جبر و اختیار در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

=== معنای لغوی ===

ماده جبر در اصل برای اصلاح با قهر، [[زور]] و شدت وضع شده<ref>تاج العروس، ج ۶، ص ۱۵۸، «جبر».</ref> و سپس در معنای [[ظهور]] عظمت، نفوذ [[قدرت]] و [[تسلط]] بر امور<ref>التحقیق، ج ۲، ص ۴۵ - ۴۶، «جبر».</ref> به [[کار]] رفته است. «[[سلطان]]» را جبّار گویند، زیرا [[مردم]] را بر آنچه می‌خواهد مجبور می‌سازد یا امور آنها را اصلاح می‌کند. اطلاق این کلمه بر [[خداوند]] از آن روست که با نعمت‌هایش امور [[زندگی]] و نیازهای مردم را به سامان می‌آورد<ref>مفردات، ص ۱۸۳، «جبر».</ref>؛ اما هرگاه بر [[انسان]] اطلاق شود، ملازم با مذمت و به معنای کسی است که از [[حقیقت]] سر باز می‌زند<ref>مفردات، ص ۱۸۳، «جبر».</ref>.  

اختیار نیز مصدر و از ریشه «خ ـ ی ـ ر» به معنای [[اصطفاء]]<ref>لسان العرب، ج ۴، ص ۲۶۶، «خیر».</ref> ([[برگزیدن]] [[بهترین]] چیز و شخص) و ترجیح یک چیز بر دیگر چیزهاست<ref>فرهنگ معارف اسلامی، ج ۱، ص ۱۰۵.</ref>.<ref>حسن رضایی| رضایی، حسن، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم، ج ۹، ص ۴۷۶ - ۴۹۶.</ref> اختیار به این معناست که انسان دست‌کم برخی از امور خویش را از سر [[اراده]] و تصمیم انجام می‌دهد؛ به‌گونه‌ای که قدرت بر ترک آن را نیز داراست<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۴.</ref>.