میهمان و میهمانی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[رسول اکرم]] {{صل}} مهمان‌دوستی و مهمان‌نوازی را از [[الطاف خداوند]] به [[بندگان]] خاصش می‌دانست و می‌فرمود: "جز [[مؤمن]] [[پرهیزگار]]، کسی [[پذیرایی]] از میهمان رادوست ندارد و از او [[پذیرایی]] نمی‌کند"<ref>وسائل الشیعه، ج ۲۴، ص ۲۳ و حمیری قمی، قرب الاسناد، ص ۳۶.</ref>. [[نقل]] شده است، روزی، [[پیامبر خدا]] {{صل}} از کنار مردی گذشت که [[صاحب]] گاو و شتر بود و [[پیامبر]] {{صل}} را میهمان نکرد؛ اما وقتی از کنار زنی عبور کرد که او تنها چند بره داشت، او یکی از بره‌ها را برای [[خاتم انبیا]] {{صل}} سر برید. پس [[پیامبر]] {{صل}} به [[اصحاب]] فرمود: "به این دو نفر بنگرید؛ به [[راستی]] که این قبیل خصلت‌ها به دست خداست و به هر کس که بخواهد، [[خوی]] [[نیک]] می‌دهد"<ref>المحجة البیضاء، ص ۳۲.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۳۲-۶۳۳.</ref>.

البته نکته مهم آن است که [[پیامبر]] {{صل}} از نپذیرفتن [[دعوت]] شخص [[مؤمن]] داشت؛ و گرنه به فرموده خود ایشان، [[مسلمانان]] از پذیرش [[دعوت]] [[منافقان]] و [[فاسقان]] منع شده‌اند؛ چنانکه آن حضرت به [[ابوذر]] چنین توصیه فرموده بود: {{متن حدیث| لَا تَأْكُلْ‌ طَعَامَ‌ الْفَاسِقِينَ‌!}}<ref>شیخ طوسی، الامالی، ص۵۳۵؛ حسن بن فضل طبرسی، مکارم الاخلاق، ص ۴۶۶ و حسن بن ابی الحسن دیلمی، اعلام الدین، ص۱۹۸.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۶۳۳.</ref>

به مهمانی رفتن و پذیرش مهمان باید تنها برای [[رضای خدا]] و برای [[تکریم]] و بزرگداشت [[برادر]] [[مؤمن]] صورت گیرد و به [[دلیل]] [[ریا]]، [[طمع]] ورزی و... ؛ [[رسول خدا]] {{صل}} نیز در توصیه‌های خود به [[ابوذر]] فرمود: "ای [[ابوذر]]! به کسی که او را برای [[رضای خدا]] [[دوست]] داری، از غذای خود بخوران و از غذای کسی که برای [[خدا]] تو را [[دوست]] دارد، بخور!"<ref>امالی طوسی، ص ۵۳۵؛ اعلام الدین، ص ۱۹۸ و مکارم الاخلاق، ص ۶۶.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۳۳-۶۳۴.</ref>

از مصادیق [[تکریم]] میهمان، غذا خوردن همراه میهمان است؛ [[رسول خدا]] {{صل}} در این باره می‌فرمود: "هر کس [[دوست]] دارد که [[خدا]] و رسولش او را [[دوست]] بدارند، پس با مهمانش غذا بخورد"<ref>مجموعه ورام، ج ۲، ص ۱۱۶ و مستدرک الوسائل، ج ۱۶، ص ۲۶۰.</ref>. همچنین فرموده است: "هر کس غذای خود را با میهمانش بخورد، میان او و پروردگارش هیچ پرده‌ای (حجابی) نخواهد بود"<ref>مجموعه ورام، ج ۲، ص ۱۱۶.</ref>.

[[خاتم انبیا]] {{صل}} میزبان را از [[روزه]] گرفتن مستحبی [[نهی]] کرده؛ زیرا ممکن است باعث شود که میهمان خجالت بکشد و زودتر از غذا خوردن دست بردارد<ref>شیخ صدوق، علل الشرایع، ج ۲، ص ۳۸۴؛ الکافی، ج ۴، ص ۱۵۱ - ۱۵۲ و شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج ۲، ص ۱۵۴ - ۱۵۵.</ref>. همچنین [[رسول خدا]] {{صل}} میزبان را از اموری که باعث زحمت افتادن میهمان می‌شود بازداشته است<ref>المحجة البیضاء، ص ۳۱.</ref> و می‌فرماید: "میهمان را به زحمت و [[سختی]] نیندازید تا اینکه او را عصبانی کنید؛ پس اگر او را عصبانی کنید، به تحقیق که [[خدا]] را عصبانی کرده‌اید و کسی که خدا را عصبانی کند، خدا بر او [[خشم]] می‌گیرد"<ref>همان، ص ۳۱ - ۳۲.</ref>. به خدمت گرفتن میهمان هم از امور دیگری است که [[رسول خدا]] {{صل}} به شدت از آن [[نهی]] کرده است؛ آن بزرگوار به خدمت گرفتن میهمان را [[دلیل]] سبکی [[عقل]] می‌دانست و از آن [[نهی]] می‌کرد<ref>الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۵۰ و کنزالعمال، ج ۹، ص ۲۴۸.</ref>.

تهیه خلال دندان میهمان، یکی از [[حقوق]] میهمان بر میزبان است و این مطلب، از دیگر نکات جالب توجه در مهمانی‌هاست که [[رسول خدا]] {{صل}} بدان اشاره می‌فرماید<ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۳۵۷، الکافی، ج ۶، ص ۲۸۵ و المحاسن، ج ۲، ص ۵۶۴.</ref>. آن حضرت، بدرقه میهمان را هم از [[حقوق]] مهمان بر میزبان دانسته است و می‌فرماید: "از [[حقوق]] میهمان، این است که او را تا در منزل بدرقه کنی"<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا {{ع}}، ج ۲، ص ۷۰؛ ابن سلامة، مسند الشهاب، ج ۲، ص ۱۸۴ و ابن ماجه، سنن، ج۲، ص۱۱۱۴.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۶۳۴ ـ ۶۳۵.</ref>

میهمانی، دو طرف دارد: میهمان و میزبان و میهمان نیز در قبال میزبان، وظایفی دارد که پسندیده است آن را به [[بهترین]] وجه رعایت کند. از اموری که شایسته مهمانی نیست این است که میهمان [[روزه]] بگیرد و [[رسول خدا]] {{صل}} میهمانان را از گرفتن [[روزه]] [مستحبی] مگر با اجازه میزبان برحذر داشته، آن را باعث هدر رفتن زحمات میزبان می‌دانست<ref>علل الشرایع، ج ۲، ص ۳۸۴، الکافی، ج ۴، ص ۱۵۱ - ۱۵۲ و من لایحضره الفقیه، ص ۱۵۴ - ۱۵۵.</ref>.

[[نقل]] شده است، روزی آن حضرت به خانه یکی از [[یاران]] خویش رفت و هنگامی که سفره غذا گسترده شد، یکی از حاضران از خوردن غذا خودداری ورزید و گفت: "من روزه‌ام"؛ پس [[پیامبر خدا]] {{صل}} به او فرمود: "[[برادر]] [[مسلمان]] تو، برای [[پذیرایی]] از تو زحمت کشیده است و تو می‌گویی [[روزه]] هستی؟! روزه‌ات را [که مستحبی است] افطار کن و به جای آن روز دیگری [[روزه]] بگیر"<ref>المحجة البیضاء، ص ۳۵ - ۳۶ و محمدحسن نجفی، جواهر الکلام، ج ۲۹، ص ۵۰.</ref>. ‌ از موارد دیگری که [[رسول خدا]] {{صل}} میهمانان را از آن بر حذر می‌داشتند، همراه بردن [[فرزندان]] خود در مهمانی‌هاست. [[رسول خدا]] {{صل}} در این باره فرموده است: "هر گاه به مهمانی [[دعوت]] شدید، [[فرزندان]] خود را [که [[دعوت]] نشده‌اند] همراه نبرید که این، کاری [[حرام]] و عملی غاصبانه است"<ref>المحاسن، ج ۲، ص ۴۱۱ و الدعوات، ص ۱۴۲.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۶۳۵.</ref>

[[پیامبر اکرم]] {{صل}} میهمانی را سه روز می‌دانست و می‌فرمود: "مهمانی، سه روز است و افزون بر آن، [[حق]] نیست؛ بلکه صدقه‌ای است که صاحب‌خانه می‌پردازد"<ref>{{متن حدیث|‌ الضِّيَافَةُ أَوَّلَ‌ يَوْمٍ‌ وَ الثَّانِيَ‌ وَ الثَّالِثَ وَ مَا بَعْدَ ذَلِكَ فَإِنَّهَا صَدَقَةٌ تُصُدِّقَ بِهَا عَلَيْهِ}}؛ الکافی، ج ۶، ص ۲۸۳ و شیخ صدوق، الخصال، ج ۱، ص ۱۴۹.</ref> در روایتی از [[رسول خدا]] {{صل}} [[نقل]] شده است: "هیچ مسلمانی [[حق]] ندارد نزد برادرش تا زمانی بماند که او را به [[گناه]] بیندازد" گفتند: "چگونه او را به [[گناه]] می‌اندازد؟" ‌فرمود: "آن [[قدر]] در خانه میزبان بماند که او دیگر چیزی نداشته باشد که برای میهمان خود [[انفاق]] کند"<ref>مسلم نیشابوری، صحیح، ج ۵، ص ۱۳۸ و مسند احمد، ج ۴، ص ۳۱.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۳۶.</ref>

همچنین [[نقل]] شده است که [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمود: "برای میزبان همین [[گناه]] بس که غذایی را که پیش [[برادران]] خود می‌گذارد، کم شمارد و برای میهمانان نیز همین [[گناه]] بس که آن‌چه را برادرشان در برابرشان می‌گذارد، کم بشمارند"<ref>وسائل الشیعه، ج ۲۴، ص ۲۷۷ و المحاسن، ج ۲، ص ۴۱۴.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۶۳۶.</ref>

== مهمان‌دوستی [[خاتم انبیا]] {{صل}} ==

نقل شده است، [[پیامبر خدا]] {{صل}} در یکی از سفرها به [[خواندن نماز]] مشغول بود که عده‌ای سواره آمدند و حال [[رسول اکرم]] {{صل}} را از [[یاران]] آن حضرت پرسیدند و آن حضرت را ستودند و گفتند: "اگر [[عجله]] نداشتیم [[منتظر]] آن حضرت می‌ماندیم؛ [[سلام]] ما را به او برسانید". آنها این سخنان را گفتند و رفتند؛ وقتی [[پیامبر]] {{صل}} از [[خواندن نماز]] فارغ شد، غضبناک شد و فرمود: عده‌ای نزد شما می‌آیند و حال مرا می‌پرسند و به من [[سلام]] می‌فرستند؛ اما شما آنها را [[دعوت]] نمی‌کنید که پایین بیایند و چیزی بخورند و از آنها [[پذیرایی]] نمی‌کنید... ؟"<ref>الکافی، ج ۶، ص ۲۷۵؛ المحاسن، ج ۲، ص ۴۱۶ - ۴۱۷ و وسائل الشیعه، ج ۲۴، ص ۲۷۳.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۳۷.</ref>

# '''[[پاداش]] دادن به میزبان‌:''' از [[جابر بن عبدالله انصاری]] [[نقل]] شده است: روزی ابوالهیثم [[انصاری]] غذایی تهیه و [[پیامبر خدا]] {{صل}} و [[یاران]] آن حضرت را به خوردن آن [[دعوت]] کرد. وقتی [[یاران پیامبر]] {{صل}} از خوردن غذا فارغ شدند، [[رسول اکرم]] {{صل}} به همراهان فرمود: "به [[برادر]] میزبان خود [[پاداش]] و [[ثواب]] برسانید!"‌ گفتند: "چگونه به او [[ثواب]] برسانیم؟"‌ فرمود: "هنگامی که میهمان، به خانه میزبان وارد شود و غذایش را بخورد و نوشیدنی‌هایش را بنوشد، برای او [[دعای خیر]] بکند که همین [[دعای خیر]] باعث [[پاداش]] برای میزبان خواهد بود"<ref>ابن اشعث، سنن ابی داوود، ج ۲، ص ۲۱۸؛ محیی الدین النووی، المجموع، ج ۱۶، ص ۴۰۴ - ۴۰۵ و ابن‌الاثیر الجزری، جامع الاصول من احادیث الرسول {{صل}}، ج ۵، ص ۱۰۱.</ref>.

# '''کراهت از حضور در مهمانی خاص ثروتمندان‌:''' [[رسول خدا]] {{صل}} از حضور در میهمانی مخصوص توانگران [[نهی]] فرموده است<ref>الدعوات، ص ۱۴۱؛ المحجة البیضاء، ص ۳۷ و مستدرک الوسائل، ج ۱۶، ص ۲۴۹.</ref> و آن بزرگوار، خود، کراهت داشت میهمان شخصی شود که فقط [[ثروتمندان]] را [[دعوت]] کرده و [[نیازمندان]] را [[دعوت]] نکرده بود<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۳۸-۶۳۹.</ref>.