جبر و اختیار: تفاوت میان نسخهها
←معناشناسی جبر و اختیار
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۳: | خط ۳: | ||
'''[[جبر]]''' بهمعنای وادار کردن بر کار و عمل و ناچار شدن بر آن با قهر و غلبه است و '''[[اختیار]]''' در برابر آن قرار دارد، [[انسان]] در حال اختیار، [[اعمال]] خویش را بدون آنکه از سوی عامل دیگری تحت فشار قرار گیرد انجام میدهد. این مبحث از مباحث مهمی است که همواره ذهن [[بشر]] را در عرصههای گوناگون [[دانش]] و [[فرهنگ]] به خود مشغول کرده است. [[اسلام]] قائل به [[اختیار انسان]] است لکن نه بدان معنا که در اعمال خویش مستقل است و میتواند بدون تکیه بر حول و قوّه [[الهی]] کاری انجام دهد بلکه [[خداوند]]، نه [[بندگان]] را به فعل مجبور میکند و نه آنها را به خود وامینهد تا هرچه میخواهند انجام دهند و این معنای [[امر بین الامرین]] است. | '''[[جبر]]''' بهمعنای وادار کردن بر کار و عمل و ناچار شدن بر آن با قهر و غلبه است و '''[[اختیار]]''' در برابر آن قرار دارد، [[انسان]] در حال اختیار، [[اعمال]] خویش را بدون آنکه از سوی عامل دیگری تحت فشار قرار گیرد انجام میدهد. این مبحث از مباحث مهمی است که همواره ذهن [[بشر]] را در عرصههای گوناگون [[دانش]] و [[فرهنگ]] به خود مشغول کرده است. [[اسلام]] قائل به [[اختیار انسان]] است لکن نه بدان معنا که در اعمال خویش مستقل است و میتواند بدون تکیه بر حول و قوّه [[الهی]] کاری انجام دهد بلکه [[خداوند]]، نه [[بندگان]] را به فعل مجبور میکند و نه آنها را به خود وامینهد تا هرچه میخواهند انجام دهند و این معنای [[امر بین الامرین]] است. | ||
== معناشناسی | == معناشناسی == | ||
=== معنای لغوی === | === معنای لغوی === | ||
[[جبر]]، در لغت به معنای ترمیم و [[اصلاح]] چیزی<ref>العین، ج ۶، ص۱۱۶، «جبر».</ref> یا بهمعنای بهبود شکستگی و [[رهایی]] از [[فقر]] است<ref>العین، ج ۶، ص۱۱۶، «جبر».</ref>. ماده جبر در اصل برای اصلاح با قهر، [[زور]] و شدت وضع شده<ref>تاج العروس، ج ۶، ص۱۵۸، «جبر».</ref> و سپس در معنای ظهور عظمت، نفوذ [[قدرت]] و [[تسلط]] بر امور<ref>التحقیق، ج ۲، ص۴۵ - ۴۶، «جبر».</ref> به کار رفته است<ref>مفردات، ص۱۸۳، «جبر».</ref>.<ref>[[حسن رضایی| رضایی، حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹]]، ص۴۷۶ - ۴۹۶.</ref> و اختیار به معنای ([[برگزیدن]] بهترین چیز و شخص) و ترجیح یک چیز بر دیگر چیزهاست<ref>فرهنگ معارف اسلامی، ج ۱، ص۱۰۵.</ref>.<ref> [[حسن رضایی| رضایی، حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم، ج ۹]]، ص۴۷۶ - ۴۹۶.</ref> اختیار به این معناست که [[انسان]] دستکم برخی از امور خویش را از سر [[اراده]] و تصمیم انجام میدهد؛ بهگونهای که قدرت بر ترک آن را نیز داراست<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص۲۴.</ref>. | [[جبر]]، در لغت به معنای ترمیم و [[اصلاح]] چیزی<ref>العین، ج ۶، ص۱۱۶، «جبر».</ref> یا بهمعنای بهبود شکستگی و [[رهایی]] از [[فقر]] است<ref>العین، ج ۶، ص۱۱۶، «جبر».</ref>. ماده جبر در اصل برای اصلاح با قهر، [[زور]] و شدت وضع شده<ref>تاج العروس، ج ۶، ص۱۵۸، «جبر».</ref> و سپس در معنای ظهور عظمت، نفوذ [[قدرت]] و [[تسلط]] بر امور<ref>التحقیق، ج ۲، ص۴۵ - ۴۶، «جبر».</ref> به کار رفته است<ref>مفردات، ص۱۸۳، «جبر».</ref>.<ref>[[حسن رضایی| رضایی، حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹]]، ص۴۷۶ - ۴۹۶.</ref> و اختیار به معنای ([[برگزیدن]] بهترین چیز و شخص) و ترجیح یک چیز بر دیگر چیزهاست<ref>فرهنگ معارف اسلامی، ج ۱، ص۱۰۵.</ref>.<ref> [[حسن رضایی| رضایی، حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم، ج ۹]]، ص۴۷۶ - ۴۹۶.</ref> اختیار به این معناست که [[انسان]] دستکم برخی از امور خویش را از سر [[اراده]] و تصمیم انجام میدهد؛ بهگونهای که قدرت بر ترک آن را نیز داراست<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص۲۴.</ref>. |