وراثت در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
←ارث خواهر و برادر (کلاله)
| خط ۱۴۴: | خط ۱۴۴: | ||
# اطلاق آیه بر ارث بردن زن و شوهر از همه [[اموال]] یک‌دیگر دلالت دارد؛ امّا [[امامیّه]] به‌سبب روایاتی که از [[اهل‌بیت]]{{ع}} رسیده، اطلاق آیه را تقیید کرده، و [[معتقد]] است که زن از [[زمین]] ارث نمی‌برد <ref>تفسیر شاهی، ج۲، ص۵۹۹؛ کنز العرفان، ج۲، ص۳۳۲؛ جواهرالکلام، ج۳۹، ص۲۰۷.</ref>.<ref>[[سید حسن تبادکانی|تبادکانی، سید حسن]]، [[ارث (مقاله)|مقاله «ارث»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۲]]، ص۵۰۳-۵۰۴.</ref> | # اطلاق آیه بر ارث بردن زن و شوهر از همه [[اموال]] یک‌دیگر دلالت دارد؛ امّا [[امامیّه]] به‌سبب روایاتی که از [[اهل‌بیت]]{{ع}} رسیده، اطلاق آیه را تقیید کرده، و [[معتقد]] است که زن از [[زمین]] ارث نمی‌برد <ref>تفسیر شاهی، ج۲، ص۵۹۹؛ کنز العرفان، ج۲، ص۳۳۲؛ جواهرالکلام، ج۳۹، ص۲۰۷.</ref>.<ref>[[سید حسن تبادکانی|تبادکانی، سید حسن]]، [[ارث (مقاله)|مقاله «ارث»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۲]]، ص۵۰۳-۵۰۴.</ref> | ||
==== ارث | ==== ارث خواهر و [[برادر]] (کلاله) ==== | ||
[[قرآن]] در دو آیه، به ارث خواهر و برادر اشاره، و از آنها به کلاله تعبیر کرده است. {{متن قرآن|وَلَكُمْ نِصْفُ مَا تَرَكَ أَزْوَاجُكُمْ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُنَّ وَلَدٌ فَإِنْ كَانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَكُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْنَ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِينَ بِهَا أَوْ دَيْنٍ وَلَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْتُمْ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَكُمْ وَلَدٌ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَكْتُمْ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ تُوصُونَ بِهَا أَوْ دَيْنٍ وَإِنْ كَانَ رَجُلٌ يُورَثُ كَلَالَةً أَوِ امْرَأَةٌ وَلَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ فَإِنْ كَانُوا أَكْثَرَ مِنْ ذَلِكَ فَهُمْ شُرَكَاءُ فِي الثُّلُثِ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصَى بِهَا أَوْ دَيْنٍ غَيْرَ مُضَارٍّ وَصِيَّةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَلِيمٌ}}<ref>«و اگر همسرانتان فرزندی نداشته باشند نیمی از آنچه بر جا نهاده‌اند و اگر فرزندی داشته باشند یک چهارم از آنچه بر جا گذارده‌اند از آن شماست پس از (انجام) وصیتی که می‌کنند یا (پرداخت) وامی (که دارند) و اگر شما فرزندی نداشته باشید یک چهارم از آنچه بر جا نهاده‌اید از آن آنهاست و اگر فرزندی داشته باشید یک هشتم از آنچه بر جا گذارده‌اید از آن آنان است، البته پس از (انجام) وصیتی که می‌کنید یا (پرداخت) وامی (که دارید) و اگر مردی یا زنی که از او ارث می‌برند بی‌فرزند و بی‌پدر و بی‌مادر و (تنها) دارای برادر یا خواهر (یا هر دو) باشد یک ششم از آن هر یک از این دو، است و اگر بیش از این باشند همه در یک سوم شریکند، (البته) پس از وصیتی یا (پرداخت) وامی که (با وصیّت یا اقرار به وام، به وارث) زیان نرساند؛ سفارشی است از سوی خداوند و خداوند دانایی بردبار است» سوره نساء، آیه ۱۲.</ref> و {{متن قرآن|يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِي الْكَلَالَةِ إِنِ امْرُؤٌ هَلَكَ لَيْسَ لَهُ وَلَدٌ وَلَهُ أُخْتٌ فَلَهَا نِصْفُ مَا تَرَكَ وَهُوَ يَرِثُهَا إِنْ لَمْ يَكُنْ لَهَا وَلَدٌ فَإِنْ كَانَتَا اثْنَتَيْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثَانِ مِمَّا تَرَكَ وَإِنْ كَانُوا إِخْوَةً رِجَالًا وَنِسَاءً فَلِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ أَنْ تَضِلُّوا وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ}}<ref>«از تو نظر می‌خواهند بگو: خداوند برای شما درباره کلاله نظر می‌دهد که اگر مردی مرد و دارای فرزندی نبود و خواهری داشت، نصف میراث او به این خواهر می‌رسد و برادر نیز از خواهر (تمام دارایی را) ارث می‌برد، اگر خواهر فرزندی نداشته باشد و اگر خواهران (مرد مرده) دو تن باشند دو سوم از میراث را می‌برند و اگر (میراث‌بران) گروهی برادر و خواهر باشند هر مرد برابر با بهره دو زن ارث می‌برد؛ خداوند (این احکام را) برای شما بیان می‌دارد مبادا که گمراه شوید و خداوند به هر چیزی داناست» سوره نساء، آیه ۱۷۶.</ref> [[کلاله]] از ریشه کلل و به‌معنای ثقل و احاطه است.<ref>المصباح، ص۵۳۸، "کل"؛ التبیان، ج۳، ص۱۳۵.</ref> کلاله به معانی گوناگونی تعبیر شده؛ مانند غیر از فرزند و پدر، غیر پدر، غیر فرزند،<ref> تفسیر ماوردی، ج۱، ص۴۶۰ـ۴۶۱؛ الکشاف، ج۱، ص۴۸۵؛ تفسیر قرطبی، ج۵، ص۷۶.</ref> میت، [[وارث]]، [[میراث]] و هر سه مورد اخیر؛<ref> تفسیر ماوردی، ج۱، ص۴۶۱؛ التبیان، ج۳، ص۱۳۵ـ۱۳۶؛ مواهب الرحمن، ج۷، ص۲۹۱.</ref> ولی [[امامیّه]] به تبع [[اهل‌بیت]]{{ع}} آن را به [[خواهر]] و [[برادر]] [[تفسیر]] کرده‌اند <ref>التبیان، ج۳، ص۱۳۵؛ مجمع‌البیان، ج۳، ص۲۹؛ الخلاف، ج۴، ص۳۴.</ref> و از آیاتی که متعرّض [[ارث]] کلاله شده‌اند، غیر از این معنا استفاده نمی‌شود. [[مفسّران]] و لغویان در توجیه اطلاق کلاله بر خواهر و برادر با توجّه به‌معنای لغوی آن وجوهی را ذکر کرده‌اند<ref>الکشاف، ج۱، ص۴۷۵ـ۴۷۶؛ تفسیر ماوردی، ج۱، ص۴۶۱؛ مفردات، ص۷۱۹ـ۷۲۰، "کل".</ref>.<ref>[[سید حسن تبادکانی|تبادکانی، سید حسن]]، [[ارث (مقاله)|مقاله «ارث»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۲]]، ص۵۰۴.</ref> | [[قرآن]] در دو آیه، به ارث خواهر و برادر اشاره، و از آنها به کلاله تعبیر کرده است. {{متن قرآن|وَلَكُمْ نِصْفُ مَا تَرَكَ أَزْوَاجُكُمْ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُنَّ وَلَدٌ فَإِنْ كَانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَكُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْنَ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِينَ بِهَا أَوْ دَيْنٍ وَلَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْتُمْ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَكُمْ وَلَدٌ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَكْتُمْ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ تُوصُونَ بِهَا أَوْ دَيْنٍ وَإِنْ كَانَ رَجُلٌ يُورَثُ كَلَالَةً أَوِ امْرَأَةٌ وَلَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ فَإِنْ كَانُوا أَكْثَرَ مِنْ ذَلِكَ فَهُمْ شُرَكَاءُ فِي الثُّلُثِ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصَى بِهَا أَوْ دَيْنٍ غَيْرَ مُضَارٍّ وَصِيَّةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَلِيمٌ}}<ref>«و اگر همسرانتان فرزندی نداشته باشند نیمی از آنچه بر جا نهاده‌اند و اگر فرزندی داشته باشند یک چهارم از آنچه بر جا گذارده‌اند از آن شماست پس از (انجام) وصیتی که می‌کنند یا (پرداخت) وامی (که دارند) و اگر شما فرزندی نداشته باشید یک چهارم از آنچه بر جا نهاده‌اید از آن آنهاست و اگر فرزندی داشته باشید یک هشتم از آنچه بر جا گذارده‌اید از آن آنان است، البته پس از (انجام) وصیتی که می‌کنید یا (پرداخت) وامی (که دارید) و اگر مردی یا زنی که از او ارث می‌برند بی‌فرزند و بی‌پدر و بی‌مادر و (تنها) دارای برادر یا خواهر (یا هر دو) باشد یک ششم از آن هر یک از این دو، است و اگر بیش از این باشند همه در یک سوم شریکند، (البته) پس از وصیتی یا (پرداخت) وامی که (با وصیّت یا اقرار به وام، به وارث) زیان نرساند؛ سفارشی است از سوی خداوند و خداوند دانایی بردبار است» سوره نساء، آیه ۱۲.</ref> و {{متن قرآن|يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِي الْكَلَالَةِ إِنِ امْرُؤٌ هَلَكَ لَيْسَ لَهُ وَلَدٌ وَلَهُ أُخْتٌ فَلَهَا نِصْفُ مَا تَرَكَ وَهُوَ يَرِثُهَا إِنْ لَمْ يَكُنْ لَهَا وَلَدٌ فَإِنْ كَانَتَا اثْنَتَيْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثَانِ مِمَّا تَرَكَ وَإِنْ كَانُوا إِخْوَةً رِجَالًا وَنِسَاءً فَلِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ أَنْ تَضِلُّوا وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ}}<ref>«از تو نظر می‌خواهند بگو: خداوند برای شما درباره کلاله نظر می‌دهد که اگر مردی مرد و دارای فرزندی نبود و خواهری داشت، نصف میراث او به این خواهر می‌رسد و برادر نیز از خواهر (تمام دارایی را) ارث می‌برد، اگر خواهر فرزندی نداشته باشد و اگر خواهران (مرد مرده) دو تن باشند دو سوم از میراث را می‌برند و اگر (میراث‌بران) گروهی برادر و خواهر باشند هر مرد برابر با بهره دو زن ارث می‌برد؛ خداوند (این احکام را) برای شما بیان می‌دارد مبادا که گمراه شوید و خداوند به هر چیزی داناست» سوره نساء، آیه ۱۷۶.</ref> [[کلاله]] از ریشه کلل و به‌معنای ثقل و احاطه است.<ref>المصباح، ص۵۳۸، "کل"؛ التبیان، ج۳، ص۱۳۵.</ref> کلاله به معانی گوناگونی تعبیر شده؛ مانند غیر از فرزند و پدر، غیر پدر، غیر فرزند،<ref> تفسیر ماوردی، ج۱، ص۴۶۰ـ۴۶۱؛ الکشاف، ج۱، ص۴۸۵؛ تفسیر قرطبی، ج۵، ص۷۶.</ref> میت، [[وارث]]، [[میراث]] و هر سه مورد اخیر؛<ref> تفسیر ماوردی، ج۱، ص۴۶۱؛ التبیان، ج۳، ص۱۳۵ـ۱۳۶؛ مواهب الرحمن، ج۷، ص۲۹۱.</ref> ولی [[امامیّه]] به تبع [[اهل‌بیت]]{{ع}} آن را به [[خواهر]] و [[برادر]] [[تفسیر]] کرده‌اند <ref>التبیان، ج۳، ص۱۳۵؛ مجمع‌البیان، ج۳، ص۲۹؛ الخلاف، ج۴، ص۳۴.</ref> و از آیاتی که متعرّض [[ارث]] کلاله شده‌اند، غیر از این معنا استفاده نمی‌شود. [[مفسّران]] و لغویان در توجیه اطلاق کلاله بر خواهر و برادر با توجّه به‌معنای لغوی آن وجوهی را ذکر کرده‌اند<ref>الکشاف، ج۱، ص۴۷۵ـ۴۷۶؛ تفسیر ماوردی، ج۱، ص۴۶۱؛ مفردات، ص۷۱۹ـ۷۲۰، "کل".</ref>.<ref>[[سید حسن تبادکانی|تبادکانی، سید حسن]]، [[ارث (مقاله)|مقاله «ارث»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۲]]، ص۵۰۴.</ref> | ||