بنی حارث بن مرهبه: تفاوت میان نسخه‌ها
←تاریخ جاهلی و اسلامی بنی ثور
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==[[تاریخ]] [[جاهلی]] و اسلامی بنی ثور== | ==[[تاریخ]] [[جاهلی]] و اسلامی بنی ثور== | ||
از سرگذشت دوران جاهلی این قوم، اطلاع چندانی در دست نیست. شاید بتوان درگیری [[قیس بن سیار بن معاویه]] معروف به «الراعی» - از تک سواران شهیر [[بنی همدان]] در عصر خود - با [[پادشاه]] [[حمیر]] را بتوان تنها [[آگاهی]] مان از این دوره برشمرد. بر اساس برخی گزارشات، قیس بن سیار، ملکی به نام «خمیّ» از [[املاک]] [[ملوک]] [[حمیری]] یمن را [[متصرف]] شد. پادشاه حمیر، سپاهی را جهت [[سرکوب]] آنان و پس گرفتن این [[زمین]]، روانه آنجا کرد. اما [[سپاه]] اعزامی او از قیس بن سیار [[شکست]] خورد و عقب نشست. بنی حارث بن مرهبه در دوران اسلامی نیز نقش آفرین برخی حوادث بزرگ و کوچک بودند که حضور در [[فتوحات اسلامی]] به‌ویژه [[نبرد]] بزرگ [[قادسیه]] در [[سال ۱۴ هجری]] از جمله آن است. در این [[جنگ]]، تنی چند از [[مردم]] این قوم از جمله ابو خیثمة بن عبدالله بن جبر بن سیار و حارث بن سمّی بن دالان مرهبی حضور داشتند. ابیات زیر از سروده‌های [[حارث بن سمی]] در این رزم در [[تحریض]] بنی نهم است: | از سرگذشت دوران جاهلی این قوم، اطلاع چندانی در دست نیست. شاید بتوان درگیری [[قیس بن سیار بن معاویه]] معروف به «الراعی» - از تک سواران شهیر [[بنی همدان]] در عصر خود - با [[پادشاه]] [[حمیر]] را بتوان تنها [[آگاهی]] مان از این دوره برشمرد. بر اساس برخی گزارشات، قیس بن سیار، ملکی به نام «خمیّ» از [[املاک]] [[ملوک]] [[حمیری]] یمن را [[متصرف]] شد. پادشاه حمیر، سپاهی را جهت [[سرکوب]] آنان و پس گرفتن این [[زمین]]، روانه آنجا کرد. اما [[سپاه]] اعزامی او از قیس بن سیار [[شکست]] خورد و عقب نشست<ref>حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۳۱.</ref>. بنی حارث بن مرهبه در دوران اسلامی نیز نقش آفرین برخی حوادث بزرگ و کوچک بودند که حضور در [[فتوحات اسلامی]] به‌ویژه [[نبرد]] بزرگ [[قادسیه]] در [[سال ۱۴ هجری]] از جمله آن است. در این [[جنگ]]، تنی چند از [[مردم]] این قوم از جمله ابو خیثمة بن عبدالله بن جبر بن سیار<ref>حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۳۱.</ref> و حارث بن سمّی بن دالان مرهبی حضور داشتند<ref>هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۵۲۹. «همدانی» و «ابن حجر» با اندکی اختلاف، از او به ترتیب، با نسبت «حارث بن سمّی بن دؤاس مرهبی» و «حارث بن سمّی بن رؤاس مرهبی» یاد کرده است. (حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۳۰؛ ابن حجر، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۲، ص۱۳۴)</ref>. ابیات زیر از سروده‌های [[حارث بن سمی]] در این رزم در [[تحریض]] بنی نهم است: | ||
{{عربی|أَقدمْ أَخا نهمٍ علی الأساوره ولا تهالنْ لرؤوسٍ نادره *** فإنَّما قصدکَ تُربُ السَّاهرَه ثم تعودُ بعدها فی الحافره *** من بعد ما کانت عظاماً ناخره}} | {{عربی|أَقدمْ أَخا نهمٍ علی الأساوره ولا تهالنْ لرؤوسٍ نادره *** فإنَّما قصدکَ تُربُ السَّاهرَه ثم تعودُ بعدها فی الحافره *** من بعد ما کانت عظاماً ناخره}}<ref>هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۵۲۹؛ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۳۰.</ref> | ||
از [[بنی حارث]] و نقش شان در دوران [[حکومت امام علی]]{{ع}} خبر چندانی در دست نیست شاید بتوان تنها خبر به‌دست آمده در این دوره را بتوان [[فرار]] [[عبدالله بن قیس بن حارث بن راعی]] از نزد علی{{ع}} و پیوستن به [[معاویه]] دانست. پس از تشکیل [[حکومت بنی امیه]] نیز، برخی از حارثی‌ها با پیوستن به معاویه، نزد او از [[اجر]] و [[قرب]] خاصی برخوردار شدند که از جمله آنان می‌‌توان از به نام ابو خیثمة بن عبدالله بن جبر بن سیار - از تک سواران [[عرب]] و و اشراف آنان - اشاره کرد. معاویه، در مأموریتی او و جمعی دیگر از اشراف را به [[نبرد]] [[قوم]] [[خزر]] فرستاد. این [[سپاه]]، علی‌رغم تجهیزات و امکانات فراوانی که همراه داشت، مغلوب خزرها شد. اما [[ابوخیثمه]]، یک تنه در برابر هجمه آنها [[مقاومت]] کرد و ضمن تحریض فراریان به بازگشت و نبرد با خزرها، پیش رفت و جنگید تا این که کشته شد. پسر او، عیاش بن ابوخیثمة بن عبدالله بن جبر بن سیار نیز، از دیگر حارثی‌هایی بود که نزد [[امویان]] جایگاه ویژه ای داشت. عیاش را از خصصین و یکی از [[صنعتگران]] چهل گانه عبد الملک بن مروان گفته‌اند. وی پیش از این نیز، در نبرد «[[مرج]] راهط» (در [[سال ۶۴ هجری]]) در کنار [[مروان بن حکم]] حضور یافته بود و در کنار [[ابوخالد عبدالله بن یزید قسری]]، به تنها یمنی‌های [[عراق]] [[شهرت]] یافتند که در این [[روز]] در سپاه [[مروانی]] حضور داشتند. | از [[بنی حارث]] و نقش شان در دوران [[حکومت امام علی]]{{ع}} خبر چندانی در دست نیست شاید بتوان تنها خبر به‌دست آمده در این دوره را بتوان [[فرار]] [[عبدالله بن قیس بن حارث بن راعی]] از نزد علی{{ع}} و پیوستن به [[معاویه]] دانست<ref>حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۳۱.</ref>. پس از تشکیل [[حکومت بنی امیه]] نیز، برخی از حارثی‌ها با پیوستن به معاویه، نزد او از [[اجر]] و [[قرب]] خاصی برخوردار شدند که از جمله آنان می‌‌توان از به نام ابو خیثمة بن عبدالله بن جبر بن سیار - از تک سواران [[عرب]] و و اشراف آنان - اشاره کرد. معاویه، در مأموریتی او و جمعی دیگر از اشراف را به [[نبرد]] [[قوم]] [[خزر]] فرستاد. این [[سپاه]]، علی‌رغم تجهیزات و امکانات فراوانی که همراه داشت، مغلوب خزرها شد. اما [[ابوخیثمه]]، یک تنه در برابر هجمه آنها [[مقاومت]] کرد و ضمن تحریض فراریان به بازگشت و نبرد با خزرها، پیش رفت و جنگید تا این که کشته شد<ref>حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۳۱.</ref>. پسر او، عیاش بن ابوخیثمة بن عبدالله بن جبر بن سیار نیز، از دیگر حارثی‌هایی بود که نزد [[امویان]] جایگاه ویژه ای داشت. عیاش را از خصصین و یکی از [[صنعتگران]] چهل گانه عبد الملک بن مروان گفته‌اند<ref>حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۳۱.</ref>. وی پیش از این نیز، در نبرد «[[مرج]] راهط» (در [[سال ۶۴ هجری]]) در کنار [[مروان بن حکم]] حضور یافته بود و در کنار [[ابوخالد عبدالله بن یزید قسری]]، به تنها یمنی‌های [[عراق]] [[شهرت]] یافتند که در این [[روز]] در سپاه [[مروانی]] حضور داشتند<ref>حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۳۱.</ref>. | ||
[[همراهی]] برخی از [[رجال]] نام آشنای این قوم - همچون [[انس بن معقل]] - با [[شورش عبدالرحمن بن محمد بن اشعث]] در [[سال ۸۳ هجری]] هم از دیگر عرصه‌های نقش‌آفرینی [[بنی حارث]] در حوادث و وقایع سده نخستین [[اسلامی]] است. انس بن معقل از [[رجال]] بنام بنی معاویة بن سیف بن الحارث بن مرهبه و از معدود تک سواران [[عرب]] در [[زمان]] خود بود. وی نخست در [[خدمت]] [[دستگاه اموی]] بود و حجاج علی‌رغم دستور [[عبدالملک مروان]] بر عطای او از [[بیت المال]] ۱۰۰۰ درهم افزود و مواجب او را به ۲۰۰۰ درهم رساند. به هنگام خروج [[عبدالرحمن بن محمد بن اشعث]]، انس به [[سپاه]] عبدالرحمن پیوست و همراه با او در [[نبرد]] [[دیرالجماجم]] در سال ۸۳ هجری حضور یافت و در آن [[رشادت]] بسیار از خود نشان داد. | [[همراهی]] برخی از [[رجال]] نام آشنای این قوم - همچون [[انس بن معقل]] - با [[شورش عبدالرحمن بن محمد بن اشعث]] در [[سال ۸۳ هجری]] هم از دیگر عرصه‌های نقش‌آفرینی [[بنی حارث]] در حوادث و وقایع سده نخستین [[اسلامی]] است. انس بن معقل از [[رجال]] بنام بنی معاویة بن سیف بن الحارث بن مرهبه و از معدود تک سواران [[عرب]] در [[زمان]] خود بود. وی نخست در [[خدمت]] [[دستگاه اموی]] بود و حجاج علی‌رغم دستور [[عبدالملک مروان]] بر عطای او از [[بیت المال]] ۱۰۰۰ درهم افزود و مواجب او را به ۲۰۰۰ درهم رساند. به هنگام خروج [[عبدالرحمن بن محمد بن اشعث]]، انس به [[سپاه]] عبدالرحمن پیوست و همراه با او در [[نبرد]] [[دیرالجماجم]] در سال ۸۳ هجری حضور یافت و در آن [[رشادت]] بسیار از خود نشان داد<ref>حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۳۲.</ref>. | ||
[[همراهی]] عبد العزیز بن عیاش بن ابوخیثمة بن عبدالله بن جبر بن سیار با [[امویان]] و مشارکت در نبرد با [[ضحاک بن قیس شیبانی]] حروری خارجی هم از دیگر [[اخبار]] این [[قوم]] در [[قرن نخست]] اسلامی است. او در این [[جنگ]] با [[شکست]] تک سوار سپاه مقابل، نام خود را به عنوان یکی از تأثیرگذاران این جنگ به ثبت رساند. ضمن این که فضل و عبدالله [[برادران]] [[عبدالعزیز]] و [[فرزندان]] دیگر [[عیاش بن ابوخیثمه]] نیز، نزد [[مروانیان]] از جمله [[مروان بن محمد]] - آخرین [[خلیفه اموی]] - جایگاه بزرگی داشتند؛ چندان که مروان بن محمد می‌‌گفت: پیوسته مردان رجال را بر رجال [[عراق]] [[برتر]] می‌‌دیدم تا این که با عبدالله و فضل فرزندان عیاش دیدار کردم. امارت یافتن فضل بن عیاش بن ابوخیثمة بن عبدالله بن جبر بن سیار بر فارس از سوی [[یزید بن عمر بن هبیره]]- [[والی عراقین]] در اواخر [[دولت اموی]] - را نیز می‌‌توان از آخرین اخبار به دست آمده از ارتباط بنی حارثی‌ها با دولت اموی دانست. بر اساس برخی گزارشات، [[یزید بن عمر بن هبیره]]، فضل بن عیاش بن ابوخیثمة بن عبدالله بن جبر بن سیار را به امارت فارس برگزیده بود. [[مردم]] [[سیراف]] به [[فرماندهی]] فردی به نام«کردی» بر او [[طغیان]] کردند اما در مواجهه با [[لشکر]] [[اموی]] [[شکست]] خوردند و کردی کشته شد. فضل، پس از این واقعه، بر [[جبل]] و [[حلوان]] امارت یافت. | |||
از [[اخبار]] دوران [[دولت]] بنی عباسی این [[قوم]] هم می‌‌توان از مشارکت طیف [[بصری]] این [[قبیله]] در [[قیام]] [[ابراهیم بن عبدالله]] باخمرا در [[سال ۱۴۵ هجری]] یاد کرد. در پی این اقدام و پس از شکست این قیام، [[منصور دوانیقی]] در صدد [[تنبیه]] و [[انتقام]] [[بصری‌ها]] - از جمله بنی حارثی‌های حاضر در این قیام - بر آمد. در این هنگام، عبدالله بن عیاش بن ابوخیثمة بن عبدالله بن جبر بن سیار معروف به «المنتوف» از علمای بنام عصر و از موثقان و معتمدان درگاه [[منصور عباسی]] به [[شفاعت]] از قوم خود برخاست و توانست با [[جلب رضایت]] منصور، بسیاری از آنها را از [[مرگ]] برهاند.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref> | [[همراهی]] عبد العزیز بن عیاش بن ابوخیثمة بن عبدالله بن جبر بن سیار با [[امویان]] و مشارکت در نبرد با [[ضحاک بن قیس شیبانی]] حروری خارجی هم از دیگر [[اخبار]] این [[قوم]] در [[قرن نخست]] اسلامی است<ref>حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۳۲.</ref>. او در این [[جنگ]] با [[شکست]] تک سوار سپاه مقابل، نام خود را به عنوان یکی از تأثیرگذاران این جنگ به ثبت رساند<ref>حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۳۲.</ref>. ضمن این که فضل و عبدالله [[برادران]] [[عبدالعزیز]] و [[فرزندان]] دیگر [[عیاش بن ابوخیثمه]] نیز، نزد [[مروانیان]] از جمله [[مروان بن محمد]] - آخرین [[خلیفه اموی]] - جایگاه بزرگی داشتند؛ چندان که مروان بن محمد می‌‌گفت: پیوسته مردان رجال را بر رجال [[عراق]] [[برتر]] می‌‌دیدم تا این که با عبدالله و فضل فرزندان عیاش دیدار کردم<ref>حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۳۲.</ref>. امارت یافتن فضل بن عیاش بن ابوخیثمة بن عبدالله بن جبر بن سیار بر فارس از سوی [[یزید بن عمر بن هبیره]]- [[والی عراقین]] در اواخر [[دولت اموی]] - را نیز می‌‌توان از آخرین اخبار به دست آمده از ارتباط بنی حارثی‌ها با دولت اموی دانست. بر اساس برخی گزارشات، [[یزید بن عمر بن هبیره]]، فضل بن عیاش بن ابوخیثمة بن عبدالله بن جبر بن سیار را به امارت فارس برگزیده بود. [[مردم]] [[سیراف]]<ref>شهری بزرگ بر کرانه خلیج فارس. (یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۲۹۳)</ref> به [[فرماندهی]] فردی به نام«کردی» بر او [[طغیان]] کردند اما در مواجهه با [[لشکر]] [[اموی]] [[شکست]] خوردند و کردی کشته شد. فضل، پس از این واقعه، بر [[جبل]] و [[حلوان]] امارت یافت<ref>حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۳۲.</ref>. | ||
از [[اخبار]] دوران [[دولت]] بنی عباسی این [[قوم]] هم می‌‌توان از مشارکت طیف [[بصری]] این [[قبیله]] در [[قیام]] [[ابراهیم بن عبدالله]] باخمرا در [[سال ۱۴۵ هجری]] یاد کرد. در پی این اقدام و پس از شکست این قیام، [[منصور دوانیقی]] در صدد [[تنبیه]] و [[انتقام]] [[بصری‌ها]] - از جمله بنی حارثی‌های حاضر در این قیام - بر آمد. در این هنگام، عبدالله بن عیاش بن ابوخیثمة بن عبدالله بن جبر بن سیار معروف به «المنتوف» از علمای بنام عصر و از موثقان و معتمدان درگاه [[منصور عباسی]] به [[شفاعت]] از قوم خود برخاست و توانست با [[جلب رضایت]] منصور، بسیاری از آنها را از [[مرگ]] برهاند<ref>حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۳۲.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref> | |||
==اعلام و [[رجال]] بنی حارث== | ==اعلام و [[رجال]] بنی حارث== | ||