امامت امام هادی: تفاوت میان نسخه‌ها
←دلائل امامت
(←مقدمه) |
|||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
=== [[نصوص]] === | === [[نصوص]] === | ||
پس از [[شهادت امام جواد]]{{ع}}، [[امام هادی]]{{ع}} به امامت رسید. با توجه به آنکه به امامت رسیدن در سن | پس از [[شهادت امام جواد]]{{ع}}، [[امام هادی]]{{ع}} به امامت رسید. با توجه به آنکه به امامت رسیدن در سن کودکی درباره [[امام جواد]]{{ع}} مسئله‌ای حل‌شده بود، به امامت رسیدن امام هادی{{ع}} در هشت سالگی مشکلی پدید نیاورد. از این‌رو، پس از شهادت امام جواد{{ع}} کسانی که معتقد به امامت ایشان بودند، به امامت امام هادی{{ع}} [[معتقد]] شدند، به جز تعداد اندکی که به [[برادر]] امام هادی{{ع}} به نام موسی بن محمد [[گرایش]] پیدا کردند، اما پس از زمانی اندک آنان نیز [[موسی]] را ترک کرده و امامت امام هادی{{ع}} را پذیرفتند<ref>نوبختی، فرق الشیعه، ص۷۷.</ref>. | ||
امامت امام هادی{{ع}} همانند دیگر [[امامان]] با [[نصّ]] بر امامت ایشان به [[اثبات]] رسیده است. این نصوص را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: | امامت امام هادی{{ع}} همانند دیگر [[امامان]] با [[نصّ]] بر امامت ایشان به [[اثبات]] رسیده است. این نصوص را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: | ||
# دسته اول، نصوصی که از [[رسول خدا]]{{صل}} درباره همه امامان از جمله امام هادی{{ع}} وجود دارند؛ مانند | # دسته اول، نصوصی که از [[رسول خدا]]{{صل}} درباره همه امامان از جمله امام هادی{{ع}} وجود دارند؛ مانند حدیث مشهور [[لوح]] که در آن به نام هریک از امامان و نام مادرشان از جمله نام امام هادی{{ع}} و نام مادرشان تصریح شده است<ref>برای آگاهی بیشتر، ر.ک: کلینی، کافی، ج۱، ص۵۳۲؛ صدوق، عیون اخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۴۰؛ همو، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۳۰۷.</ref>. | ||
# دسته دوم، نصوص و روایاتی هستند که از امامان پیشین درباره امامان بعدی از جمله امام هادی{{ع}} نقل شده‌اند؛ برای نمونه، [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: هنگامی که سه نام محمد، علی و حسن پشت سر هم (به عنوان [[امام]]) قرار گرفتند چهارمین آنان همان امام قیام‌کننده ([[امام زمان]]{{ع}}) است<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۳۴.</ref>. در این [[روایت]] همچنان که پیداست امام صادق{{ع}}، به نام امام هادی{{ع}} و اینکه ایشان فرزند امام جواد{{ع}} و [[پدر]] [[امام حسن عسکری]]{{ع}} است، تصریح کرده‌اند. | # دسته دوم، نصوص و روایاتی هستند که از امامان پیشین درباره امامان بعدی از جمله امام هادی{{ع}} نقل شده‌اند؛ برای نمونه، [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: هنگامی که سه نام محمد، علی و حسن پشت سر هم (به عنوان [[امام]]) قرار گرفتند چهارمین آنان همان امام قیام‌کننده ([[امام زمان]]{{ع}}) است<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۳۴.</ref>. در این [[روایت]] همچنان که پیداست امام صادق{{ع}}، به نام امام هادی{{ع}} و اینکه ایشان فرزند امام جواد{{ع}} و [[پدر]] [[امام حسن عسکری]]{{ع}} است، تصریح کرده‌اند. | ||
# دسته سوم، نصوصی که از امام جواد{{ع}} درباره امام هادی{{ع}} وارد شده است. مرحوم [[کلینی]]<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۳۲۴.</ref> و [[شیخ مفید]]<ref>مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۲۹۸.</ref> روایاتی را که در آنها از سوی [[امام جواد]] {{ع}} تصریح به [[امامت]] [[امام هادی]] {{ع}} شده آورده‌اند: | # دسته سوم، نصوصی که از امام جواد{{ع}} درباره امام هادی{{ع}} وارد شده است. مرحوم [[کلینی]]<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۳۲۴.</ref> و [[شیخ مفید]]<ref>مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۲۹۸.</ref> روایاتی را که در آنها از سوی [[امام جواد]] {{ع}} تصریح به [[امامت]] [[امام هادی]] {{ع}} شده آورده‌اند: | ||
## در یکی از این [[روایات]] از قول [[اسماعیل بن مهران]] آمده است که گفت: چون [[امام جواد]] خواست برای نخستین بار از [[مدینه]] به [[بغداد]] رود هنگام بیرون رفتنش به او عرض کردم فدایت شوم از این راهی که می‌روی بر تو نگرانم، پس از شما امر [[امامت]] به که منتقل می‌شود؟ حضرت با روی خندان به جانب من برگشته فرمود: آنچه تو [[گمان]] می‌کنی امسال نیست، وقتی [[معتصم]] (دومین بار) او را طلبید، پیش او رفته عرض کردم: پس از شما امر [[امامت]] با کیست؟ حضرت فرمود: پس از من [[امامت]] با پسرم [[علی]] است: {{متن حدیث|الأمر من بعدی إلی ابنی علی}}<ref>مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۲۸۶؛ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۳، ص۱۶۹.</ref>. | ## در یکی از این [[روایات]] از قول [[اسماعیل بن مهران]] آمده است که گفت: چون [[امام جواد]] خواست برای نخستین بار از [[مدینه]] به [[بغداد]] رود هنگام بیرون رفتنش به او عرض کردم فدایت شوم از این راهی که می‌روی بر تو نگرانم، پس از شما امر [[امامت]] به که منتقل می‌شود؟ حضرت با روی خندان به جانب من برگشته فرمود: آنچه تو [[گمان]] می‌کنی امسال نیست، وقتی [[معتصم]] (دومین بار) او را طلبید، پیش او رفته عرض کردم: پس از شما امر [[امامت]] با کیست؟ حضرت فرمود: پس از من [[امامت]] با پسرم [[علی]] است: {{متن حدیث|الأمر من بعدی إلی ابنی علی}}<ref>مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۲۸۶؛ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۳، ص۱۶۹.</ref>. | ||
## | ## احمد بن ابی‌خالد که از [[موالی]] [[امام جواد]]{{ع}} است، نقل کرده که امام جواد{{ع}}، او را بر وصیت‌نامه‌ای که در آن به امامت امام هادی{{ع}} تصریح کرده، [[شاهد]] گرفته است<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۲۵.</ref>. | ||
## صقر بن ابی دلف از [[حضرت جواد]] {{ع}} شنید که می‌فرمود: "[[امام]] بعد از من پسرم [[علی]] است [[دستور]] او دستور من و سخنش سخن من است [[فرمانبرداری]] از او فرمانبرداری از من است و [[امامت]] پس از او در فرزندش [[حسن]] خواهد بود. و بعد از حسن فرزندش [[قیام]] کننده به [[حق]] و مورد [[انتظار]] است"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ الْإِمَامَ بَعْدِي عَلِيٌّ اِبْنِي، أَمْرُهُ أَمْرِي، وَ قَوْلُهُ قَوْلِي، وَ طَاعَتُهُ طَاعَتِي وَ الْإِمَامَةُ بَعْدَهُ فِي اِبْنِهِ الْحَسَنِ أَمْرُهُ أَمْرُ أَبِيهِ، وَ قَوْلُهُ قَوْلُ أَبِيهِ، وَ طَاعَتُهُ طَاعَةُ أَبِيهِ، ثُمَّ سَكَتَ، فَقُلْتُ لَهُ: يَا اِبْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَنِ اَلْإِمَامُ بَعْدَ الْحَسَنِ فَبَكَى بُكَاءً شَدِيداً ثُمَّ قَالَ: إِنَّ مِنْ بَعْدِ الْحَسَنِ اِبْنُهُ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ الْمُنْتَظَرُ}}؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۷۸؛ کفایة الأثر فی النص علی الأئمة الإثنی عشر، ص۲۸۳.</ref>.<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش دوم ج۲]]، ص۱۷۱؛ [[رحمت‌الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله]]، [[امامت امام هادی (مقاله)|امامت امام هادی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص۴۷۰؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، ج۲، ص۸۵-۸۷.</ref> | ## صقر بن ابی دلف از [[حضرت جواد]] {{ع}} شنید که می‌فرمود: "[[امام]] بعد از من پسرم [[علی]] است [[دستور]] او دستور من و سخنش سخن من است [[فرمانبرداری]] از او فرمانبرداری از من است و [[امامت]] پس از او در فرزندش [[حسن]] خواهد بود. و بعد از حسن فرزندش [[قیام]] کننده به [[حق]] و مورد [[انتظار]] است"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ الْإِمَامَ بَعْدِي عَلِيٌّ اِبْنِي، أَمْرُهُ أَمْرِي، وَ قَوْلُهُ قَوْلِي، وَ طَاعَتُهُ طَاعَتِي وَ الْإِمَامَةُ بَعْدَهُ فِي اِبْنِهِ الْحَسَنِ أَمْرُهُ أَمْرُ أَبِيهِ، وَ قَوْلُهُ قَوْلُ أَبِيهِ، وَ طَاعَتُهُ طَاعَةُ أَبِيهِ، ثُمَّ سَكَتَ، فَقُلْتُ لَهُ: يَا اِبْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَنِ اَلْإِمَامُ بَعْدَ الْحَسَنِ فَبَكَى بُكَاءً شَدِيداً ثُمَّ قَالَ: إِنَّ مِنْ بَعْدِ الْحَسَنِ اِبْنُهُ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ الْمُنْتَظَرُ}}؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۷۸؛ کفایة الأثر فی النص علی الأئمة الإثنی عشر، ص۲۸۳.</ref>.<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش دوم ج۲]]، ص۱۷۱؛ [[رحمت‌الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله]]، [[امامت امام هادی (مقاله)|امامت امام هادی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص۴۷۰؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، ج۲، ص۸۵-۸۷.</ref> | ||
همچنین دلیل دیگری بیان شده است و آن انحصار [[وراثت]] و [[جانشینی]] برای [[امام هادی]] است<ref>مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۲۸۵.</ref>: زیرا [[امام جواد]] {{ع}} دو پسر به نام‌های [[علی الهادی]] و [[موسی]] ([[موسی مبرقع]]) داشته است. از آنجا که [[موسی]] هیچ گاه ادعای [[امامت]] نکرد و کسانی را که به [[امامت]] ایشان مایل بودند از خود طرد کرد<ref>اشعری، سعد بن عبدالله، المقالات والفرق، ص۹۹.</ref>، بنابراین [[امامت]] منحصر به [[امام هادی]] می‌گردد<ref>[[رحمت‌الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله]]، [[امامت امام هادی (مقاله)|امامت امام هادی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص۴۷۱.</ref>. | همچنین دلیل دیگری بیان شده است و آن انحصار [[وراثت]] و [[جانشینی]] برای [[امام هادی]] است<ref>مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۲۸۵.</ref>: زیرا [[امام جواد]] {{ع}} دو پسر به نام‌های [[علی الهادی]] و [[موسی]] ([[موسی مبرقع]]) داشته است. از آنجا که [[موسی]] هیچ گاه ادعای [[امامت]] نکرد و کسانی را که به [[امامت]] ایشان مایل بودند از خود طرد کرد<ref>اشعری، سعد بن عبدالله، المقالات والفرق، ص۹۹.</ref>، بنابراین [[امامت]] منحصر به [[امام هادی]] می‌گردد<ref>[[رحمت‌الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله]]، [[امامت امام هادی (مقاله)|امامت امام هادی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص۴۷۱.</ref>. | ||
===[[معجزات]]=== | === [[معجزات]] === | ||
برای امام هادی{{ع}} [[کرامات]] و معجزاتی نقل شده است. هرچند مفهوم [[کرامت]] با [[معجزه]] تفاوت دارد و گفته‌اند معجزه از [[نبی]] صادر می‌شود و برای [[اثبات نبوت]] است، ولی کرامت چنین نیست<ref>سبحانی، محاضرات فی الالهیات، تلخیص: علی ربانی گلپایگانی، ص۳۷۶.</ref>؛ اما در [[زندگی]] [[امامان]] این دو به یک مفهوم تلقی شده‌اند. این کرامات به تناسب [[زمان]] و مکان به گونه‌های مختلفی بروز یافته‌اند. سخن [[ابوهاشم جعفری]] گویای برخی از کرامات و معجزات امام هادی{{ع}} است. وی که از [[یاران]] برجسته، عالم و مورد | برای امام هادی{{ع}} [[کرامات]] و معجزاتی نقل شده است. هرچند مفهوم [[کرامت]] با [[معجزه]] تفاوت دارد و گفته‌اند معجزه از [[نبی]] صادر می‌شود و برای [[اثبات نبوت]] است، ولی کرامت چنین نیست<ref>سبحانی، محاضرات فی الالهیات، تلخیص: علی ربانی گلپایگانی، ص۳۷۶.</ref>؛ اما در [[زندگی]] [[امامان]] این دو به یک مفهوم تلقی شده‌اند. این کرامات به تناسب [[زمان]] و مکان به گونه‌های مختلفی بروز یافته‌اند. سخن [[ابوهاشم جعفری]] گویای برخی از کرامات و معجزات امام هادی{{ع}} است. وی که از [[یاران]] برجسته، عالم و مورد اعتماد امام هادی{{ع}} و [[امام عسکری]]{{ع}} بوده است<ref>در بخش شاگردان امام هادی{{ع}} به مشخصات بیشتری از وی اشاره شده است.</ref>، درباره معجزات آن دو امام بزرگوار می‌گوید: هیچ روزی به حضور امام ابوالحسن (امام هادی{{ع}}) و ابومحمد (امام عسکری{{ع}}) وارد نشدم مگر آنکه [[برهان]] و دلیلی درباره امامت ایشان را دیدم<ref>طبرسی، اعلام الوری، ص۳۷۵.</ref>. | ||
مهم‌ترین زمینه‌های بروز کرامات عبارت‌اند از: خبر دادن به [[امور غیبی]]<ref>اربلی، کشف الغمه، ج۲، ص۳۸۹ ـ ۳۹۰.</ref>، [[آگاهی]] و خبر دادن از | مهم‌ترین زمینه‌های بروز کرامات عبارت‌اند از: خبر دادن به [[امور غیبی]]<ref>اربلی، کشف الغمه، ج۲، ص۳۸۹ ـ ۳۹۰.</ref>، [[آگاهی]] و خبر دادن از زمان مرگ افراد<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۴، ص۴۱۴ ـ ۴۱۵؛ قطب راوندی، الخرائج والجرائح، ج۱، ص۴۰۳.</ref>، تصرف در احوال حیوانات، میوه‌ها، آب‌ها و اشیاء<ref>اربلی، کشف الغمه، ج۲، ص۳۹۲.</ref> و مواردی از این دست. دو کتاب دلائل الامامة (در صفحات ۴۰۹ تا ۴۲۱) از [[طبری شیعی]] (م قرن چهارم) و [[الخرائج و الجرائح]] (در صفحات ۳۹۲ تا ۴۱۹ از جلد اول و در صفحات ۶۷۲ تا ۶۸۱ از جلد دوم) از [[قطب راوندی]] (م ۵۷۳ق) بیشترین گزارش‌های مربوط به [[کرامات]] [[امام هادی]]{{ع}} را دربر دارند. | ||
نمونه‌ای از [[معجزات]] آن حضرت در راه [[مکه]] رخ داد که وقتی امام هادی{{ع}} [[اعمال]] [[حج]] خود را به جا آورد و به سوی [[مدینه]] حرکت کرد در بین راه مردی را | نمونه‌ای از [[معجزات]] آن حضرت در راه [[مکه]] رخ داد که وقتی امام هادی{{ع}} [[اعمال]] [[حج]] خود را به جا آورد و به سوی [[مدینه]] حرکت کرد در بین راه مردی را مشاهده کرد که [[اهل خراسان]] بود و بالای سر الاغ مرده خود ایستاده و از پیشامد خود گریان بود که در بین راه [[اموال]] خود را بر چه حمل کنم. [[امام]] از کنار او می‌گذشت به او عرض شد این [[مرد]] [[خراسانی]] از [[محبان]] شما [[اهل بیت]] است که در راه درمانده شده است. حضرت به الاغ مرده او نزدیک شد و فرمود: گاو [[بنی‌اسرائیل]] نزد [[خداوند]] از من گرامی‌تر نیست که بخشی از گوشت او را به بدن مرده زدند و زنده شد) آن‌گاه بعضی از اعضای آن را بر بدنش زد و زنده شد سپس با پای راست خود به او زد و فرمود: به [[اذن خدا]] برخیز. ناگهان الاغ بلند شد و مرد خراسانی اموالش را بر آن گذاشت و به سوی مدینه حرکت کرد. وقتی امام هادی{{ع}} حرکت کرد [[مردم]] با انگشت به او اشاره می‌کردند و می‌گفتند: این همان کسی است که الاغ مرد خراسانی را زنده کرد<ref>حسین بن عبدالوهاب، عیون المعجزات، ص۱۲۰ ـ ۱۲۱.</ref>.<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش دوم ج۲]]، ص۱۷۲.</ref> | ||
== پرسش‌های وابسته == | == پرسش‌های وابسته == | ||