بحث:امام در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←منابع
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
(←منابع) برچسب‌ها: برگردانده‌شده پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
# [[صدرالدین محمد شیرازی]] (۹۷۹-۱۰۵۰): «امام نزد ما [[اهل حقیقت]]، کسی است که از جانب [[رسول خدا]]{{صل}} در تمامی آنچه [[امت]] در کار [[دین]] و دنیایشان به آن نیازمندند، [[نیابت]] داشته باشد و نزد او [[علم]] ظاهر و [[باطن]] و [[تفسیر]] و و [[تأویل قرآن]] و [[علوم انبیا]] و [[رسولان]] جمع باشد»<ref>صدر الدین شیرازی، شرح اصول الکافی، ج۲، ص۳۷۴.</ref>. | # [[صدرالدین محمد شیرازی]] (۹۷۹-۱۰۵۰): «امام نزد ما [[اهل حقیقت]]، کسی است که از جانب [[رسول خدا]]{{صل}} در تمامی آنچه [[امت]] در کار [[دین]] و دنیایشان به آن نیازمندند، [[نیابت]] داشته باشد و نزد او [[علم]] ظاهر و [[باطن]] و [[تفسیر]] و و [[تأویل قرآن]] و [[علوم انبیا]] و [[رسولان]] جمع باشد»<ref>صدر الدین شیرازی، شرح اصول الکافی، ج۲، ص۳۷۴.</ref>. | ||
# [[محمد باقر مجلسی]] (۱۰۳۷-۱۱۱۰): «مراد از [[امام]] کسی است که در جمیع [[امور دنیا]] و دین، [[مقتدا]] و [[پیشوای امت]] باشد؛ به نحوی که [[پیغمبر]]{{صل}} بود، اما به نیابت و [[جانشینی]] پیغمبر{{صل}} و بر [[سبیل]] [[استقلال]]»<ref>محمد باقر مجلسی، حق الیقین، ص۳۷.</ref>.<ref>[[محمد اسحاق عارفی|عارفی، محمد اسحاق]]، [[خاتمیت و پرسش‌های نو ج۲ (کتاب)|خاتمیت و پرسش‌های نو ج۲]] ص ۲۶.</ref>. | # [[محمد باقر مجلسی]] (۱۰۳۷-۱۱۱۰): «مراد از [[امام]] کسی است که در جمیع [[امور دنیا]] و دین، [[مقتدا]] و [[پیشوای امت]] باشد؛ به نحوی که [[پیغمبر]]{{صل}} بود، اما به نیابت و [[جانشینی]] پیغمبر{{صل}} و بر [[سبیل]] [[استقلال]]»<ref>محمد باقر مجلسی، حق الیقین، ص۳۷.</ref>.<ref>[[محمد اسحاق عارفی|عارفی، محمد اسحاق]]، [[خاتمیت و پرسش‌های نو ج۲ (کتاب)|خاتمیت و پرسش‌های نو ج۲]] ص ۲۶.</ref>. | ||
==معنای اصطلاحی امام== | |||
[[متکلمان اسلامی]]، واژه امام و در مواردی نیز واژه [[امامت]] را با تعابیر متفاوتی تعریف کرده‌اند. گروهی از آنها بر آن‌اند که امامت، [[ریاست]] عمومی در [[دین]] و دنیاست<ref>جرجانی، التعریفات، ص۱۶.</ref>. طبق این تعریف، امام کسی است که [[رهبری]] [[مردم]] در امور دین و [[دنیا]] را بر عهده دارد<ref>حلی، المسلک فی أصول الدین و الرسالة الماتعیة، ص۳۰۶؛ سیوری، الاعتماد فی شرح واجب الاعتقاد، ص۸۷.</ref>. | |||
عده دیگری از [[متکلمان]]، قید «بالأصاله» را به این تعریف اضافه کرده و گفته‌اند: {{عربی|الامامة رئاسة عامة لشخص من الأشخاص في أمور الدين و الدنيا بحق الأصالة}}<ref>سیوری، إرشاد الطالبین إلی نهج المسترشدین، ص۳۲۵؛ مفتی، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، ص۳۳۳.</ref>؛ | |||
«امامت، [[رهبری عمومی]] و اصیل در امور دین و دنیا برای یکی از اشخاص است». [[ابن میثم بحرانی]] نیز در [[تعریف امام]] گفته است: «امام، [[انسان]] دارای ریاست است و منظور از ریاست، رهبری عمومی و اصیل در امور دین و دنیاست»<ref>بحرانی، قواعد المرام فی علم الکلام، ص۱۷۴.</ref>. این بزرگان با آوردن قید «بالأصاله»، خواسته‌اند [[نایبان]] و والیانی را که امام برای رهبری مردم بر می‌گزیند، از تعریف امام خارج کنند<ref>بحرانی، قواعد المرام فی علم الکلام، ص۱۷۴.</ref>. | |||
این تعاریف، عام هستند؛ زیرا در آنها به [[خلافت]] یا [[نیابت از پیامبر]]{{صل}} اشاره‌ای نشده است؛ بنابراین، [[نبوت]] را نیز شامل می‌شود<ref>ر.ک: ربانی گلپایگانی، امامت در بینش اسلامی، ص۲۵.</ref>؛ اما برخی [[متکلمان اسلامی]]، با تأکید بر عنصر [[خلافت]] و [[نیابت از پیامبر]]{{صل}}، تعریف خاصی را برای [[امامت]] ارائه داده‌اند؛ مثلاً [[تفتازانی]] در [[تعریف امام]] می‌نویسد: {{عربی|الإمامة رئاسة عامة في أمر الدين و الدنيا خلافة عن النبي{{صل}}}}<ref>تفتازانی، شرح المقاصد، ج۵، ص۲۳۲.</ref>؛ «امامت، [[رهبری عمومی]] در امور [[دین]] و [[دنیا]] به عنوان [[جانشینی پیامبر]] است». بعضی [[متکلمان]]، به جای عبارت {{عربی|خلافة عن النبي}}، از عبارت {{عربی|نيابة عن النبي}} استفاده کرده‌اند: {{عربی|الإمامة رئاسة عامة في أمر الدين و الدنيا نيابة عن النبي{{صل}}}}<ref>حلی، النکت الاعتقادیة، ص٣٩.</ref>. عده‌ای نیز هر دو قید را به کار برده و گفته‌اند: «امامت عبارت است از [[ریاست عامه]] [[مسلمین]] در [[امور دنیا]] و دین بر [[سبیل]] [[خلیفگی]] و [[نیابت]] از [[پیغمبر]]»<ref>لاهیجی، گوهر مراد، ص۴۶۱؛ نراقی، انیس الموحدین، ص۱۲۷.</ref>. | |||
[[فاضل مقداد]] در [[تعریف امامت]]، قید {{عربی|لشخص إنساني}} را اضافه کرده و گفته است: {{عربی|الإمامة رئاسة عامة في الدين و الدنيا لشخص إنساني}}<ref>سیوری، الباب الحادی عشر مع شرحیه النافع یوم الحشر و مفتاح الباب، ص۴۰.</ref>. او این قید را برای اشاره به دو مطلب می‌داند: یکی اینکه [[امام]]، شخص معینی است که [[خدا]] و رسولش برای [[منصب امامت]] تعیین کرده‌اند و دوم اینکه در هر عصری، وجود بیش از یک امام جایز نیست. از آنجا که این تعریف [[مقام نبوت]] را نیز در برمی‌گیرد، فاضل مقداد با افزودن قید {{عربی|بحق النيابة عن النبي{{صل}} أو بواسطة [[بشر]]}}، تعریف را مختص [[مقام امامت]] کرده است<ref>سیوری، الباب الحادی عشر مع شرحیه النافع یوم الحشر و مفتاح الباب، ص۴۰.</ref>. | |||
اگرچه ظاهراً تعاریف متکلمان اسلامی اعم از [[شیعه امامیه]] و [[اهل سنت]]، در مواردی باهم یکسان است؛ اما تفاوت اساسی میان آنها وجود دارد و این تفاوت، به [[اختلاف]] رویکرد آنها در مسئله امامت بر می‌گردد<ref>ر.ک: فاریاب، معنا و چیستی امامت در قرآن، سنت و آثار متکلمان، ص۴۱۰ - ۴۱۲.</ref>؛ زیرا اهل سنت، دایره [[وظایف امام]] را به [[حفظ دین]] در مقابل [[دشمنان]] و همچنین [[اجرای احکام اسلامی]] محدود می‌کنند؛ از این رو، [[امامت]] را مسئله‌ای [[فقهی]] می‌دانند<ref>برای نمونه ر.ک: جوینی، الإرشاد إلی قواطع الأدلة فی أول الاعتقاد، ص۱۶۳؛ غزالی، الاقتصاد فی الاعتقاد، ص۱۴۷؛ جرجانی، شرح المواقف، ج۸، ص۳۴۴.</ref>. این در حالی است که در [[منظومه فکری]] [[شیعه امامیه]]، [[امام]] [[مسئول]] [[تفسیر]] و تبیین [[معصومانه]] از [[کتاب و سنت]] نیز هست؛ از همین رو، [[امامیه]] به [[عصمت]] و [[انتصاب امام]] از جانب [[خدا]] قائل است و امامت را از [[اصول عقاید]] و مسئله‌ای [[کلامی]] می‌داند<ref>برای نمونه ر.ک: شریف مرتضی، رسائل الشریف المرتضی، ج۱، ص۱۶۶؛ لاهیجی، گوهر مراد، ص۴۶۷ - ۴۶۸؛ مظفر، عقائد الامامیة، ص۶۵.</ref>. امام و امامت در این نوشتار، به همان معنای مورد نظر شیعه امامیه است.<ref>[[زکیه فلاح یخدانی|فلاح یخدانی، زکیه]]، [[بررسی شبهات فیصل نور پیرامون عصمت امام (کتاب)|بررسی شبهات فیصل نور پیرامون عصمت امام]]، ص۳۰</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:1379348.jpg|22px]] [[محمد اسحاق عارفی|عارفی، محمد اسحاق]]، [[خاتمیت و پرسش‌های نو ج۲ (کتاب)|'''خاتمیت و پرسش‌های نو ج۲''']] | # [[پرونده:1379348.jpg|22px]] [[محمد اسحاق عارفی|عارفی، محمد اسحاق]]، [[خاتمیت و پرسش‌های نو ج۲ (کتاب)|'''خاتمیت و پرسش‌های نو ج۲''']] | ||
# [[پرونده:IM010732.jpg|22px]] [[زکیه فلاح یخدانی|فلاح یخدانی، زکیه]]، [[بررسی شبهات فیصل نور پیرامون عصمت امام (کتاب)|بررسی شبهات فیصل نور پیرامون عصمت امام]] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||