برادری در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'دست' به 'دست') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
}} | }} | ||
'''اخوّت به‌معنای [[برادری]]''' نَسَبی یا [[دینی]] و [[دوستی]] و [[مصاحبت]] در [[آیات]] و [[روایات]] مورد استفاده قرار گرفته و بر آن تاکید شده است. برادری دینی به عنوان یکی از کارآمدترین راه‌ها برای | '''اخوّت به‌معنای [[برادری]]''' نَسَبی یا [[دینی]] و [[دوستی]] و [[مصاحبت]] در [[آیات]] و [[روایات]] مورد استفاده قرار گرفته و بر آن تاکید شده است. برادری دینی به عنوان یکی از کارآمدترین راه‌ها برای گریز از زیان‌های [[تفرقه]] و [[حفظ]] کیان [[جامعه دینی]] از سوی [[قرآن]] معرّفی شده است که آثار مهمی از جمله: ایجاد [[اصلاحات]] دامنه‌دار و ارتباط قلبی میان افراد و رفع کدورت‌ها و مشاجرات را به دنبال دارد. هرچند برادارن دینی نسبت به هم حقوقی دارند مانند: کمک و [[یاری رساندن]]؛ تلاش برای رفع مشاجره‌ها و پرهیز از کارهای زیان‌آور به پیوند برادری. | ||
== معناشناسی == | == معناشناسی == | ||
واژه‌شناسان، [[اخوّت]] مصدر "اخ" را به‌معنای [[برادری]] نَسَبی یا [[دینی]] و [[دوستی]] و [[مصاحبت]] دانسته‌اند<ref>لسان العرب، ج۱، ص۹۲، «اخ»؛ المیزان، ج۱۹، ص۲۱۱.</ref>. معنای اصلی و [[حقیقی]] "اخ" شریک در ولادت یا شیرخوارگی است که برادر نَسَبی و رضاعی را شامل می‌شود و در دیگر مفاهیم (مانند مشارکت در [[قبیله]]، کار و [[صنعت]]، [[دین]] و [[دوستی]]) به‌صورت استعاره و مجاز به‌کار رفته است<ref>الوجوه والنظائر، ج۱، ص۸۹؛ مفردات، ص۶۸، «اخ».</ref>. | واژه‌شناسان، [[اخوّت]] مصدر "اخ" را به‌معنای [[برادری]] نَسَبی یا [[دینی]] و [[دوستی]] و [[مصاحبت]] دانسته‌اند<ref>لسان العرب، ج۱، ص۹۲، «اخ»؛ المیزان، ج۱۹، ص۲۱۱.</ref>. معنای اصلی و [[حقیقی]] "اخ" شریک در ولادت یا شیرخوارگی است که برادر نَسَبی و رضاعی را شامل می‌شود و در دیگر مفاهیم (مانند مشارکت در [[قبیله]]، کار و [[صنعت]]، [[دین]] و [[دوستی]]) به‌صورت استعاره و مجاز به‌کار رفته است<ref>الوجوه والنظائر، ج۱، ص۸۹؛ مفردات، ص۶۸، «اخ».</ref>. | ||
برخی معتقدند: معنای اصلی این واژه [[قوّت]] و نیرو است که در آن مفهوم [[الفت]]، [[عطوفت]] و [[دوستی]] اشراب شده و در همه واژه‌های [[قرآنی]] "اخ" و مشتقّات آن، این معنا لحاظ شده است<ref>المعجم فی فقه اللغة القرآن، ج۱، ص۶۸۱-۶۸۲.</ref>.<ref>[[محمد خراسانی|خراسانی، محمد]]، [[اخوت (مقاله)|اخوت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]] | برخی معتقدند: معنای اصلی این واژه [[قوّت]] و نیرو است که در آن مفهوم [[الفت]]، [[عطوفت]] و [[دوستی]] اشراب شده و در همه واژه‌های [[قرآنی]] "اخ" و مشتقّات آن، این معنا لحاظ شده است<ref>المعجم فی فقه اللغة القرآن، ج۱، ص۶۸۱-۶۸۲.</ref>.<ref>[[محمد خراسانی|خراسانی، محمد]]، [[اخوت (مقاله)|اخوت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲]].</ref> | ||
== [[اخوت]] و معانی آن در [[قرآن]] == | == [[اخوت]] و معانی آن در [[قرآن]] == | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
# در پاره‌ای از [[آیات]] که از [[پیامبران]] به‌صورت [[برادران]] [[امّت]] خود یاد شده، هم‌چون: {{متن قرآن|وَإِلَى عَادٍ أَخَاهُمْ هُودًا}}<ref>«و به سوی قوم عاد، برادرشان هود را (فرستادیم)» سوره اعراف، آیه ۶۵.</ref>، {{متن قرآن|إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ}}<ref>«(یاد کن) آنگاه را که برادرشان نوح بدیشان گفت» سوره شعراء، آیه ۱۰۶.</ref> و... ، [[اخوّت]] به مفهوم [[برادری]] [[عاطفی]] به‌کار رفته است<ref>الوجوه والنظائر، ج۱، ص۸۹؛ مفردات، ص۶۸، «اخ».</ref>؛ چه اینکه [[پیامبران]] به‌سبب دل‌سوزی و مصلحت‌جویی درباره [[امّت]] خود و کوشش برای [[سعادت]] آنان به مثابه برادر به آنان سود رسانده‌اند<ref>الوجوه و النظائر، ج۱، ص۸۹.</ref>. برخی از مفسّران بر این باورند که در همه این موارد<ref>مفردات، ص۶۸.</ref> یا دست‌کم درباره [[هود]]، "اخ" به‌معنای [[حقیقی]] خود به‌کار رفته<ref>کشف الاسرار، ج۳، ص۶۶۷.</ref>؛ زیرا آنان جزء امّتی بودند که با چند واسطه، به یک [[پدر]] منتهی می‌شدند. | # در پاره‌ای از [[آیات]] که از [[پیامبران]] به‌صورت [[برادران]] [[امّت]] خود یاد شده، هم‌چون: {{متن قرآن|وَإِلَى عَادٍ أَخَاهُمْ هُودًا}}<ref>«و به سوی قوم عاد، برادرشان هود را (فرستادیم)» سوره اعراف، آیه ۶۵.</ref>، {{متن قرآن|إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ}}<ref>«(یاد کن) آنگاه را که برادرشان نوح بدیشان گفت» سوره شعراء، آیه ۱۰۶.</ref> و... ، [[اخوّت]] به مفهوم [[برادری]] [[عاطفی]] به‌کار رفته است<ref>الوجوه والنظائر، ج۱، ص۸۹؛ مفردات، ص۶۸، «اخ».</ref>؛ چه اینکه [[پیامبران]] به‌سبب دل‌سوزی و مصلحت‌جویی درباره [[امّت]] خود و کوشش برای [[سعادت]] آنان به مثابه برادر به آنان سود رسانده‌اند<ref>الوجوه و النظائر، ج۱، ص۸۹.</ref>. برخی از مفسّران بر این باورند که در همه این موارد<ref>مفردات، ص۶۸.</ref> یا دست‌کم درباره [[هود]]، "اخ" به‌معنای [[حقیقی]] خود به‌کار رفته<ref>کشف الاسرار، ج۳، ص۶۶۷.</ref>؛ زیرا آنان جزء امّتی بودند که با چند واسطه، به یک [[پدر]] منتهی می‌شدند. | ||
# در بخشی دیگر از [[آیات]]، [[اخوّت]] به‌معنای همراهی و [[همگرایی]] آمده است؛ نظیر آیاتی که از [[برادری]] [[منافقان]] و [[کافران]] با یکدیگر سخن گفته است: {{متن قرآن|...لَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ كَفَرُوا وَقَالُوا لِإِخْوَانِهِمْ}}<ref>«مانند کسانی مباشید که کفر پیشه کردند و در مورد همگنان خویش گفتند.».. سوره آل عمران، آیه ۱۵۶.</ref>، {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ نَافَقُوا يَقُولُونَ لِإِخْوَانِهِمُ الَّذِينَ كَفَرُوا}}<ref>«آیا به کسانی ننگریسته‌ای که دورویی می‌کنند، به برادران کافر خود می‌گویند.».. سوره حشر، آیه ۱۱.</ref>؛ زیرا آنان در [[مبارزه]] با [[اسلام]] و [[مسلمانان]] و عدم [[پذیرش]] [[آیین الهی]] با یکدیگر همراه و هم‌گرا بوده‌اند<ref>تفسیر قرطبی، ج۷، ص۱۵۰.</ref>. چنان‌که تبذیر کنندگان به‌سبب [[همگرایی]] با [[شیطان]]، [[برادران]] او معرّفی شده‌اند: {{متن قرآن|إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ}}<ref>«که فراخ رفتاران یاران شیطانند» سوره اسراء، آیه ۲۷.</ref>. همچنین [[آیه]] {{متن قرآن|وَإِخْوَانُهُمْ يَمُدُّونَهُمْ فِي الْغَيِّ...}}<ref>«و برادران آنها آنان را به گمراهی می‌کشانند» سوره اعراف، آیه ۲۰۲.</ref> به‌معنای [[همگرایی]]<ref>التفسیر الکبیر، ج۱۵، ص۱۰۰.</ref> [[شیطانی]] و [[آیه]] {{متن قرآن|وَالْقَائِلِينَ لِإِخْوَانِهِمْ هَلُمَّ إِلَيْنَا...}}<ref>«و (نیز) کسانی را که به برادران خویش می‌گویند: به ما بپیوندید» سوره احزاب، آیه ۱۸.</ref> نیز در معنای [[برادری]] و [[همگرایی]] در [[کفر]] و [[نفاق]] به‌کار رفته است <ref>مجمع البیان، ج۴، ص۵۴۶.</ref>. | # در بخشی دیگر از [[آیات]]، [[اخوّت]] به‌معنای همراهی و [[همگرایی]] آمده است؛ نظیر آیاتی که از [[برادری]] [[منافقان]] و [[کافران]] با یکدیگر سخن گفته است: {{متن قرآن|...لَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ كَفَرُوا وَقَالُوا لِإِخْوَانِهِمْ}}<ref>«مانند کسانی مباشید که کفر پیشه کردند و در مورد همگنان خویش گفتند.».. سوره آل عمران، آیه ۱۵۶.</ref>، {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ نَافَقُوا يَقُولُونَ لِإِخْوَانِهِمُ الَّذِينَ كَفَرُوا}}<ref>«آیا به کسانی ننگریسته‌ای که دورویی می‌کنند، به برادران کافر خود می‌گویند.».. سوره حشر، آیه ۱۱.</ref>؛ زیرا آنان در [[مبارزه]] با [[اسلام]] و [[مسلمانان]] و عدم [[پذیرش]] [[آیین الهی]] با یکدیگر همراه و هم‌گرا بوده‌اند<ref>تفسیر قرطبی، ج۷، ص۱۵۰.</ref>. چنان‌که تبذیر کنندگان به‌سبب [[همگرایی]] با [[شیطان]]، [[برادران]] او معرّفی شده‌اند: {{متن قرآن|إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ}}<ref>«که فراخ رفتاران یاران شیطانند» سوره اسراء، آیه ۲۷.</ref>. همچنین [[آیه]] {{متن قرآن|وَإِخْوَانُهُمْ يَمُدُّونَهُمْ فِي الْغَيِّ...}}<ref>«و برادران آنها آنان را به گمراهی می‌کشانند» سوره اعراف، آیه ۲۰۲.</ref> به‌معنای [[همگرایی]]<ref>التفسیر الکبیر، ج۱۵، ص۱۰۰.</ref> [[شیطانی]] و [[آیه]] {{متن قرآن|وَالْقَائِلِينَ لِإِخْوَانِهِمْ هَلُمَّ إِلَيْنَا...}}<ref>«و (نیز) کسانی را که به برادران خویش می‌گویند: به ما بپیوندید» سوره احزاب، آیه ۱۸.</ref> نیز در معنای [[برادری]] و [[همگرایی]] در [[کفر]] و [[نفاق]] به‌کار رفته است <ref>مجمع البیان، ج۴، ص۵۴۶.</ref>. | ||
# در برخی دیگر از [[آیات]]، [[اخوت]] به‌معنای [[برادری]] [[دینی]] و [[اسلامی]] آمده است. چنان‌که [[مؤمنان]] را [[برادران]] یکدیگر: {{متن قرآن|إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ}}<ref>«جز این نیست که مؤمنان برادرند» سوره حجرات، آیه ۱۰.</ref> یا [[مشرکان]] پیمان‌شکن را که [[توبه]] کرده، به انجام [[نماز]] و پرداخت [[زکات]] روی آورند، [[برادران]] [[مؤمنان]]: {{متن قرآن|فَإِنْ تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ فَإِخْوَانُكُمْ فِي الدِّينِ}}<ref>«(با این همه) اگر توبه کردند و نماز برپا داشتند و زکات دادند برادران دینی شمایند» سوره توبه، آیه ۱۱.</ref> دانسته<ref>جوامع الجامع، ج۲، ص۴۰.</ref> و از [[مؤمنان]] خواسته شده است تا برای [[برادران]] دینیِ پیش از خود [[بخشش]] و صفای [[دل]] بخواهند: {{متن قرآن|رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَا غِلًّا لِلَّذِينَ آمَنُوا}}<ref>«پروردگارا! ما و برادران ما را که در ایمان از ما پیشی گرفته‌اند بیامرز و در دل‌های ما کینه‌ای نسبت به مؤمنان بر جای مگذار!» سوره حشر، آیه ۱۰.</ref>، چنان‌که از پسرخوانده‌هایی که پدرانشان مشخّص نیست، با عنوان [[برادران دینی]] یاد کرده است: {{متن قرآن|فَإِنْ لَمْ تَعْلَمُوا آبَاءَهُمْ فَإِخْوَانُكُمْ فِي الدِّينِ}}<ref>«و اگر پدرانشان را نمی‌شناسید برادران دینی شمایند» سوره احزاب، آیه ۵.</ref><ref>[[محمد خراسانی|خراسانی، محمد]]، [[اخوت (مقاله)|اخوت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]] | # در برخی دیگر از [[آیات]]، [[اخوت]] به‌معنای [[برادری]] [[دینی]] و [[اسلامی]] آمده است. چنان‌که [[مؤمنان]] را [[برادران]] یکدیگر: {{متن قرآن|إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ}}<ref>«جز این نیست که مؤمنان برادرند» سوره حجرات، آیه ۱۰.</ref> یا [[مشرکان]] پیمان‌شکن را که [[توبه]] کرده، به انجام [[نماز]] و پرداخت [[زکات]] روی آورند، [[برادران]] [[مؤمنان]]: {{متن قرآن|فَإِنْ تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ فَإِخْوَانُكُمْ فِي الدِّينِ}}<ref>«(با این همه) اگر توبه کردند و نماز برپا داشتند و زکات دادند برادران دینی شمایند» سوره توبه، آیه ۱۱.</ref> دانسته<ref>جوامع الجامع، ج۲، ص۴۰.</ref> و از [[مؤمنان]] خواسته شده است تا برای [[برادران]] دینیِ پیش از خود [[بخشش]] و صفای [[دل]] بخواهند: {{متن قرآن|رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَا غِلًّا لِلَّذِينَ آمَنُوا}}<ref>«پروردگارا! ما و برادران ما را که در ایمان از ما پیشی گرفته‌اند بیامرز و در دل‌های ما کینه‌ای نسبت به مؤمنان بر جای مگذار!» سوره حشر، آیه ۱۰.</ref>، چنان‌که از پسرخوانده‌هایی که پدرانشان مشخّص نیست، با عنوان [[برادران دینی]] یاد کرده است: {{متن قرآن|فَإِنْ لَمْ تَعْلَمُوا آبَاءَهُمْ فَإِخْوَانُكُمْ فِي الدِّينِ}}<ref>«و اگر پدرانشان را نمی‌شناسید برادران دینی شمایند» سوره احزاب، آیه ۵.</ref><ref>[[محمد خراسانی|خراسانی، محمد]]، [[اخوت (مقاله)|اخوت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲]]؛ [[محمد علی کوشا |کوشا، محمد علی]]، [[اخوت - کوشا (مقاله)|مقاله «اخوت»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref> | ||
# در برخی [[آیات]] هم به معنای هم امتی و هم قومی به کار رفته است، مانند: [[برانگیختن]] شماری از [[پیامبران]] به سوی قومشان: {{متن قرآن|وَإِلَى عَادٍ أَخَاهُمْ هُودًا}}<ref>«و به سوی قوم عاد، برادرشان هود را (فرستادیم)» سوره اعراف، آیه ۶۵.</ref>، {{متن قرآن|إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ أَلَا تَتَّقُونَ}}<ref>«(یاد کن) آنگاه را که برادرشان نوح بدیشان گفت: آیا پرهیزگاری نمی‌ورزید؟» سوره شعراء، آیه ۱۰۶.</ref>. در شماری آیات نیز به معنای [[مصاحبت]] و [[همیاری]] و [[همراهی]] و [[همگرایی]] به کار رفته است مانند آیاتی که از [[برادری]] و همگرایی [[کافران]] و [[منافقان]] [[سخن]] به میان آمده است: {{متن قرآن|لَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ كَفَرُوا وَقَالُوا لِإِخْوَانِهِمْ}}<ref>«ای مؤمنان! مانند کسانی مباشید که کفر پیشه کردند و در مورد همگنان خویش- هنگامی که سفر رفتند یا جهادگر شدند- گفتند: اینان اگر نزد ما می‌ماندند نمی‌مردند یا کشته نمی‌شدند» سوره آل عمران، آیه ۱۵۶.</ref> و {{متن قرآن|يَقُولُونَ لِإِخْوَانِهِمُ الَّذِينَ كَفَرُوا}}<ref>«آیا به کسانی ننگریسته‌ای که دورویی می‌کنند، به برادران کافر خود از اهل کتاب می‌گویند «سوره حشر، آیه ۱۱.</ref> زیرا آنان در [[مبارزه]] با [[اسلام]] و [[کفرورزی]] با یکدیگر همراه و همسو بوده‌اند<ref>جامع البیان.</ref>. | # در برخی [[آیات]] هم به معنای هم امتی و هم قومی به کار رفته است، مانند: [[برانگیختن]] شماری از [[پیامبران]] به سوی قومشان: {{متن قرآن|وَإِلَى عَادٍ أَخَاهُمْ هُودًا}}<ref>«و به سوی قوم عاد، برادرشان هود را (فرستادیم)» سوره اعراف، آیه ۶۵.</ref>، {{متن قرآن|إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ أَلَا تَتَّقُونَ}}<ref>«(یاد کن) آنگاه را که برادرشان نوح بدیشان گفت: آیا پرهیزگاری نمی‌ورزید؟» سوره شعراء، آیه ۱۰۶.</ref>. در شماری آیات نیز به معنای [[مصاحبت]] و [[همیاری]] و [[همراهی]] و [[همگرایی]] به کار رفته است مانند آیاتی که از [[برادری]] و همگرایی [[کافران]] و [[منافقان]] [[سخن]] به میان آمده است: {{متن قرآن|لَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ كَفَرُوا وَقَالُوا لِإِخْوَانِهِمْ}}<ref>«ای مؤمنان! مانند کسانی مباشید که کفر پیشه کردند و در مورد همگنان خویش- هنگامی که سفر رفتند یا جهادگر شدند- گفتند: اینان اگر نزد ما می‌ماندند نمی‌مردند یا کشته نمی‌شدند» سوره آل عمران، آیه ۱۵۶.</ref> و {{متن قرآن|يَقُولُونَ لِإِخْوَانِهِمُ الَّذِينَ كَفَرُوا}}<ref>«آیا به کسانی ننگریسته‌ای که دورویی می‌کنند، به برادران کافر خود از اهل کتاب می‌گویند «سوره حشر، آیه ۱۱.</ref> زیرا آنان در [[مبارزه]] با [[اسلام]] و [[کفرورزی]] با یکدیگر همراه و همسو بوده‌اند<ref>جامع البیان.</ref>. | ||
# در [[قرآن]] از مبذّران یعنی ریخت و پاش‌کنندگان [[اموال عمومی]] به عنوان [[برادران]] [[شیطان]] نام برده شده است {{متن قرآن|إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا}}<ref> «که فراخ رفتاران یاران شیطانند و شیطان به پروردگارش ناسپاس است» سوره اسراء، آیه ۲۷.</ref> و همین‌گونه است برادری [[اهل]] [[ضلالت]] و [[گمراهی]] {{متن قرآن|وَإِخْوَانُهُمْ يَمُدُّونَهُمْ فِي الْغَيِّ ثُمَّ لَا يُقْصِرُونَ}}<ref> «و برادران آنها آنان را به گمراهی می‌کشانند سپس هیچ کوتاهی نمی‌کنند» سوره اعراف، آیه ۲۰۲.</ref> و نیز از همگرایی [[احزاب]] [[باطل]] به عنوان برادر نام برده است {{متن قرآن|قَدْ يَعْلَمُ اللَّهُ الْمُعَوِّقِينَ مِنْكُمْ وَالْقَائِلِينَ لِإِخْوَانِهِمْ هَلُمَّ إِلَيْنَا وَلَا يَأْتُونَ الْبَأْسَ إِلَّا قَلِيلًا}}<ref> «بی‌گمان خداوند از میان شما کارشکنان (جنگ) را خوب می‌شناسد و (نیز) کسانی را که به برادران خویش می‌گویند: به ما بپیوندید و جز اندکی در جنگ شرکت نمی‌کنند» سوره احزاب، آیه ۱۸.</ref>. | # در [[قرآن]] از مبذّران یعنی ریخت و پاش‌کنندگان [[اموال عمومی]] به عنوان [[برادران]] [[شیطان]] نام برده شده است {{متن قرآن|إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا}}<ref> «که فراخ رفتاران یاران شیطانند و شیطان به پروردگارش ناسپاس است» سوره اسراء، آیه ۲۷.</ref> و همین‌گونه است برادری [[اهل]] [[ضلالت]] و [[گمراهی]] {{متن قرآن|وَإِخْوَانُهُمْ يَمُدُّونَهُمْ فِي الْغَيِّ ثُمَّ لَا يُقْصِرُونَ}}<ref> «و برادران آنها آنان را به گمراهی می‌کشانند سپس هیچ کوتاهی نمی‌کنند» سوره اعراف، آیه ۲۰۲.</ref> و نیز از همگرایی [[احزاب]] [[باطل]] به عنوان برادر نام برده است {{متن قرآن|قَدْ يَعْلَمُ اللَّهُ الْمُعَوِّقِينَ مِنْكُمْ وَالْقَائِلِينَ لِإِخْوَانِهِمْ هَلُمَّ إِلَيْنَا وَلَا يَأْتُونَ الْبَأْسَ إِلَّا قَلِيلًا}}<ref> «بی‌گمان خداوند از میان شما کارشکنان (جنگ) را خوب می‌شناسد و (نیز) کسانی را که به برادران خویش می‌گویند: به ما بپیوندید و جز اندکی در جنگ شرکت نمی‌کنند» سوره احزاب، آیه ۱۸.</ref>. | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
== اهمیت [[اخوت]] و [[برادری]] [[دینی]] == | == اهمیت [[اخوت]] و [[برادری]] [[دینی]] == | ||
[[برادری]] [[دینی]]، یکی از کارآمدترین راه‌ها برای | [[برادری]] [[دینی]]، یکی از کارآمدترین راه‌ها برای گریز از زیان‌های [[تفرقه]] و [[حفظ]] کیان [[جامعه دینی]] از سوی [[قرآن]] معرّفی شده است؛ زیرا در سایه [[برادری]] [[دینی]] [[اتّحاد]] و [[محبّت]] و هم‌کاری در [[کارهای نیک]] پدید می‌آید و [[جامعه]] از بسیاری از [[انحرافات]] [[روحی]]، [[اجتماعی]] و [[دینی]] مصون می‌ماند و توازن [[اجتماعی]] بین افراد [[جامعه]] به‌وجود می‌آید؛ چنان‌که [[روایت]] شده: [[مسلمانان]] در برابر همدیگر مانند ساختمانی هستند که تمام اجزای آن همدیگر را نگه می‌دارند<ref>بحارالانوار، ج۵۸، ص۱۵۰.</ref> و از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[نقل]] شده است: "[[مؤمنان]] برادرند و [[خون]] (بهای) آنان یک‌سان و برابر و دستی واحد، در برابر [[دشمن]] هستند"<ref>الکافی، ج۱، ص۴۰۳.</ref>؛ به‌طوری که محور اصلی [[ارتباط]] با افراد را [[همگرایی]] ایمانی قرار‌داده و از [[ارتباط]] با افراد [[بی‌ایمان]]، حتّی [[پدر]] و برادر نسبی جلوگیری کرده است: {{متن قرآن|قُلْ إِنْ كَانَ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَاؤُكُمْ وَإِخْوَانُكُمْ وَأَزْوَاجُكُمْ وَعَشِيرَتُكُمْ وَأَمْوَالٌ اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسَادَهَا وَمَسَاكِنُ تَرْضَوْنَهَا أَحَبَّ إِلَيْكُمْ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَجِهَادٍ فِي سَبِيلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ}} <ref>«بگو اگر پدرانتان و فرزندانتان و برادرانتان و همسرانتان و دودمانتان و دارایی‌هایی که به دست آورده‌اید و تجارتی که از کساد آن بیم دارید و خانه‌هایی که می‌پسندید از خداوند و پیامبرش و جهاد در راه او نزد شما دوست‌داشتنی‌تر است پس چشم به راه باشید تا خداوند امر (عذاب) خود را (در میان) آورد و خداوند گروه نافرمانان را راهنمایی نمی‌کند» سوره توبه، آیه ۲۴.</ref>. | ||
همچنین اگر [[مسلمانی]]، [[مسلمان]] دیگری را به [[قتل]] برساند، [[قرآن]] ضمن [[حفظ]] [[حقّ]] [[قصاص]] برای اولیای دم، به آنان سفارش کرده که به‌سبب [[اخوّت]] ایمانی، [[قاتل]] را [[عفو]] کنند؛ حتّی با [[قتل]] عمد، [[اخوّت]] ایمانی بین [[قاتل]] و [[ولیّ]] دم از بین نمی‌رود: {{متن قرآن|فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْءٌ...}}<ref>«و اگر به کسی از جانب برادر (دینی)اش (یعنی ولیّ دم) گذشتی شود» سوره بقره، آیه ۱۷۸.</ref><ref>راهنما، ج۱، ص۵۷۱-۵۷۳.</ref> | همچنین اگر [[مسلمانی]]، [[مسلمان]] دیگری را به [[قتل]] برساند، [[قرآن]] ضمن [[حفظ]] [[حقّ]] [[قصاص]] برای اولیای دم، به آنان سفارش کرده که به‌سبب [[اخوّت]] ایمانی، [[قاتل]] را [[عفو]] کنند؛ حتّی با [[قتل]] عمد، [[اخوّت]] ایمانی بین [[قاتل]] و [[ولیّ]] دم از بین نمی‌رود: {{متن قرآن|فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْءٌ...}}<ref>«و اگر به کسی از جانب برادر (دینی)اش (یعنی ولیّ دم) گذشتی شود» سوره بقره، آیه ۱۷۸.</ref><ref>راهنما، ج۱، ص۵۷۱-۵۷۳.</ref> | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
واقعیت آن است که حقیقی‌ترین مراتب [[برادری]]<ref>رحمة من الرحمن، ج۴، ص۱۶۲.</ref> و از راه‌های [[تقرّب به خداوند]]، [[برادری]] [[دینی]] است<ref>احیاء علوم الدین، مج۲، ج۵، ص۱۴۰.</ref> و حتّی [[برادری]] [[دینی]] استوارتر از [[برادری]] نسبی است<ref>کشف الاسرار، ج۹، ص۲۵۸.</ref>؛ زیرا در [[قیامت]] [[برادری]] نسبی از بین می‌رود: {{متن قرآن|فَلَا أَنْسَابَ بَيْنَهُمْ يَوْمَئِذٍ}}<ref>«در آن روز میان آنان نه پیوندی است» سوره مؤمنون، آیه ۱۰۱.</ref> و حتّی [[برادران]] نسبی از یکدیگر گریزانند {{متن قرآن|يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ}}<ref>«روزی که آدمی از برادر خود بگریزد» سوره عبس، آیه ۳۴.</ref>؛ امّا [[برادری]] ایمانی است که در [[آخرت]] نیز تداوم دارد: {{متن قرآن|إِخْوَانًا عَلَى سُرُرٍ مُتَقَابِلِينَ}}<ref>«برادروار بر اورنگ‌هایی روبه‌رو می‌نشینند» سوره حجر، آیه ۴۷.</ref>. | واقعیت آن است که حقیقی‌ترین مراتب [[برادری]]<ref>رحمة من الرحمن، ج۴، ص۱۶۲.</ref> و از راه‌های [[تقرّب به خداوند]]، [[برادری]] [[دینی]] است<ref>احیاء علوم الدین، مج۲، ج۵، ص۱۴۰.</ref> و حتّی [[برادری]] [[دینی]] استوارتر از [[برادری]] نسبی است<ref>کشف الاسرار، ج۹، ص۲۵۸.</ref>؛ زیرا در [[قیامت]] [[برادری]] نسبی از بین می‌رود: {{متن قرآن|فَلَا أَنْسَابَ بَيْنَهُمْ يَوْمَئِذٍ}}<ref>«در آن روز میان آنان نه پیوندی است» سوره مؤمنون، آیه ۱۰۱.</ref> و حتّی [[برادران]] نسبی از یکدیگر گریزانند {{متن قرآن|يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ}}<ref>«روزی که آدمی از برادر خود بگریزد» سوره عبس، آیه ۳۴.</ref>؛ امّا [[برادری]] ایمانی است که در [[آخرت]] نیز تداوم دارد: {{متن قرآن|إِخْوَانًا عَلَى سُرُرٍ مُتَقَابِلِينَ}}<ref>«برادروار بر اورنگ‌هایی روبه‌رو می‌نشینند» سوره حجر، آیه ۴۷.</ref>. | ||
این [[اخوّت]] برپایه [[ایمان به خدا]] بنا شده است{{متن قرآن|إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ}}<ref>«جز این نیست که مؤمنان برادرند، پس میان برادرانتان را آشتی دهید و از خداوند پروا کنید باشد که بر شما بخشایش آورند» سوره حجرات، آیه ۱۰.</ref> چنان‌که در معنای [[اخوّت]]، [[عطوفت]] و [[مهربانی]] هم هست. این [[ارتباط عاطفی]] سبب می‌شود به یکدیگر نه‌تنها [[ستم]] نکرده؛ بلکه به یکدیگر [[یاری]] رسانند<ref>کشف الاسرار، ج۹، ص۲۵۸.</ref>؛ عیب‌پوش یکدیگر باشند؛ از خطاهای هم درگذرند و برای یکدیگر [[آمرزش]] طلبند<ref>مجمع البیان، ج۵، ص۲۰۰-۲۰۱.</ref>.<ref>[[محمد خراسانی|خراسانی، محمد]]، [[اخوت (مقاله)|اخوت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]] | این [[اخوّت]] برپایه [[ایمان به خدا]] بنا شده است{{متن قرآن|إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ}}<ref>«جز این نیست که مؤمنان برادرند، پس میان برادرانتان را آشتی دهید و از خداوند پروا کنید باشد که بر شما بخشایش آورند» سوره حجرات، آیه ۱۰.</ref> چنان‌که در معنای [[اخوّت]]، [[عطوفت]] و [[مهربانی]] هم هست. این [[ارتباط عاطفی]] سبب می‌شود به یکدیگر نه‌تنها [[ستم]] نکرده؛ بلکه به یکدیگر [[یاری]] رسانند<ref>کشف الاسرار، ج۹، ص۲۵۸.</ref>؛ عیب‌پوش یکدیگر باشند؛ از خطاهای هم درگذرند و برای یکدیگر [[آمرزش]] طلبند<ref>مجمع البیان، ج۵، ص۲۰۰-۲۰۱.</ref>.<ref>[[محمد خراسانی|خراسانی، محمد]]، [[اخوت (مقاله)|اخوت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲]]؛ [[محمد علی کوشا |کوشا، محمد علی]]، [[اخوت - کوشا (مقاله)|مقاله «اخوت»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref> | ||
== آثار اخوت در اجتماع == | == آثار اخوت در اجتماع == | ||
| خط ۱۰۶: | خط ۱۰۶: | ||
# [[لقب]] [[زشت]] دادن به همدیگر: {{متن قرآن|وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ}}<ref>«و (همدیگر را) با لقب‌های ناپسند مخوانید!» سوره حجرات، آیه ۱۱.</ref>، | # [[لقب]] [[زشت]] دادن به همدیگر: {{متن قرآن|وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ}}<ref>«و (همدیگر را) با لقب‌های ناپسند مخوانید!» سوره حجرات، آیه ۱۱.</ref>، | ||
# [[پرهیز]] از [[بدگمانی]] و [[گناه]] دانستن برخی از مصادیق آن: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! از بسیاری از گمان‌ها دوری کنید که برخی از گمان‌ها گناه است.».. سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref>، | # [[پرهیز]] از [[بدگمانی]] و [[گناه]] دانستن برخی از مصادیق آن: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! از بسیاری از گمان‌ها دوری کنید که برخی از گمان‌ها گناه است.».. سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref>، | ||
# دوری از پی‌جویی [[اسرار]] یکدیگر: {{متن قرآن|وَلَا تَجَسَّسُوا}}<ref>«و (در کار مردم) کاوش نکنید» سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref>، برای تحکیم پیوند [[دینی]] [[مؤمنان]] مورد توجّه قرار گرفته است<ref>[[محمد خراسانی|خراسانی، محمد]]، [[اخوت (مقاله)|اخوت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]] | # دوری از پی‌جویی [[اسرار]] یکدیگر: {{متن قرآن|وَلَا تَجَسَّسُوا}}<ref>«و (در کار مردم) کاوش نکنید» سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref>، برای تحکیم پیوند [[دینی]] [[مؤمنان]] مورد توجّه قرار گرفته است<ref>[[محمد خراسانی|خراسانی، محمد]]، [[اخوت (مقاله)|اخوت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲]].</ref>. | ||
=== پیوند و [[دوستی]] با برادر === | === پیوند و [[دوستی]] با برادر === | ||