←جستارهای وابسته
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۱۳۴: | خط ۱۳۴: | ||
برخی روایات، [[تاریخ]] آن را از [[زمان]] [[حضرت آدم]]{{ع}} و [[فلسفه]] تفاوت حدود را چنین می‌گوید: [[امام هشتم]]{{ع}} فرمودند: چون [[آدم]]{{ع}} بر [[کوه]] [[ابوقبیس]] فرود آمد، از [[تنهایی]] به [[خداوند]] [[شکایت]] کرد. [[خدای تعالی]] یاقوتی سرخ برای او در جای [[کعبه]] گذاشت. آدم بر آن [[طواف]] می‌کرد که روشنی آن تا جای [[نشانه‌ها]] (اَعلام حرم) می‌رسید. سپس نشانه‌ها بر اثر [[روشنایی]] آن نشانه‌گذاری شده و [[خدا]] آن را بست و حرم قرار داد<ref>وسائل الشیعه، ج۹، ص۳۳۴.</ref>. | برخی روایات، [[تاریخ]] آن را از [[زمان]] [[حضرت آدم]]{{ع}} و [[فلسفه]] تفاوت حدود را چنین می‌گوید: [[امام هشتم]]{{ع}} فرمودند: چون [[آدم]]{{ع}} بر [[کوه]] [[ابوقبیس]] فرود آمد، از [[تنهایی]] به [[خداوند]] [[شکایت]] کرد. [[خدای تعالی]] یاقوتی سرخ برای او در جای [[کعبه]] گذاشت. آدم بر آن [[طواف]] می‌کرد که روشنی آن تا جای [[نشانه‌ها]] (اَعلام حرم) می‌رسید. سپس نشانه‌ها بر اثر [[روشنایی]] آن نشانه‌گذاری شده و [[خدا]] آن را بست و حرم قرار داد<ref>وسائل الشیعه، ج۹، ص۳۳۴.</ref>. | ||
[[امام پنجم]]{{ع}} از [[رسول خدا]]{{صل}} می‌فرماید: از هر سو از آنجا که روشنی [[عمود]] تابیده برای [[احترام]] آن خدای تعالی آن را حرم قرار داد و چون آن عمود و [[خیمه]] از [[بهشت]] بوده از این رو خدا [[ثواب]] و [[گناه]] را در حرم چند برابر قرار داده است<ref>وسائل الشیعه، ج۹، ص۳۳۶.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۴۱۰.</ref> | [[امام پنجم]]{{ع}} از [[رسول خدا]]{{صل}} می‌فرماید: از هر سو از آنجا که روشنی [[عمود]] تابیده برای [[احترام]] آن خدای تعالی آن را حرم قرار داد و چون آن عمود و [[خیمه]] از [[بهشت]] بوده از این رو خدا [[ثواب]] و [[گناه]] را در حرم چند برابر قرار داده است<ref>وسائل الشیعه، ج۹، ص۳۳۶.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۴۱۰.</ref> | ||
==[[آداب]] [[تشرف به حرم]] [[مکّه]]== | |||
۱. '''ورود به [[حرم]] با [[احرام]]'''؛ برای وارد شدن به حرم، تشریفات خاص و آداب ویژه‌ای است که بدون رعایت آنها، ورود به حرم ممنوع است. بنابراین هر کس که بخواهد وارد این [[سرزمین مقدس]] شود، باید با احرام باشد، و تلبیه بگوید و آدابی را که در [[مناسک]] بیان شده است رعایت کند. [[خداوند]] به خاطر [[حرمت]] حرم، احرام را [[واجب]] کرد. | |||
[[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید: «حرمت [[مسجد]] به خاطر [[کعبه]] و حرمت حرم به خاطر [[مسجد الحرام]] است و احرام به خاطر حرمت حرم واجب شد»<ref>وسائل الشیعه، باب ۱، ابواب حرم، ح۵.</ref>. | |||
گفتنی است [[پوشیدن لباس]] احرام برای ورود به حرم اختصاص به [[موسم حج]] ندارد، بلکه در هر زمانی اگر کسی بخواهد وارد حرم شود، باید با احرام باشد. | |||
۲. '''ورود به حرم با [[طهارت]]'''؛ آداب و [[مستحبات]] داخل شدن به حرم آن است که [[زائر]] [[بیت الله]]؛ چه قبل از ورود به حرم و چه بعد از آن [[غسل]] کند و با [[بدن مطهر]] و [[پاک]] قدم در حرم بگذارد. | |||
امام صادق{{ع}} فرمود: «وقتی خداوند به ابراهیم{{ع}} امر کرد که [[حج]] انجام دهد، ابراهیم در حالی که اسماعیل همراه او بود، حج گزارد. ابراهیم و اسماعیل روی شتر سرخی حج گزاردند و [[جبرئیل]] هم با آنها بود تا اینکه به حرم رسیدند، جبرئیل به ابراهیم گفت: ای ابراهیم، فرود آیید و غسل کنید پیش از آن‌که وارد حرم شوید. پس آنها هم فرود آمدند و غسل کردند»<ref>وسائل الشیعه، ابواب مقدمات طواف، ح۳.</ref>. | |||
خداوند به ابراهیم و اسماعیل دستور داد که خانه‌اش را برای [[طواف]] کنندگان و معتکفان و رکوع‌کنندگان و سجودکنندگان پاک و [[مطهر]] کنند<ref>{{متن قرآن|وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً لِلنَّاسِ وَأَمْنًا وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى وَعَهِدْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ أَنْ طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْعَاكِفِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ}} «و (یاد کن) آنگاه را که خانه (کعبه) را برای مردم جای بازگشت و امن کردیم و (گفتیم) از «مقام ابراهیم» نمازگاه گزینید و به ابراهیم و اسماعیل سفارش کردیم که خانه مرا برای طواف‌کنندگان (مسافر) و مجاوران (حرم) و رکوع‌کنندگان سجده‌گزار، پاکیزه بدارید» سوره بقره، آیه ۱۲۵.</ref>. پس زائری که قصد ورود به چنین خانه‌ای را دارد و می‌خواهد [[طواف]] انجام دهد با بدن [[پاک]] و [[مطهر]] باشد. حتی در بعضی از [[روایات]]، به خوش‌بویی دهان به هنگام ورود به [[حرم]] سفارش شده است. | |||
[[امام صادق]]{{ع}} فرموده‌اند: وقتی می‌خواهید وارد حرم شوید، از [[گیاه]] اذخر (که گیاهی است [[خوشبو]]) بجوید و امّ [[فروه]] را نیز به این کار سفارش می‌کرد<ref>کافی، ج۴، ص۳۹۸.</ref>. | |||
۳. '''ورود به حرم بدون [[کفش]]'''؛ منطقه حرم در نزد [[خداوند]] مورد [[احترام]] است، پس باید کسانی که می‌خواهند وارد این مکان [[مقدس]] شوند، [[رعایت ادب]] را بکنند در [[روایت]] آمده است که امام صادق{{ع}} هرگاه خواست وارد حرم شود نعلین‌هایش را از پای درمی آورد و با پای برهنه وارد می‌شد. [[ابان بن تغلب]] می‌گوید: میان راه [[مکه]] و [[مدینه]] همراه [[امام]] [[جعفر صادق]]{{ع}} بودیم، وقتی به حرم رسیدیم حضرت پایین آمدند و [[غسل]] کرد و نعلین هایش را درآورد و در دست گرفت و با پای برهنه وارد حرم شد. من هم همان را کردم که امام{{ع}} انجام داد. آنگاه فرمود: ای [[ابان]]، هر کس چنین کاری را که من انجام دادم به خاطر [[تواضع]] [[خدا]] انجام دهد، خداوند صدهزار [[گناه]] از او محو می‌کند و برای او صدهزار [[حسنه]] می‌نویسد و صد هزار درجه به او عطا می‌کند و صد هزار [[حاجت]] او را برمی آورد<ref>کافی، ج۴، ص۳۹۸.</ref>. | |||
بعضی از مکان‌ها، مانند [[کعبه]] مشرفه، [[مسجد الحرام]]، [[مسجد النبی]]{{صل}}، از [[منزلت]] خاصی برخوردارند. مثل بعضی زمان‌ها و ایام که واقعه مهمی در آن رخ داده و بدان جهت [[شرافت]] پیدا می‌کند. این جاست که خداوند خطاب به [[موسی]] می‌فرماید: | |||
{{متن قرآن|إِنِّي أَنَا رَبُّكَ فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ إِنَّكَ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًى}}<ref>«بی‌گمان این منم پروردگار تو، پای‌پوش‌های خویش را درآور که تو در سرزمین مقدس «طوی» یی» سوره طه، آیه ۱۲.</ref>. | |||
۴. '''دعای مخصوص ورود به [[حرم مکه]]''': [[مستحب]] است [[زائر]] هنگام ورود به [[حرم]] این [[دعا]] را بخواند: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنَّكَ قُلْتَ فِي كِتَابِكَ الْمُنْزَلِ وَ قَوْلُكَ الْحَقُّ {{متن قرآن|وَأَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالًا وَعَلَى كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ}}<ref>«و در میان مردم به حجّ بانگ بردار تا پیاده و سوار بر هر شتر تکیده‌ای که از هر راه دوری می‌رسند، نزد تو آیند» سوره حج، آیه ۲۷.</ref> اللَّهُمَّ وَ إِنِّي أَرْجُو أَنْ أَكُونَ مِمَّنْ أَجَابَ دَعْوَتَكَ وَ قَدْ جِئْتُ مِنْ شُقَّةٍ بَعِيدَةٍ وَ مِنْ فَجٍّ عَمِيقٍ سَامِعاً لِنِدَائِكَ وَ مُسْتَجِيباً لَكَ مُطِيعاً لِأَمْرِكَ وَ كُلُّ ذَلِكَ بِفَضْلِكَ عَلَيَّ وَ إِحْسَانِكَ إِلَيَّ فَلَكَ الْحَمْدُ عَلَى مَا وَفَّقْتَنِي لَهُ أَبْتَغِي بِذَلِكَ الزُّلْفَةَ عِنْدَكَ وَ الْقُرْبَةَ إِلَيْكَ وَ الْمَنْزِلَةَ لَدَيْكَ وَ الْمَغْفِرَةَ لِذُنُوبِي وَ التَّوْبَةَ عَلَيَّ مِنْهَا بِمَنِّكَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ حَرِّمْ بَدَنِي عَلَى النَّارِ وَ آمِنِّي مِنْ عَذَابِكَ وَ عِقَابِكَ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ}}<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۵۳۹.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۴۱۱.</ref> | |||
==سرّ ورود به حرم مکه== | |||
[[امام سجاد]]{{ع}} آنگاه که از [[حج]] برمی‌گردد و با شبلی مواجه می‌شود، از وی می‌پرسد: آیا حج گزاردی؟ شبلی پاسخ می‌دهد: آری، [[امام]] از اعمالی که انجام داده سؤال‌هایی مطرح می‌کنند و می‌پرسند: آیا اعمالت را همراه با [[آگاهی]] نسبت به [[اسرار]] آن انجام دادی یا نه؟ تا این که به این سؤال می‌رسد که آیا داخل حرم شدی و آیا [[کعبه]] را دیدی و [[نماز]] خواندی؟ شبلی در جواب می‌گوید: بله، امام{{ع}} سؤال می‌کند: موقعی که داخل حرم شدی آیا [[نیت]] کردی که بر خودت [[حرام]] کنی [[غیبت]] و [[بدگویی]] از [[مسلمانان]] را؟ شبلی پاسخ می‌دهد: خیر، امام{{ع}} می‌پرسد: آیا آنگاه که به [[مکه]] رسیدی، نیت کردی که [[خدا]] را قصد کنی؟ شبلی پاسخ می‌دهد: خیر. | |||
[[امام زین العابدین]]{{ع}} فرمود: پس تو وارد حرم نشده، کعبه را ندیده‌ای و نماز هم نخوانده‌ای<ref>مستدرک الوسائل، ج۱۰، ص۱۶۷.</ref>. | |||
از ویژگی‌های [[حرم]] آن است که [[خداوند]] آن را محل [[امن]] قرار داد و این هم در اثر دعای [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} است که از خداوند خواست [[مکه]] را [[شهر]] امن قرار دهد در آنجا که فرمود: {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا الْبَلَدَ آمِنًا وَاجْنُبْنِي وَبَنِيَّ أَنْ نَعْبُدَ الْأَصْنَامَ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که ابراهیم گفت: پروردگارا! این شهر را امن گردان و مرا و فرزندانم را از پرستیدن بت‌ها دور بدار» سوره ابراهیم، آیه ۳۵.</ref> خداوند هم دعای او را [[مستجاب]] کرد و فرمود: {{متن قرآن|وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ * وَطُورِ سِينِينَ * وَهَذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ}}<ref>«سوگند به انجیر و زیتون * و به کوه سینا * و به این شهر امن و آرام (مکّه)» سوره تین، آیه ۱-۳.</ref> و به عنوان [[حکم]] [[تشریعی]] [[امنیت]] را برای مکه قرار داد. | |||
این [[سرزمین]] برای کسانی که از خارج این حرم می‌آیند نیز محل امن است و کسانی که وارد این مکان می‌شوند نباید [[احساس ناامنی]] کنند و کسی هم [[حق]] ندارد کاری کند که باعث [[ناامنی]] در حرم شود. {{متن قرآن|وَمَنْ دَخَلَهُ كَانَ آمِنًا}}<ref>«در آن نشانه‌هایی روشن (چون) مقام ابراهیم وجود دارد و هر که در آن در آید در امان است و حجّ این خانه برای خداوند بر عهده مردمی است که بدان راهی توانند جست؛ و هر که انکار کند (بداند که) بی‌گمان خداوند از جهانیان بی‌نیاز است» سوره آل عمران، آیه ۹۷.</ref>. | |||
حتی در [[روایت]] است: کسانی که در خارج حرم مرتکب جنایتی شوند و بعد به حرم [[پناهنده]] گردند، تا وقتی که در حرم هستند حد بر آنها جاری نمی‌شود، لیکن برای چنین افرادی محدودیت‌هایی [[اعمال]] می‌شود تا ناگزیر از حرم بیرون آید و بعد در خارج حرم بر او جاری شود<ref>کافی، ج۴، ص۲۲۶.</ref>. | |||
[[امام رضا]]{{ع}} می‌فرماید اگر تو حقّی بر عهده کسی داشتی و او را در مکه یا درحرم یافتی، حق خود را از او مطالبه نکن و نیز بر وی [[سلام]] نکن تا او نترسد<ref>مستدرک الوسائل، ج۹، ص۳۳۳.</ref>. | |||
[[حرم الهی]] نه تنها جای [[امن]] است برای [[بندگان خدا]] که حیوانات نیز در آنجا [[امنیت]] دارند و هیچ کس [[حق]] ندارد حیوانات [[وحشی]] و پرندگان را که در [[حرم]] مأوی گرفته‌اند شکار کند. گفتنی است این حرمتِ شکار، اختصاص به [[محرم]] ندارد بلکه شامل غیر محرم در حرم نیز می‌شود و این ممنوعیت شکار، [[امتحان الهی]] است. | |||
[[زندگی]] [[اعراب قبل از اسلام]]، همواره با [[جنگ]] و [[خونریزی]] و [[غارت]] همراه بوده است، لیکن با این [[حال]] همین افراد برای حرم [[احترام]] قائل بودند و به ساکنان حرم [[حمله]] نمی‌کردند و اموالشان را به غارت نمی‌بردند. | |||
حرم متعلق به همه است: در بهره‌مندی از حرم، هیچ‌کس بر دیگری [[اولویت]] ندارد و کسی حق ندارد دیگران را در استفاده کردن از این [[سرزمین]] منع کند و خود را صاحب این مکان بداند؛ {{متن قرآن|سَوَاءً الْعَاكِفُ فِيهِ وَالْبَادِ}}<ref>«بی‌گمان به کسانی که کفر ورزیده‌اند و (مردم را) از راه خداوند و از مسجد الحرام- که آن را برای بومی و غیر بومی یکسان قرار داده‌ایم- باز می‌دارند و (نیز) به هر کس که در آن از سر ستم آهنگ کژروی کند، از عذابی دردناک می‌چشانیم» سوره حج، آیه ۲۵.</ref>. | |||
[[امیرمؤمنان]] به [[والی]] خود در [[مکه]] می‌نویسد: «[[مردم]] مکه را وادار کن از کسانی که در مکه سکونت می‌کنند [[اجاره]] بها دریافت نکنند». حضرت آنگاه [[استشهاد]] می‌کند به این [[آیه]] از [[قرآن]] که {{متن قرآن|سَوَاءً الْعَاكِفُ فِيهِ وَالْبَادِ...}} و آنگاه می‌فرماید: مراد از «عاکف» مقیمان مکه‌اند و مراد از «بادی» کسی است که [[اهل مکه]] نیست و برای انجام [[حج]] به آنجا می‌آید<ref>نهج البلاغه، نامه ۶۷.</ref>. | |||
و از [[امام صادق]]{{ع}} در مورد آیه: {{متن قرآن|سَوَاءً الْعَاكِفُ فِيهِ وَالْبَادِ...}} پرسیدند. حضرت فرمود: «سزاوار نیست که خانه‌های مکه در داشته باشند تا [[حاجی]] بتواند وارد خانه‌های مکه شود و [[مناسک]] خود را انجام دهد و اولین کسی که برای خانه‌های مکه در گذاشت [[معاویه]] بود<ref>بحار الانوار، ج۹۶، ص۸۲.</ref>. | |||
[[امام صادق]]{{ع}} همچنین می‌فرماید: علی{{ع}} [[اجاره]] دادن برای خانه‌های [[مکه]] را [[مکروه]] دانسته و [[استشهاد]] به [[آیه]]: {{متن قرآن|سَوَاءً الْعَاكِفُ فِيهِ وَالْبَادِ...}} نموده است<ref>بحار الانوار، ج۹۶، ص۸۱.</ref>. | |||
[[مرحوم مجلسی]] به نقل از [[تفسیر علی بن ابراهیم]] در ذیل آیه: {{متن قرآن|سَوَاءً الْعَاكِفُ فِيهِ وَالْبَادِ...}} آورده است: که [[اهل مکه]] و کسانی که از جاهای مختلف به اینجا می‌آیند، مساوی هستند و کسی نباید مانع ورود افراد در [[حرم]] شود<ref>بحار الانوار، ج۹۶، ص۸۱.</ref>. | |||
پس حرم و امکانات آن، از آن همه است و همه [[مردم]] می‌توانند از امکانات حرم برای انجام [[مناسک]] و [[اعمال]] [[حج]] خود استفاده کنند و کسی هم نباید برای آنها مزاحمت ایجاد کند، به بهانه این که ما نسبت به این [[سرزمین]] [[اولویت]] داریم! | |||
بعضی از [[مفسران]] و [[فقیهان]]، از بعضی [[آیات]]، که در آن «[[مسجد الحرام]]» آمده است، استفاده کرده‌اند که مراد از مسجد الحرام حرم است و این نشان از [[عظمت]] حرم است که [[خداوند]] بر آن مسجد الحرام اطلاق نموده است؛ از جمله آیات، آیه‌های زیر است: | |||
{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَيَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ الَّذِي جَعَلْنَاهُ لِلنَّاسِ سَوَاءً الْعَاكِفُ فِيهِ وَالْبَادِ}}<ref>«بی‌گمان به کسانی که کفر ورزیده‌اند و (مردم را) از راه خداوند و از مسجد الحرام- که آن را برای بومی و غیر بومی یکسان قرار داده‌ایم- باز می‌دارند و (نیز) به هر کس که در آن از سر ستم آهنگ کژروی کند، از عذابی دردناک می‌چشانیم» سوره حج، آیه ۲۵.</ref>. | |||
{{متن قرآن|سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ}}<ref>«پاکا آن (خداوند) که شبی بنده خویش را از مسجد الحرام تا مسجد الاقصی - که پیرامون آن را خجسته گردانده‌ایم- برد تا از نشانه‌هایمان بدو نشان دهیم، بی‌گمان اوست که شنوای بیناست» سوره اسراء، آیه ۱.</ref>. | |||
صاحب [[مجمع البیان]]، در ذیل این آیه می‌نویسد: «مراد از مسجد الحرام در این آیه، مکه و حرم است؛ زیرا محلی که [[پیامبر]]{{صل}} از آنجا به [[معراج]] رفت، [[خانه]] امّ‌هانی بوده، پس همه [[حرم]] [[مسجد الحرام]] است»<ref>مجمع البیان، ج۳، ص۳۹۶.</ref>. | |||
[[شیخ طوسی]] نیز در کتاب خلاف از این دو [[آیه]] استفاده کرده که مراد از [[مسجدالحرام]]، حرم است. | |||
بنابراین در این دو آیه بر حرم، مسجد الحرام اطلاق شده که نشانگر [[شرافت]] و [[تقدس]] این [[سرزمین]] است.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۴۱۳.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||