّنِي بَرِيءٌ مِمَّا تُشْرِكُونَ}}<ref>«بگو: چه چیزی در گواهی بزرگ‌تر است؟ بگو: خداوند که میان من و شما گواه است و به من این قرآن وحی شده است تا با آن به شما و به هر کس که (این قرآن به او) برسد، هشدار دهم، آیا شما گواهی می‌دهید که با خداوند خدایان دیگری هست؟ بگو: من گواهی نمی‌دهم؛ بگو: تنها ا» سوره انعام، آیه ۱۹.</ref>. | # [[پیامبر]] [[مأمور]] [[دعوت به توحید]] است و باید [[برائت]] خود را از [[شرک]] اعلام کند: {{متن قرآن|إِنَّنِي بَرِيءٌ مِمَّا تُشْرِكُونَ}}<ref>«بگو: چه چیزی در گواهی بزرگ‌تر است؟ بگو: خداوند که میان من و شما گواه است و به من این قرآن وحی شده است تا با آن به شما و به هر کس که (این قرآن به او) برسد، هشدار دهم، آیا شما گواهی می‌دهید که با خداوند خدایان دیگری هست؟ بگو: من گواهی نمی‌دهم؛ بگو: تنها ا» سوره انعام، آیه ۱۹.</ref>. | ||
# [[پیامبر]] باید در مقابل [[عصیان]] و [[شرک]] عملی افزون بر [[شرک]] قولی و [[رفتار]] مشرکانه، [[برائت]] خود را اعلام کند: {{متن قرآن|فَقُلْ إِنِّي بَرِيءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ}}<ref>«آنگاه اگر با تو نافرمانی کردند بگو من از آنچه انجام می‌دهید بیزارم» سوره شعراء، آیه ۲۱۶.</ref>.<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص۲۲۵.</ref> | # [[پیامبر]] باید در مقابل [[عصیان]] و [[شرک]] عملی افزون بر [[شرک]] قولی و [[رفتار]] مشرکانه، [[برائت]] خود را اعلام کند: {{متن قرآن|فَقُلْ إِنِّي بَرِيءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ}}<ref>«آنگاه اگر با تو نافرمانی کردند بگو من از آنچه انجام می‌دهید بیزارم» سوره شعراء، آیه ۲۱۶.</ref>.<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص۲۲۵.</ref> | ||
==[[برائت از مشرکان]]== | |||
[[برائت]] تعبیری [[قرآنی]] است به مفهوم [[بیزاری]] و اجتناب از [[مشرکان]] و [[دشمنان]] [[مسلمانان]] و قطع پیوند با آنها. در [[قرآن]] گذشته از [[نکوهش]] و [[مذمت]] [[شرک]] و مشرکان، بر [[ضرورت]] [[گسستن]] پیوند از مشرکان و توصیه جدی به مقابله با آنان در [[آیات]] مختلف<ref>نساء / ۴۸ و ۱۱۶؛ انعام / ۷۹ و ۱۰۶؛ یونس / ۱۰۵؛ حجر / ۹۴؛ قصص / ۸۷؛ روم / ۳۱؛ فصلت /۶۰؛ توبه / ۵ و ۳۶؛ بینه / ۶؛ احزاب / ۷۳؛ فتح / ۶.</ref> تصریح شده و آیاتی در برائت [[انبیا]] از مشرکان و [[اعلام بیزاری]] آنها از شرک در سوره‌های<ref>انعام / ۱۹ و ۷۸؛ توبه / ۳ و ۱۱۴؛ هود / ۳۵ و ۵۴؛ یونس / ۴۱؛ شعراء / ۲۷۶؛ زخرف / ۲۶.</ref> متعدد آمده است. [[خداوند متعال]] در قرآن می‌فرماید: {{متن قرآن|أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ}}<ref>«خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند» سوره توبه، آیه ۳.</ref>. در ترجمه‌های [[فارسی]] «برائت» به واژه «بیزاری» تعبیر شده است و شاید این واژه به خاطر بعد احساسی و [[عاطفی]] آن، برای بیان معنا و مفهوم [[اصل برائت]] رسا و کافی نباشد. | |||
برائت به معنای دوری جستن و [[کناره‌گیری]] کردن و [[منزوی]] ساختن [[دشمن]] است و این در [[زمان صلح]]، به منظور بازداشتن دشمن از [[سوء استفاده]] از روابط صلح‌آمیز، بر ضد [[اسلام]] و [[امت اسلامی]]، به شیوه‌ای مناسب و با مقتضای [[زمان]]، انجام می‌گیرد<ref>در راه برپایی حج ابراهیمی، عمید زنجانی، ص۱۰۴.</ref>. | |||
و بالأخره [[برائت از مشرکین]]، تعبیری است قرآنی به مفهوم بیزاری و اجتناب از [[مشرکین]] و دشمنان مسلمانان و قطع پیوند با آنها. این تعریف، توسعاً به فعالیت‌هایی که در بعد [[سیاسی]] [[حج]] به صورت [[اجتماعی]] انجام می‌گیرد، نیز اطلاق می‌شود. | |||
برائت به این معنا، با معنای لغوی آن بی‌تناسب نیست و در واقع، مفهوم برائت، از بیزاری که یک [[امر قلبی]] و عاطفی باشد، فراتر رفته و مستلزم کناره‌گیری، منزوی ساختن و طرد عمل [[مشرکان]] و [[توطئه‌گران]] است و همان‌گونه که [[مفسران]] گفته‌اند: به معنای رفع [[امان]] و سلب مصونیت و عدم [[تعهد]] در برابر مشرکان و حتی [[جنگ]] با آنان می‌باشد، چه، آنان آغازگر [[توطئه]] بوده و [[نقض عهد]] کرده و مهلت و مدت پیمان‌شان به پایان رسیده است.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۱۸۲.</ref> | |||
===پیشینه [[تاریخی]] [[برائت]]=== | |||
#در [[امت‌های پیشین]]: به [[گواهی]] [[قرآن]]، [[برائت از مشرکان]] در امت‌های پیشین نیز بوده و [[پیامبران]] آن [[امت‌ها]] [[اعلام برائت]] نموده‌اند، که نمونه بارز اعلام برائت از مشرکان در امت‌های پیشین، طبق فرموده قرآن، آنجا است که می‌فرماید: {{متن قرآن|قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنْكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ كَفَرْنَا بِكُمْ...}}<ref>«بی‌گمان برای شما ابراهیم و همراهان وی نمونه‌ای نیکویند آنگاه که به قوم خود گفتند: ما از شما و آنچه به جای خداوند می‌پرستید بیزاریم، شما را انکار می‌کنیم.».. سوره ممتحنه، آیه ۴.</ref>. [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} و یارانش بودند که قاطعانه برائت خود را از مشرکان و بت‌های آنها اعلام داشتند. | |||
#در [[دوره اسلامی]]: گرچه اعلام برائت از مشرکان، در امت‌های پیشین بوده است ولی با [[ظهور اسلام]] و [[بعثت پیامبر]]، این امر در [[دین اسلام]] به اوج خود رسید؛ به طوری که [[اعلان]] عمومی «[[برائت از مشرکین]]» و [[احکام]] الحاقی آن، در [[تاریخ اسلام]] برای نخستین بار، پس از نقض عهد مشرکینی بود که پس از [[فتح مکه]] (۸ ه. ق) با [[پیامبر اسلام]] [[پیمان]] عدم [[تهاجم]] و [[دشمنی]] بسته بودند. در [[ابلاغ]] «برائت از مشرکین» [[حضرت علی]]{{ع}}، در بعد از [[ظهر]] [[دهم ذیحجه]] در [[منا]]، با [[شمشیر]] برهنه، به [[خطبه]] ایستاد و پس از [[تلاوت آیات]] نخست [[سوره]] برائت، چهار [[حکم]] الحاقی [[رسول خدا]]{{صل}} را ابلاغ کرد<ref>دانشنامه جهان اسلام، ج۲، ص۶۲۷.</ref>. | |||
در هر [[حال]]، اعلام برائت یکی از وقایع مهم [[تاریخ]] [[عصر رسالت]]، در اواخر [[عمر پیامبر]] بود که بدین وسیله [[دولت اسلامی]] تثبیت شد و [[دعوت]] جهانی [[اسلام]] نیز آغاز گردید و پیام‌ها و پیک‌های آن حضرت به سران دول و [[ملل]] گسیل شدند. | |||
پس، بدین ترتیب در دوره پس از [[اسلام]]، بنیان‌گذار اعلام [[برائت از مشرکین]] شخص [[رسول]] خداست. | |||
[[پیامبر]]{{صل}} با این عمل خود، راهی را به [[مسلمانان]] نشان دادند تا روی پای خود بایستند و [[سلطه]] [[کافران]] را بر خود [[نفی]] کنند، همان‌گونه که [[قرآن]] نفی کرده است: {{متن قرآن|لَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا}}<ref>«و هرگز خداوند برای کافران به زیان مؤمنان راهی نمی‌گشاید» سوره نساء، آیه ۱۴۱.</ref><ref>دانشنامه جهان اسلام، ج۲، ص۶۲۷.</ref>. | |||
از آنجایی که نخستین [[اعلام برائت]] توسط پیامبر نسبت به [[مشرکان]]، در ایام [[حج]] انجام گرفت و از آنجایی که [[سنت]] و [[سیره نبوی]] جاوید است؛ این [[سنت نبوی]] در ایام حج به [[اجرا]] در می‌آید. | |||
گرچه اعلام برائت از مشرکین مقطعی و موسمی نبوده که هر [[مسلمانی]] باید همواره در سراسر [[حیات]] خویش از مشرکان [[برائت]] جوید و [[تنفر]] خویش را نسبت به آنان اظهار کند. | |||
برخی از [[مفسران]] [[هدف]] از اعلام برائت را «رسیدن به [[توحید]] [[ناب]]» می‌دانند و از نظر آنان خاستگاه اصلی برائت، همان اصلی «[[تولی و تبری]]» است: «هدف نهایی ساختن [[بیت الله]]»، رسیدن به توحید است و نیل به توحید ناب، بدون [[تبری]] تام از هر [[مشرک]] و ملحد میسر نخواهد بود؛ لذا اعلام این هدف نهایی به صورت اعلام تبری [[خدا]] و [[رسول اکرم]] از مشرکان متبلور شده است و تا [[انسان]] در روی [[زمین]] [[زندگی]] می‌کند [[وظیفه]] حج و [[زیارت]] به عهده اوست و تا مشرک در [[جهان]] هست، اعلام تبری از او نیز جزو مهم‌ترین وظیفه حج به شمار می‌رود و هیچ جایی برای تبری از [[ملحدان]] مناسب‌تر از [[حرم]] خدا نخواهد بود»<ref>صهبای صفا، آیت‌الله جوادی آملی، ص۲۱۳.</ref>. | |||
خاستگاه اصلی دیدگاه [[امام خمینی]] در [[برائت از مشرکان]]، همان «اصلی تولی و تبری» است و ایشان هم اعلام برائت از مشرکان را از «ارکان [[توحیدی]]» می‌دانند و می‌فرمایند: «مگر تحقق [[دیانت]]، جز اعلام [[محبت]] و [[وفاداری]] نسبت به [[حق]] و اظهار [[خشم]] و [[برائت]] نسبت به [[باطل]] است؟ حاشا که [[خلوص]] [[عشق]] موحدین جز به ظهور کامل [[نفرت]] از [[مشرکین]] و [[منافقین]] میسر شود و کدام خانه‌ای سزاوارتر از [[کعبه]] و [[خانه]] [[امن]] و [[طهارت]] و ناس که در آن هر چه [[تجاوز]] و [[ستم]] و [[استثمار]] و [[بردگی]] و یا دون صفتی و نامردمی است عملاً و قولاً پشت شود و در تجدید [[میثاق]] {{متن قرآن|أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ}}<ref>«آیا من پروردگارتان نیستم؟» سوره اعراف، آیه ۱۷۲.</ref> [[بت]] [[الهه‌ها]] و اربابان متفرقون شکسته شود و خاطره مهم‌ترین و بزرگ‌ترین [[حرکت]] [[سیاسی]] [[پیامبر]] در {{متن قرآن|وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ}}<ref>«و (این) اعلامی از سوی خداوند و پیامبر او در روز حجّ اکبر به مردم است» سوره توبه، آیه ۳.</ref> زنده بماند و تکرار شود؛ چراکه [[سنت پیامبر]] و [[اعلام برائت]]، کهنه شدنی نیست»<ref>صحیفه نور، ج۲۰، ص۱۱۱.</ref>. | |||
[[امام]] با [[اعلان برائت]] در [[حج]] به عنوان «مرحله اول [[مبارزه]]» بیان می‌دارند: | |||
«اعلام برائت، به [[شعار]] خلاصه نمی‌شود بلکه همان‌طور که [[حاجی]] باید در حج هم دستورالعمل [[جهاد با نفس]] را بگیرد و هم برنامه مبارزه با [[کفر]] و [[شرک]] را و همان‌طور که [[امت‌ها]] باید از [[احرام حج]] به [[احرام]] [[حرب]] و از [[طواف]] کعبه و [[حرم]] به طواف صاحب [[بیت]] و از توضُّؤ [[زمزم]] به [[غسل]] [[شهادت]] و [[خون]] رو آورند و به امتی [[شکست ناپذیر]] و بنیانی [[مرصوص]] مبدل گردند، همان‌گونه هم «اعلان برائت در حج» میثاق مبارزه و تمرین [[تشکل]] [[مجاهدان]] برای ادامه [[نبرد]] با کفر و شرک و بت‌پرست‌هاست و به شعار خلاصه نمی‌شود که سرآغاز علنی ساختن منشور مبارزه و [[سازماندهی]] [[جنود]] [[خدای تعالی]] در برابر جنود [[ابلیس]] و ابلیس صفتان است و از اصول اولیه [[توحید]] به شمار می‌رود... خلاصه، اعلام برائت مرحله اول مبارزه و ارائه آن، مراحل دیگر [[وظایف]] ماست»<ref>صحیفه نور، ج۲۰، ص۱۱۲.</ref>. | |||
و اما نقش [[برائت از مشرکین]] در [[جهان اسلام]]: | |||
# [[نفی]] [[قدرت‌های استکباری]]؛ نقش [[برائت از مشرکین]] در جهان اسلام، در صورت فراگیر شدن آن، نفی قدرت‌های استکباری و [[سلطه‌جویی]] آنهاست. منشأ همه مصائبی که جهان اسلام امروز گرفتار آن است، سلطه‌طلبی قدرت‌های استکباری و در رأس آنها آمریکای [[تبهکار]] است. | |||
# به هم پیوستن [[مسلمانان]]؛ [[امام راحل]] با فراخواندن عموم [[زائران]] و مسلمانان به اعلام [[برائت از مشرکان]]، در واقع، به آنان درس [[اتحاد]] و [[همبستگی]] می‌دهد و آنان را از [[تفرقه]] و [[اختلاف]] بر [[حذر]] می‌دارد و خطرات این تفرقه را متذکر می‌شود که به [[سود]] مسلمانان نیست و از مسلمانان می‌خواهد آنجا که پای [[مصالح]] عالی [[اسلام]] و [[مسلمین]] در میان است، [[اختلافات]] را کنار نهاده و به اتحاد و همبستگی با یکدیگر بیاندیشند تا با این اتحاد خود بتوانند کاخ‌های [[ستم]] را از میان بردارند. «یکی از بزرگ‌ترین و اساسی‌ترین [[مشکلات]]، عدم اتحاد میان مسلمین است که بعضی از به اصطلاح سران [[کشورهای اسلامی]] منشأ آن می‌باشند که مع الأسف برای رفع آن تا کنون اقدام چشمگیری نشده است، بلکه [[جنایتکاران]] سودجو که از اختلافات [[ملت‌ها]] و [[دولت‌ها]] به سود خودشان بهره‌برداری می‌کنند، با دست [[عُمال]] از [[خدا]] بی‌خبر خود به اختلافات دامن می‌زنند و هرگاه شالوده [[وحدت]] بین مسلمانان ریخته می‌شود، با تمام نیرو بر می‌خیزند و بذر خلاف می‌افشانند»<ref>صحیفه نور، ج۱۵، ص۱۲۴ و ۱۲۳.</ref>. | |||
# [[آگاهی]] و [[بیداری]] ساده‌دلان؛ «در [[پناه]] برائت از مشرکین است که ساده‌دلان هم می‌فهمند که نباید سر بر آستان قدرت‌های استکباری نهاد و در برابرشان [[خاضع]] بود و در پناه همین برائت از مشرکین است که حتی ساده‌دلان می‌فهمند که نباید سر بر آستان شوروی و [[آمریکا]] نهاد»<ref>فصلنامه میقات حج، ش۳۰، ص۲۱۶.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۱۸۳.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']] | # [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']] | ||
# [[پرونده:IM010703.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|'''محمدنامه''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||