علم امام علی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[اجماع]] همگان این است که امیرالمؤمنین علی{{ع}} [[اعلم]] [[اهل]] زمانش بوده و همه در علوم عقلی و [[نقلی]] از آن جناب استفاده می‌نموده‌اند. و دلائل متعددی در [[اثبات]] این مطلب ذکر شده از جمله:

# '''دلیل اول''': متکلّمین نوشته‌اند: امیرالمؤمنین علی{{ع}} در نهایت ذکاوت و زیرکی بود و بسیار [[حریص]] بر [[تعلّم]] و یادگیری بوده و از کودکی تا [[زمان]] جدایی و مفارقت از [[پیامبر]]{{صل}} شب و [[روز]] ملازم و همراه [[رسول خدا]]{{صل}} بود. در حالی که رسول خدا{{صل}} از جهت [[علم]] و فضل کامل‌ترین [[انسان‌ها]] بوده است و به [[ضرورت]] و بداهت معلوم است که: مثل این شاگردی که بسیار حریص بر تعلّم و یادگیری است، با این چنین ملازمه و [[همراهی]] با معلّم کاملی که بسیار حریص بر [[تعلیم]] و یاد دادن است، در غایت کمال و نهایت علم و فضل خواهد بود<ref>روی البلاذری فی أنساب الأشراف، ج۲، ص۹۸، رقم ۲۶، {{متن حدیث|قال: قیل لعلیّ: ما بالک أکثر أصحاب النبیّ{{صل}} حدیثا، فقال: لاّنی کنت إذا سألته أنبأنی، و إذا سکتّ ابتدأنی}}. و ذکره ابن سعد فی الطبقات، ج۲، ص۱۰۱، فی عنوان: {{عربی|من كان يفتي على عهد رسول الله}}. و رواه الترمذی فی صحیحه، ج۵، ص۶۴۰، باب ۲۱، حدیث ۳۷۲۹.</ref>.

# '''دلیل سوم''': [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: {{متن حدیث|أَقْضَاكُمْ عَلِيٌّ‌}}<ref>رواه الإربلی فی کشف الغمّه، ج۱، ص۱۱۳ فی بیان مناقبه{{ع}}؛ وفی المناقب للخوارزمی فی الفصل السابع، ص۳۹ {{متن حدیث|عن أبي سعيد الخدري، قال: قال رسول الله{{صل}}: إنّ أقضى أمّتي عليّ بن ابي طالب{{ع}}}}؛ ورواه ابن‌شهرآشوب فی المناقب، ج۲، ص۳۳ فی عنوان فصل: فی المسابقه بالعلم؛ ورواه الشبلنجی فی نور الأبصار، ص۷۹؛ ورواه ابن عبد البرّ فی الاستیعاب بهامش الاصابه، ج۳، ص۳۸ {{متن حدیث|و فيه، وقال{{صل}}: أقضاهم عليّ بن ابي طالب{{ع}}}}؛ فتح الباری ابن حجر، ج۱۰، ص۴۸۷؛ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج۱، ص۱۸؛ ج۷، ص۲۱۹؛ المواقف الایجی، ج۳، ص۶۲۷، ۶۳۶؛ فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، ج۱، ص۲۸۵؛ تفسیر القرطبی، ج۱۵، ص۱۶۲ – ۱۶۴؛ تاریخ مدینه دمشق ابن عساکر، ج۵۱، ص۳۰۰؛ تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۱۹۷؛ شرح المواقف، ج۸، ص۳۷۰؛ طبقات ابن سعد، ج۱۲، ص۱۳۵.</ref>؛ آگاه‌ترین شما به امر [[قضاوت]] علی است. قضاوت و [[حکم]] بین [[مردم]] مستلزم علم و دین است. وقتی امیرالمؤمنین علی{{ع}} از دیگران در حکم و [[فصل خصومت]] داناتر و آگاه‌تر و مقدّم باشد، پس باید از غیر خودش [[اعلم]] باشد.

# '''دلیل چهارم''': [[سلمان فارسی]] [[روایت]] کرد که [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: {{متن حدیث|أَعْلَمُ أُمَّتِي بَعْدِي عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ‌}}<ref>المناقب للخوارزمی، فی الفصل السابع، ص۴۰، و فیه: أعلم امّتی من بعدی. وأورده العلامه الأمینی فی الغدیر، ج۲، ص۴۴، عن عدّه مصادر. وأخرجه المحبّ الطبری فی الریاض النظره، ج۲، ص۱۹۳. ورواه الگنجی فی کفایة الطالب، ص۳۳۲، فی الباب ۹۴. ورواه الإربلی فی کشف الغمّه، ص۱، ص۱۱۳، فی ذکر غزاره علمه{{ع}}. ورواه الحموینی فی فرائد السمطین، ج۱، ص۹۷، حدیث ۶۶. ورواه ابن‌شهرآشوب فی المناقب، ج۲، ص۳۳، فی عنوان فصل: فی المسابقه بالعلم. و رواه القندوزی فی ینابیع المودّه، ص۷۰.</ref>؛ [[علی بن ابی طالب]] عالم‌ترین امّتم بعد از من است.

# '''دلیل هفتم''': [[بغوی]] در [[صحاح]] از ابی [[حمراء]] روایت کرد که رسول خدا{{صل}} فرمود: {{متن حدیث|مَنْ أَرَادَ أَنْ يَنْظُرَ إِلَى آدَمَ فِي عِلْمِهِ وَ إِلَى نُوحٍ فِي فَهْمِهِ، وَ إِلَى يَحْيَى بْنِ زَكَرِيَّا فِي زُهْدِهِ، وَ إِلَى مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ فِي بَطْشِهِ، فَلْيَنْظُرْ إِلَى عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ{{ع}}}}<ref>رواه البیهقی فی فضائل الصحابه، وفیه: وإلی إبراهیم فی حلمه، کما فی الغدیر، ج۳، ص۳۵۵. ورواه الگنجی فی کفایه الطالب، ص۱۲۲، باب ۲۳ عن ابن عبّاس، وفیه: من أراد منکم أن ینظر إلی آدم فی علمه، وإلی نوح فی حکمته، وإلی أبراهیم فی حلمه، فلینظر إلی علی بن أبی طالب. ورواه ابن عساکر فی ترجمه الإمام علی بن أبی طالب{{ع}}من تاریخ دمشق، ج۲، ص۲۸۰، رقم ۸۱۱. ورواه الحموینی فی فرائد السمطین، ج۱، ص۱۷۰ رقم ۱۳۱. ورواه المحبّ الطبری فی ذخایر العقبی، ص۹۳. ورواه ابن حجر فی لسان المیزان، ج۶، ص۲۴، رقم ۸۸. ورواه الخوارزمی فی المناقب فی الفصل السابع، ص۴۰، وفی الفصل التاسع عشر، ص۲۱۹، وفی الفصل الرابع من مقتله، ص۴۴. ورواه ابن المغازلی فی مناقب الإمام علی بن أبی طالب{{ع}}، ص۲۱۲، رقم ۲۵۶. ورواه ابن أبی الحدید فی شرح النهج، ج۹، ص۱۶۸، فی المختار ۱۵۴ عن أحمد بن حنبل فی المسند والبیهقی فی صحیحه.</ref>؛ کسی که بخواهد به علم آدم و به فهم نوح و به [[زهد]] یحیی و [[شجاعت]] [[موسی]]{{عم}} نظر کند پس به [[علی بن ابی طالب]] نظر و توجّه نماید (که همه این [[خصال]] در آن حضرت جمع است. [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} جامع جمیع صفات بارز انبیاء است بر وجهی که هر صفتی از وی، مساوی بهترین صفتی از [[صفات انبیاء]] است، وقتی آن حضرت در صفات، هم طراز با صفات بارز [[پیامبران]] شمرده شده، و از طرفی مسلّم است که انبیاء از [[صحابه]] [[افضل]] هستند، پس امیرالمؤمنین{{ع}} به طریق اولی از [[اصحاب]] افضل است.

# '''دلیل هشتم''': تمام [[صحابه]] در [[احکام]] به او مراجعه می‌کردند و فتاوی را از او یاد می‌گرفتند و در حل مشکلات به آن حضرت پناهنده می‌شدند و این از واضحات و مسلّمات [[تاریخ]] و [[حدیث]] است که احدی در آن [[شک]] و [[شبهه]] ندارد. [[عمر بن خطاب]] در بسیاری از قضایا به [[حکم]] و فتوای آن حضرت رجوع کرد. از جمله آن موارد: {{متن حدیث|أَنَّ عُمَرَ أُتِيَ بِامْرَأَةٍ قَدْ زَنَتْ وَ هِيَ حَامِلَةٌ فَأَمَرَ بِرَجْمِهَا فَقَالَ لَهُ عَلِيٌّ{{ع}} إِنْ كَانَ لَكَ سُلْطَانٌ عَلَيْهَا فَلَيْسَ لَكَ سُلْطَانٌ عَلَى مَا فِي بَطْنِهَا فَأَمَرَ بِتَرْكِهَا وَ قَالَ لَوْ لَا عَلِيٌّ لَهَلَكَ عُمَرُ}}<ref>رواه العلامه الأمینی فی نادرة ۱۷ من نوادر الأثر من الغدیر، ج۶، ص۱۱۱ عن محبّ الدین الطبری فی الریاض النضره، ج۲، ص۱۹۶، وذخایر العقبی، ص۸۱، والگنجی فی الکفایه، ص۱۰۵. ورواه الخوارزمی فی المناقب، ص۳۹ فی الفصل السابع. ورواه المحبّ الطبری فی ذخایر العقبی فی عنوان ذکر رجوع أبی بکر وعمر إلی قول علیّ{{ع}}، ص۸۱، عن عبدالله بن الحسن، قال: دخل علیّ علی عمر وإذا إمرأه حبلی تقاد ترجم، قال: ما شأن هذه؟ قالت: یذهبون بی‌یرجمونی. فقال:... إن کان لک سلطان علیها فما لک سلطان علی ما فی بطنها. فقال عمر: کلّ أحد أفقه منّی ثلاث مرّات، فضمنها علیّ حتی ولدت غلاما ثمّ ذهب بها إلیه فرجمها. ورواه الشیخ المفید فی الإرشاد مع اختلاف فی اللفظ فی الباب الثانی فی الباب التاسع والخمسون، ص۱۹۴.</ref>؛ [[زن]] بارداری که مرتکب [[زنا]] شده بود را نزد عمر آوردند. عمر دستور به سنگسارِ [[زن]] داد. [[حضرت امیرالمؤمنین]] علی{{ع}} فرمود: اگر برای تو بر این زن [[تسلط]] هست (که بر علیه او [[حکم]] کنی) بر [[فرزندی]] که در شکم اوست تسلط نداری (و نمی‌توانی بر او حکم جاری کنی) پس از رأی خودش برگشت و زن را رها کرد و گفت: اگر علی{{ع}} نبود، عمر هلاک می‌شد.

# '''دلیل نهم''': امیرالمؤمنین{{ع}} بعد از [[شهادت رسول خدا]]{{صل}} قبل از هر کسی به [[جمع‌آوری قرآن]] مشغول شد<ref>المناقب للخوارزمی فی الفصل السابع، ص۴۹. {{عربی|و عن علي{{ع}} قال: لمّا قبض رسول الله{{صل}} أقسمت لا أضع ردائي عن ظهري حتّى أجمع ما بين اللوحين، فما وضعت ردائي عن ظهري حتّى جمعت القرآن}}.</ref>.