تربیت اخلاقی: تفاوت میان نسخه‌ها

# '''بیان عواقب و پیامدهای رفتارهای [[اخلاقی]] و ضد اخلاقی:''' یکی دیگر از روش‌هایی که در [[سیره پیامبر]]{{صل}} و [[اهل بیت]]{{عم}} برجسته است، بیان پیامدهای رفتارهای اخلاقی و ضد اخلاقی است. آنان در موارد متعدد در کنار [[دعوت]] مردم به [[فضائل]] و باز داشتن آنها از [[رذائل]]، آثار و پیامدهای آن را نیز بیان کرده‌‌اند [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: «[[خشم]] [[ایمان]] را [[فاسد]] می‌کند چنان که سرکه عسل را»<ref>{{متن حدیث|الْغَضَبُ‌ يُفْسِدُ الْإِيمَانَ‌ كَمَا يُفْسِدُ الْخَلُّ الْعَسَلَ}}؛ کلینی، کافی، ج ۲، ص۳۰۲.</ref>. در کلمات گهربار [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} درباره [[عفت]] آمده است: «با عفت ورزیدن [[اعمال انسان]] (از آلودگی‌ها) [[پاک]] می‌شود»<ref>{{متن حدیث|بِالْعَفَافِ‌ تَزْكُو الْأَعْمَالُ‌}}؛ آمدی، عبدالواحد بن محمد، غررالحکم و دررالکلم، ص۲۰۵.</ref>. [[آگاهی]] از پیامدهای رفتارهای [[اخلاقی]] و ضد اخلاقی سه اثر مهم [[تربیتی]] دارد: نخست آگاهی و [[بصیرت]] اخلاقی متربی را افزایش می‌دهد؛ دوم [[قدرت]] [[انتخاب]] و تصمیم‌گیری اخلاقی وی را تقویت می‌کند؛ زیرا کسی که از پیامدهای [[عمل]] [[آگاه]] است بهتر می‌تواند سود و [[زیان]] آن را بسنجد و بر آن اساس درباره انجام دادن یا ندادن آن اقدام کند و سوم، آگاهی از پیامدهای عمل در متربی، انگیزه برای عمل اخلاقی ایجاد و یا آن را تقویت می‌کند؛ زیرا [[انسان]] معمولاً با انجام دادن هر [[رفتاری]] به دنبال نفع خویش است و وقتی بداند یک عمل ضد اخلاقی، در کنار [[لذت]] گذرا، زیان‌های [[پایداری]] دارد، به احتمال [[قوی]] از انجام آن سرباز می‌‌زند؛ چنان که اگر بداند عمل اخلاقی در کنار [[مشقت]] موقت و گذرا، منافعی بلندمدت و مهم دارد، به احتمال قوی آن را انجام می‌دهد.

# '''بیان داستان‌های اخلاقی:''' استفاده از داستان به منزله ابزاری برای [[رشد]] و ارتقای آگاهی و بصیرت اخلاقی پیشینه‌ای دراز دارد. [[خداوند متعال]] در [[قرآن کریم]] از این روش بسیار استفاده کرده و در ضمن آن [[فضائل اخلاقی]] را به تصویر کشیده است. داستان [[حضرت یوسف]]{{ع}} یکی از این نمونه‌هاست. [[پیامبر]]{{صل}} و [[اهل بیت]]{{عم}} نیز از داستان برای تربیت اخلاقی [[مسلمانان]] استفاده می‌کردند. مانند اینکه [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: «در [[بنی‌اسرائیل]] مردی نیازمند بود که همسرش اصرار می‌‌کرد تا او به دنبال روزی برود. مرد در [[خواب]] دید که به او می‌گویند دو درهم [[حلال]] نزد تو محبوب‌تر است یا دو هزار درهم [[حرام]]. مرد گفت: دو درهم حلال و پاسخ شنید که دو درهم زیر سر اوست. از خواب بیدار شد و دو درهمی را که زیر سرش بود برداشت؛ با یک درهم آن ماهی‌ای خرید و به [[منزل]] آمد. هنگامی که همسرش او را دید با ناخشنودی پیش آمد و [[سوگند]] یاد کرد که به ماهی دست نمی‌زند. مرد خود برخاست و هنگامی که شکم ماهی را پاره کرد، دو دُر در آن دید و آنها را به چهل هزار درهم فروخت»<ref>{{متن حدیث|كَانَ فِي بَنِي إِسْرَائِيلَ رَجُلٌ وَ كَانَ‌ مُحْتَاجاً فَأَلَحَّتْ‌ عَلَيْهِ‌ امْرَأَتُهُ فِي طَلَبِ الرِّزْقِ فَرَأَى فِي النَّوْمِ أَيُّمَا أَحَبُّ إِلَيْكَ دِرْهَمَانِ مِنْ حِلٍّ أَوْ أَلْفَانِ مِنْ حَرَامٍ فَقَالَ دِرْهَمَانِ مِنْ حِلٍّ فَقَالَ تَحْتَ رَأْسِكَ فَانْتَبَهَ فَرَأَى الدِّرْهَمَيْنِ تَحْتَ رَأْسِهِ فَأَخَذَهُمَا وَ اشْتَرَى بِدِرْهَمٍ سَمَكَةً فَأَقْبَلَ إِلَى مَنْزِلِهِ فَلَمَّا رَأَتْهُ الْمَرْأَةُ أَقْبَلَتْ عَلَيْهِ كَاللَّائِمَةِ وَ أَقْسَمَتْ أَنْ لَا تَمَسَّهَا فَقَامَ الرَّجُلُ إِلَيْهَا فَلَمَّا شَقَّ بَطْنَهَا إِذَا بِدُرَّتَيْنِ فَبَاعَهُمَا بِأَرْبَعِينَ أَلْفَ دِرْهَمٍ}}؛ مجلسی، بحارالانوار، ج ۱۰۰، ص۲۹.</ref>. این داستانی است که [[امام]]{{ع}} درباره [[ضرورت]] تأمین روزی [[خانواده]] از راه حلال و [[برکات]] آن بیان کرده است<ref>[[سید علی حسینی‌زاده|حسینی‌زاده]] و [[محمد داوودی|داوودی]]، [[سیره تربیتی پیامبر و اهل بیت (کتاب)|سیره تربیتی پیامبر و اهل بیت]]، ص۲۴۰ ـ ۲۵۰.</ref>.

== منابع ==