خطبه ۲۳۴ نهج البلاغه: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'ref>[[دانشنامه نهج البلاغه' به 'ref>دینپرور، سید حسین، [[دانشنامه نهج البلاغه') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{نهج البلاغه | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = نهج البلاغه | |||
| عنوان مدخل = | |||
| مداخل مرتبط = | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
== مقدمه == | |||
[[خطبه]] ۲۳۴ [[طولانیترین خطبه نهج البلاغه]] است. این [[خطبه]] در [[نکوهش]] [[ابلیس]] و صفت [[کبر]] و [[سرنوشت]] [[تکبرپیشگان]] است. از منابع و شروح اینگونه برداشت میشود که [[علت]] ایراد [[خطبه]] آن بود که جوانهای [[کوفه]] حالت [[کبر]] و [[غرور]] پیدا کرده بودند و این امر موجب درگیری بین [[قبایل]] و [[اقوام]] را فراهم کرده بود و [[بیم]] آن میرفت که این [[روحیه]] و [[اخلاق]] ناپسند موجب [[فتنه]] و [[فساد]] شود. از آنجا که ریشهکن کردن [[مفاسد اجتماعی]] و [[اصلاح جامعه]] و ایجاد "[[اخوّت اسلامی]]" منوط به [[تهذیب]] و [[رشد فضایل]] و [[ترک رذایل]] است، [[امام]] در جهت [[اصلاح]] حال [[مردمان]]، این [[خطبه]] را ایراد فرمود. [[تاریخ]] ایراد [[خطبه]] با توجه به اشاره [[امام]] به [[ناکثین]]، [[قاسطین]] و [[مارقین]]، باید سال ۳۹ یا ۴۰ قمری باشد. | |||
== مطالب مهم [[خطبه]] == | == مطالب مهم [[خطبه]] == | ||
خط ۱۸: | خط ۲۵: | ||
== سبب نامگذاری [[خطبه]] به [[قاصعه]] == | == سبب نامگذاری [[خطبه]] به [[قاصعه]] == | ||
[[شارحان نهج البلاغه]] درباره نامگذاری این [[خطبه]] چند نکته ذکر کردهاند: | |||
# گویند وقتی [[امام]] {{ع}} این [[خطبه]] را ایراد میفرمود بر شتری سوار بود که علف میخورد و نشخوار میکرد. بنابراین وقتی [[راویان]] این [[خطبه]] را [[نقل]] میکردند اشاره به شرایط و زمان و مکان آن داشتند و میگفتند خطبهای که روی "ناقه [[قاصعه]]" ایراد شده است. پس "[[قاصعه]]" از ریشه "قصع" و بهمعنای "بلعیدن" است. | # گویند وقتی [[امام]] {{ع}} این [[خطبه]] را ایراد میفرمود بر شتری سوار بود که علف میخورد و نشخوار میکرد. بنابراین وقتی [[راویان]] این [[خطبه]] را [[نقل]] میکردند اشاره به شرایط و زمان و مکان آن داشتند و میگفتند خطبهای که روی "ناقه [[قاصعه]]" ایراد شده است. پس "[[قاصعه]]" از ریشه "قصع" و بهمعنای "بلعیدن" است. | ||
# معنای دیگر [[قاصعه]] از ریشه "قصع القلمة" است، یعنی حشره موذی را کشت، چون این [[خطبه]] [[روح]] [[مبارزه با شیطان]] را تقویت میکند و [[انسانها]] را از نظر [[اخلاقی]] و ایمانی قوی میسازد تا در برابر وسوسههای [[شیطان]] [[مقاومت]] کنند. از اینرو راه [[پیروزی]] [[شیطان]] که مصداق بارز [[تکبر]] و [[غرور]] و سرمنشأ ایجاد [[کبر]] و [[نخوت]] است با ایراد این [[خطبه]] و عمل به رهیافتهای آن، سدّ میشود. بنابراین "[[قاصعه]]" یعنی "قاتله" یعنی [[شیطان]] و پیروانش با این بیان کشته و مطرود میشوند. | # معنای دیگر [[قاصعه]] از ریشه "قصع القلمة" است، یعنی حشره موذی را کشت، چون این [[خطبه]] [[روح]] [[مبارزه با شیطان]] را تقویت میکند و [[انسانها]] را از نظر [[اخلاقی]] و ایمانی قوی میسازد تا در برابر وسوسههای [[شیطان]] [[مقاومت]] کنند. از اینرو راه [[پیروزی]] [[شیطان]] که مصداق بارز [[تکبر]] و [[غرور]] و سرمنشأ ایجاد [[کبر]] و [[نخوت]] است با ایراد این [[خطبه]] و عمل به رهیافتهای آن، سدّ میشود. بنابراین "[[قاصعه]]" یعنی "قاتله" یعنی [[شیطان]] و پیروانش با این بیان کشته و مطرود میشوند. | ||
# معنای دیگر [[قاصعه]]، "ذاهبه" (رونده) است. یعنی دقّت و توجه نسبت به این [[خطبه]]، ریشه [[تکبّر]] را میخشکاند و در واقع "[[کبر]]" میرود و "[[تواضع]]" میآید. | # معنای دیگر [[قاصعه]]، "ذاهبه" (رونده) است. یعنی دقّت و توجه نسبت به این [[خطبه]]، ریشه [[تکبّر]] را میخشکاند و در واقع "[[کبر]]" میرود و "[[تواضع]]" میآید. | ||
# [[قاصعه]] بهمعنای تحقیرکننده هم آمده است. [[امام]] {{ع}} با ایراد این [[خطبه]] [[شیطان]] [[متکبّر]] را [[پست]] و بیمقدار کرده و [[حقارت]] او را نشان داده است. | # [[قاصعه]] بهمعنای تحقیرکننده هم آمده است. [[امام]] {{ع}} با ایراد این [[خطبه]] [[شیطان]] [[متکبّر]] را [[پست]] و بیمقدار کرده و [[حقارت]] او را نشان داده است. | ||
البته همه این معانی به یک معنا بازمیگردد و آن هشدار [[امام]] به [[مردم]] در مورد [[بیماری]] [[تکبّر]] و خطر [[ابتلا]] بدان و [[ضرورت]] معالجه آن است<ref>[[سید حسین دینپرور|دینپرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص ۳۶۸-۳۶۹.</ref>. | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[سید حسین دینپرور|دینپرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||