مهدی در معارف مهدویت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'آشکار' به 'آشکار') |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = مهدی | | موضوع مرتبط = مهدی | ||
| عنوان مدخل = | | عنوان مدخل = مهدی | ||
| مداخل مرتبط = | | مداخل مرتبط = [[مهدی در معارف مهدویت]] | ||
| پرسش مرتبط = مهدی (پرسش) | | پرسش مرتبط = امام مهدی (پرسش) | ||
}} | }} | ||
== مهدی در فرهنگنامه مهدویت == | == [[مهدی]] در فرهنگنامه [[مهدویت]] == | ||
* یکی از مشهورترین [[القاب]] [[ | * یکی از مشهورترین [[القاب]] [[قائم آل محمد]]{{صل}}، مهدی است. مهدی اسم مفعول و به معنای ره‌یافته است. | ||
* | * مهدویت نیز از همین ریشه است. | ||
* | * مهدی{{ع}} مشهورترین نام آن حضرت نزد [[شیعه]] و [[سنّی]] است. البته گاهی نیز در معنای فاعلی، به معنای [[هدایت کننده]] به کار میرود. [[محمد بن عجلان]] از [[امام صادق]]{{ع}} نقل کرده است: " و [[قائم]] را از آنرو مهدی گفته‌اند که [[مردم]] را به آیینی که از دست داده‌اند، [[هدایت]] می‌کند.... "<ref> شیخ مفید، الارشاد، ج ۲، ص۳۸۳، ح۲.</ref> | ||
* اما آنچه بیشتر در [[روایات]] آمده، همان معنای نخست است. [[امام باقر]] {{ع}} در این باره فرمود: " به درستی که مهدی نامیده شد به سبب اینکه به امر مخفی | * اما آنچه بیشتر در [[روایات]] آمده، همان معنای نخست است. [[امام باقر]]{{ع}} در این باره فرمود: " به [[درستی]] که مهدی نامیده شد به سبب اینکه به امر مخفی هدایت میشود. او [[تورات]] و سایر کتاب‌های [[الهی]] را از غاری در [[انطاکیه]] بیرون خواهد آورد"<ref>{{متن حدیث|فَإِنَّمَا سُمِّيَ الْمَهْدِيَ لِأَنَّهُ يُهْدَى لِأَمْرٍ خَفِيٍ يَسْتَخْرِجُ التَّوْرَاةَ وَ سَائِرَ كُتُبِ اللَّهِ مِنْ غَارٍ بِأَنْطَاكِيَّةَ}}، شیخ صدوق، علل الشرایع، ج ۱، ص۱۶۱، ح ۳؛ نعمانی، الغیبة، ص۲۳۷، ح ۲۶</ref>. | ||
* | * امام صادق{{ع}} نیز هنگامی که پرسیدند: "چرا مهدی، مهدی نامیده شده است؟ فرمود: به دلیل اینکه به تمام امور پنهان هدایت میشود"<ref> {{متن حدیث|لِأَنَّهُ يُهْدَى إِلَى كُلِ أَمْرٍ خَفِي}}؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص۴۷۱؛ نعمانی، الغیبة، ص۲۳۷</ref>. | ||
* [[لقب مهدی]] به | * [[لقب مهدی]] به [[آخرین امام]] اختصاص ندارد و بقیه [[امامان]]{{عم}} نیز مهدی هستند<ref>{{متن حدیث|مِنَّا اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّاً، أَوَّلُهُمْ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُ بْنُ أَبِي طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِي}}؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا{{ع}}، ج ۱، ص۶۸، ح ۳۶</ref>؛ ولی فقط از [[آخرین پیشوا]] به مهدی یاد شده است<ref>ر. ک: الصنعانی، المصنف، ج ۱۱، ح ۲۰۷۷۳؛ سنن ابن ماجه، ج ۲، ص۳۰، ح ۴۰۸۵، ۴۰۸۶، ۴۰۸۷، ۴۰۸۸؛ سنن ابو داود، ج ۴، ص۱۰۷، ح ۲۴۸۵</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۴۳۰ - ۴۳۱.</ref>. | ||
== مهدی در موعودنامه == | == مهدی در موعودنامه == | ||
* از مشهورترین لقب‌های [[امام زمان]] {{ع}} است. درباره علت نامیده شدن آن حضرت با این [[لقب]]، روایت‌های مختلفی ذکر شده است. حضرت [[امام محمد باقر]] {{ع}} می‌فرمایند: هنگامی که مهدی ما [[قیام]] کند، ثروت‌ها را به‌طور مساوی تقسیم و در [[جامعه]] به [[عدالت]] و [[دادگری]] [[رفتار]] می‌کند. هرکس از او [[اطاعت]] کند از [[خداوند]] | * از مشهورترین لقب‌های [[امام زمان]]{{ع}} است. درباره علت نامیده شدن آن حضرت با این [[لقب]]، روایت‌های مختلفی ذکر شده است. حضرت [[امام محمد باقر]]{{ع}} می‌فرمایند: هنگامی که [[مهدی]] ما [[قیام]] کند، [[ثروت‌ها]] را به‌طور مساوی تقسیم و در [[جامعه]] به [[عدالت]] و [[دادگری]] [[رفتار]] می‌کند. هرکس از او [[اطاعت]] کند از [[خداوند]] اطاعت کرده است و هرکس او را [[نافرمانی]] کند از [[خدا]] نافرمانی کرده است. و آن حضرت را "مهدی" نامیده‌اند چون به امور پنهان و نهانی [[هدایت]] می‌گردد<ref>اثبات الهداة، ج ۷، ص۱۱۰ و ۱۶۹.</ref>. | ||
* درباره امور نهانی که آن حضرت به | * درباره امور نهانی که آن حضرت به آنها هدایت میشود و یا هدایت می‌کند، باتوجه به تعابیر [[روایات]] نظرات چندی بیان شده است. از آنجا که در [[دوره غیبت]] مخصوصا [[دوران غیبت کبری]] در اثر پیدا شدن [[تبلیغات]] ضددینی و [[تفسیرها]] و برداشت‌های نامناسب از [[احکام دین]] و [[نفوذ]] [[خرافات]] و اندیشه‌های غلط غیردینی به اصول و [[تعالیم]] اصیل [[اعتقادی]]، [[مردم]] [[دین]] اصلی و حتی [[قرآن]] اصلی را فراموش خواهند کرد، آن حضرت [[پس از ظهور]]، قرآن اصیل و [[احکام واقعی]] [[اسلام]] را از لابلای آن‌همه [[تحریفات]] و [[تفسیرهای نادرست]] بیرون خواهند کشید، به‌گونه‌ای که حتی مردم [[گمان]] خواهند کرد که ایشان یک [[دین]] و [[آیین]] جدیدی را مطرح می‌کنند. به این مناسبت آن حضرت را مهدی می‌گویند. | ||
* [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در این‌باره می‌فرمایند: دوازدهمین فرزندم به‌گونه‌ای | * [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در این‌باره می‌فرمایند: دوازدهمین فرزندم به‌گونه‌ای غایب خواهد شد که اصلا دیده نخواهد شد و در این دوره غیبت، وقایع [[سختی]] رخ خواهد داد. در نتیجه طولانی شدن این دوره، زمانی خواهد آمد که از اسلام جز اسمی و از قرآن جز رسم و خطی اثری باقی نخواهد ماند. در آن موقع [[خداوند متعال]] به وی [[اجازه]] خواهد داد تا قیام کند. آن‌گاه به وسیله او اسلام را تقویت و تجدید خواهد کرد<ref>منتخب الاثر، ص۹۸.</ref>. برطبق این دیدگاه چون [[حضرت مهدی]]{{ع}} مردم را به [[حقایق پنهان]] شده [[دینی]] [[راهنمایی]] خواهند کرد او را مهدی می‌گویند. | ||
* دیدگاه دیگر این است که [[قائم | * دیدگاه دیگر این است که [[قائم آل محمد]]{{صل}} را از این‌رو [[مهدی]] می‌گویند که [[مردم]] را به اموری که بر آنها پوشیده است [[راهنمایی]] خواهد کرد. وی [[پس از ظهور]]، جهت [[ارشاد]] [[پیروان ادیان]] دیگر [[کتاب‌های آسمانی]] [[تحریف]] نشده، آنها را به آنان نشان خواهد داد و از این طریق آنان را با [[دین]] اصیل خودشان آشنا خواهد ساخت و براساس همان [[احکام]] تحریف‌نشده [[آیین]] خودشان، با آنان [[رفتار]] خواهد کرد. در روایتی می‌خوانیم: از جمله کارهای حضرت [[امام زمان]]{{ع}} پس از ظهور این است که [[تورات اصلی]] و [[انجیل اصلی]] و سایر کتاب‌های [[انبیای گذشته]] را از یک مخفیگاه خارج خواهد ساخت<ref>بحار الانوار، ج ۵۱، ص۲۹.</ref>. دیدگاه دیگر این است که آن حضرت پس از ظهور، مردم را در تمام زمینه‌هایی که به [[بیراهه]] رفته‌اند ارشاد خواهند کرد تا به شیوه‌های درست دست یابند؛ چون [[انحرافات]] [[دوران غیبت]] تنها در [[احکام دینی]] نیست،؛ چراکه در اثر [[جهل]] و [[ناآگاهی]] در عرصه‌های [[سیاسی]]، [[علمی]] و صنعتی نیز مردم دچار [[اشتباهات]] زیادی می‌شوند. طرفداران این برداشت نیز به برخی از [[روایات]] که مشتمل بر تعابیر خاصی هستند، [[تمسک]] می‌جویند. به‌عنوان مثال از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] شده است که فرموده‌اند: آن حضرت را مهدی می‌گویند چون مردم را به اموری که گم کرده‌اند، [[هدایت]] می‌کند<ref>اثبات الهداة، ج ۷، ص۱۱۰.</ref>. این تعبیر شامل [[انحراف سیاسی]]، [[اقتصادی]]، [[فرهنگی]] و [[اجتماعی]] نیز میشود. | ||
* نتیجه آن‌که می‌توان گفت: چون | * نتیجه آن‌که می‌توان گفت: چون امام زمان{{ع}} به [[برکت]] [[علم]] بی‌نظیری که دارد، مردم را در تمام عرصه‌های [[حیات]] فردی و اجتماعی و علمی و [[دینی]] به راه صحیح هدایت خواهد کرد و آنها را از تمام [[گمراهی‌ها]] [[نجات]] خواهد داد، به این مناسبت آن حضرت را "مهدی" می‌گویند. | ||
* البته در برخی | * البته در برخی روایات نیز به این نکته اشاره شده است که یکی از چیزهای مخفی که [[حضرت مهدی]]{{ع}} مردم را به آن هدایت خواهند کرد، ذخایر زیرزمینی و [[معادن]] است که شاید این [[لقب]] به این قبیل از عملکردهای حضرت مهدی{{ع}} نیز دلالت داشته باشد<ref>نشریه موعود، ش ۲۸، ص۶۷.</ref>. | ||
* و اما واژه | * و اما واژه [[مهدی]]، اسم مصدر [[هدایت]] است و به معنی کسی است که به وسیله [[خدا]] هدایت شده باشد، و به همین معنی، برخی از [[پیامبران]] و بزرگان را بدون آن‌که [[مهدی موعود]] و [[منتظر]] پندارند، مهدی خوانده‌اند. [[حسان بن ثابت]] در قصیده خود، واژه مهدی را برای [[پیامبر]]{{صل}} به کار برده است. این واژه در [[حدیثی]] از پیامبر{{صل}} به همین معنی درباره [[حضرت امیر]]{{ع}} به کار رفته است<ref>آخرین امید، داوود الهامی، ص۲۰۷.</ref>. [[سنی‌ها]] اغلب، آن را برای [[چهار خلیفه]] بعد از پیامبر{{صل}} که آنان را "[[خلفاء]] الراشدون المهدیون" می‌گویند، به کار می‌برند<ref>سنن ابن ماجه، ج ۱، ص۱۶.</ref>. [[شیعیان کوفه]]، عنوان مهدی را در مفهوم راه‌یافته و [[هدایت‌شده]] آن، درباره [[امام سجاد]]{{ع}} به کار برده‌اند. | ||
* به این معنی، همه [[امامان]] عنوان مهدی داشته‌اند، با این مفهوم که وظیفه‌شان [[هدایت مردم]] به سوی [[دین]] [[خداوند]] بوده است {{متن حدیث|"و كلّنا نهدي الی دين الله"}} به همین جهت در کتب مربوط به [[زیارات]]، تمام | * به این معنی، همه [[امامان]] عنوان مهدی داشته‌اند، با این مفهوم که وظیفه‌شان [[هدایت مردم]] به سوی [[دین]] [[خداوند]] بوده است {{متن حدیث|"و كلّنا نهدي الی دين الله"}} به همین جهت در کتب مربوط به [[زیارات]]، تمام امامان {{متن حدیث|الْأَئِمَّةُ الرَّاشِدُونَ الْمَهْدِيُّونَ}} اطلاق شده است<ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص۳۷۱؛ التهذیب طوسی، ج ۶، ص۱۱۴.</ref>. در روایتی از [[امام حسین]]{{ع}} نقل شده است که فرمود: "ما [[دوازده مهدی]] داریم، اول آنها [[امیر المؤمنین]]{{ع}} و آخر آنها نهمین فرزند من است..."<ref>بحار الانوار، ج ۵۱، ص۱۳۲.</ref>. ولی واژه مهدی در مفهوم [[نجات‌بخش]] آن، عنوان خاص [[امام دوازدهم]] [[شیعه]] است که در [[آخر الزمان]] ظهور می‌کند و در اصطلاح [[شرع]]، اطلاق مهدی به این مفهوم، به هیچ‌کس جز [[امام غائب]] صحیح نیست و حتی اطلاق آن به سایر امامان نیز درست نمی‌باشد<ref>آخرین امید، داوود الهامی، ص۲۱۰.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۷۱۳.</ref>. | ||
== مهدی در درسنامه == | == مهدی در درسنامه == | ||
* یکی از مشهورترین [[القاب]] [[قائم آل محمد]] {{ع}}، مهدی است. "مهدی"، اسم مفعول و به معنای | * یکی از مشهورترین [[القاب]] [[قائم آل محمد]]{{ع}}، مهدی است. "مهدی"، اسم مفعول و به معنای هدایت شده است. کلمه "[[مهدویت]]" نیز برگرفته از همین ریشه است. این واژه در بین [[اهل سنت]]، از [[شهرت]] بیشتری برخوردار است؛ به‌گونه‌ای که آن حضرت بیشتر با این واژه نزد آنها شناخته میشود. البته گاهی نیز در معنای فاعلی به معنای "هدایت‌کننده" به کار رفته است. [[محمد بن عجلان]] از [[امام صادق]]{{ع}} نقل کرده است: "... و [[قائم]]{{ع}} را از آن جهت [[مهدی]] گفته‌اند که [[مردم]] را به آیینی که از دست داده‌اند، [[هدایت]] می‌کند..."<ref>الارشاد، ج ۲، ص۳۸۳، ح ۲.</ref>. اما آنچه بیشتر در [[روایات]] آمده، همان معنای نخست است. [[امام باقر]]{{ع}} در این‌باره فرمود: "به [[درستی]] که مهدی نامیده شد؛ به جهت اینکه به امر مخفی هدایت میشود. او [[تورات]] و سایر کتاب‌های [[الهی]] را از غاری در [[انطاکیه]] بیرون خواهد آورد"<ref>علل الشرایع، ج ۱، ص۱۶۱، ح ۳؛ الغیبة، ص۲۳۷، ح ۲۶.</ref>. امام صادق{{ع}} نیز در پاسخ پرسشی فرمود: {{متن حدیث|"لِأَنَّهُ يُهْدَى إِلَى كُلِّ أَمْرٍ خَفِيٍّ"}}<ref>کتاب الغیبة، ص۴۷۱؛ الغیبة، ص۲۳۷.</ref>؛ "به جهت اینکه به تمامی امور پنهان هدایت میشود". | ||
* گفتنی است [[لقب]] "مهدی"، بیشتر درباره آن | * گفتنی است [[لقب]] "مهدی"، بیشتر درباره آن حضرت [[بعد از ظهور]] و [[قیام]] و لقب "قائم"، [[قبل از ظهور]] و قیام استفاده شده است. امام صادق{{ع}} درباره برخی از [[وقایع پس از ظهور]] می‌فرماید: "... ثم یأمر منادیا فینادی: هذا المهدی..."<ref>الغیبة، ص۳۱۳، ح ۵.</ref>؛ "به منادی دستور داده خواهد شد؛ پس ندا در می‌دهد که این است مهدی". [[پیامبر اکرم]]{{صل}} نیز فرمود: "[[پس از ظهور]] کسی نزد او آمده، می‌گوید: ای مهدی! به من عطا کن! و آن حضرت می‌فرماید: بگیر"<ref>الغیبة، ص۹۲.</ref>. [[لقب مهدی]]، اگرچه اختصاص به [[آخرین امام]] ندارد و بقیه [[امامان]]{{عم}} نیز مهدی هستند؛ ولی تنها از پیشوای دوازدهم، به عنوان "مهدی" یاد شده است. این لقب از همان آغاز شکل‌گیری بحث "[[مهدویت]]"، بر زبان [[معصومین]]{{عم}} رایج بوده و در روایات فراوانی از پیامبر اکرم{{صل}}، این لقب بیان شده است. بنابراین در کتاب‌های [[اهل سنت]] نیز فراوان این لقب آمده است<ref>ر. ک: الصنعانی، المصنف، ج ۱۱، ح ۲۰۷۷۳؛ سنن ابن ماجه، ج ۲، ص۳۰، ح ۴۰۸۵، ۴۰۸۶، ۴۰۸۷، ۴۰۸۸؛ سنن ابو داود، ج ۴، ص۱۰۷، ح ۲۴۸۵.</ref>. | ||
* [[امام حسین]] {{ع}} فرمود: "[[دوازده مهدی]] از ما است: نخستین ایشان [[امیر مؤمنان علی]] {{ع}} بود و آخرین ایشان نهمین | * [[امام حسین]]{{ع}} فرمود: "[[دوازده مهدی]] از ما است: نخستین ایشان [[امیر مؤمنان علی]]{{ع}} بود و آخرین ایشان نهمین فرزند از [[نسل]] من است..."<ref>عیون اخبار الرضا{{ع}}، ج ۱، ص۶۸، ح ۳۶.</ref>. [[محمد بن عمران]] گفت: من از [[امام ششم]]{{ع}} شنیدم که می‌فرمود: "ما دوازده مهدی هستیم"<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص۴.</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص۲۳۵، ۲۳۶.</ref>. | ||
== [[مهدی]] در [[فرهنگنامه]] [[آخرالزمان]] == | |||
* واژه‌ای مشهور که از [[القاب]] معروف [[حضرت صاحب الامر]]{{ع}} است. این واژه به معنی [[راهنما]] و [[هدایت‌گر]] و [[نجات]] بخش استعمال میشود. این واژه به معنای عام یعنی [[هدایت‌گری]] و [[راهنمایی]] کردن خلایق، بر تمام [[امامان دوازده‌گانه]] اطلاق میشود. در روایتی از امام حسین{{ع}} نقل شده است که فرمود: ما [[اهل بیت]]، دوازده مهدی هستیم که اولین آنان [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} است و آخرین‌شان نهمین فرزند من خواهد بود"<ref>بحار الانوار: ج ۵۱، ص۱۳۲.</ref>. اما معنای خاصی که برای این واژه مصطلح است همان معنای [[موعود و منجی آخرالزمان]] است که در دوران پایانی [[جهان]] [[قیام]] می‌‌نماید و جهان را یکسره از [[ظلم]] و [[بیداد]] نجات خواهد داد. نام مهدی با این معنی فقط بر [[منجی آخرالزمان]] و [[آخرین وصی]] [[الهی]] قرار دارد<ref>ر. ک: موعود و منجی آخرالزمان.</ref><ref>[[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۵۷۸.</ref>. | |||
* مهدی یکی از مشهورترین نام‌های [[امام دوازدهم]] می‌باشد که در [[احادیث شیعه]] و [[سنی]] به فراوانی آمده است. [[امام صادق]]{{ع}} درباره دلیل نامگذاری حضرت به این نام فرمود: او مهدی نامیده شده است زیرا [[مردم]] را به هر امر پنهانی [[هدایت]] خواهد کرد. در [[حدیث]] دیگری فرمود: [[قائم]]{{ع}} مهدی نامیده شده است زیرا اموری را که مردم از دست داده‌اند و فراموش نموده‌اند دوباره بدان‌ها نشان خواهد داد و مردم را به سوی آن هدایت می‌کند. [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: [[حضرت قائم]]{{ع}} را مهدی می‌نامند زیرا امری که مخفی است و مردم از آن خبر ندارند، آشکار خواهد کرد. او [[تورات]] و [[انجیل]] را از زمینی در [[انطاکیه]] بیرون خواهد آورد و [[یهودیان]] را بدان [[دعوت]] می‌کند و بسیاری از یهودیان به دست آن حضرت [[هدایت]] می‌شوند و [[ایمان]] می‌آورند. البته واژه [[مهدی]] به معنای عام آن، یعنی [[هدایت‌گری]] [[مردم]] و [[ارشاد]] [[انسان‌ها]]، به تمام [[امامان]] اطلاق میشود و به این مطلب در زیارت‌های [[ائمه اطهار]]{{عم}} اشاره شده است<ref>[[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۷۴.</ref>. | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگنامه مهدویت''']]. | |||
# [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]. | |||
# [[پرونده:136861.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۱ (کتاب)|'''درسنامه مهدویت ج۱''']]. | |||
# [[پرونده:13681151.jpg|22px]] [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|'''فرهنگنامه آخرالزمان''']]. | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۴: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:امام | [[رده:کنیه‌ها و لقب‌های امام مهدی]] | ||
[[رده:مدخل موعودنامه]] | [[رده:مدخل موعودنامه]] | ||