حضرت فاطمه در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[شناخت]] [[فضایل]] و برتری‌های [[حضرت فاطمه]] {{س}} بیش از [[درک]] و فهم [[انسان]] عادی است. [[حضرت زهرا]] {{س}} شخصیتی است که هر اندازه فهم و [[دانش]] [[بشر]]، در شناخت [[حقایق]] [[جهان هستی]] و رازهای ناگشوده آن بیشتر شود، بزرگواری‌ها، برتری‌ها و ویژگی‌های وی بیشتر نمایان می‌شود<ref>[[محمد حسین رحیمیان|رحیمیان، محمد حسین]]، [[اهل بیت از نگاه پیامبر اعظم (کتاب)|اهل بیت از نگاه پیامبر اعظم]]، ص۳۸.</ref>.

در کتاب‌های [[سیره]] و [[تاریخ]]، درباره همراهی حضرت فاطمه {{س}} با پیامبر {{صل}} و رابطه عمیق ایشان، مطالب فراوانی وجود دارد، به ویژه کتاب‌های [[فضایل]] که [[دانشمندان شیعه]] و [[اهل سنت]] نوشته‌اند و از مهم‌ترین آنهاست: [[دلائل الامامه (کتاب)|دلائل الامامه]]، [[محمد بن جریر طبری امامی]] (م. قرن ۵)؛ [[حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء (کتاب)|حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء]]، [[ابونعیم اصفهانی]] (م. ۴۳۰ ق.)؛ [[مناقب اهل البیت (کتاب)|مناقب اهل البیت]] {{عم}}، [[ابن مغازلی]] (م. ۴۸۳ ق.)؛ [[شواهد التنزیل (کتاب)|شواهد التنزیل]]، [[حاکم حسکانی]] (م. ۵۰۶ ق.)؛ [[روضة الواعظین (کتاب)|روضة الواعظین]]، [[محمد بن حسن فتال نیشابوری]] (م. ۵۰۸ ق.)؛ [[بشارة المصطفی لشیعة المرتضی (کتاب)|بشارة المصطفی لشیعة المرتضی]] {{ع}}، [[محمد بن ابی قاسم طبری]] (م. ۵۲۵ ق.)؛ الثاقب، فی المناقب، [[ابن حمزه طوسی]] (م. ۵۶۰ ق.)؛ [[المناقب (کتاب)|المناقب]]، [[موفق بن احمد خوارزمی]] (م. ۵۶۸ ق.)؛ [[الخرائج و الجرائح (کتاب)|الخرائج و الجرائح]]، [[قطب الدین راوندی]] (م. ۵۷۳ ق.)؛ [[مناقب آل ابی طالب (کتاب)|مناقب آل ابی طالب]]، [[ابن‌شهرآشوب]] (م. ۵۸۸ ق.)؛ [[ذخائرالعقبی فی مناقب ذوی‌القربی (کتاب)|ذخائرالعقبی فی مناقب ذوی‌القربی]]، [[احمد بن عبدالله طبری]] (م. ۶۹۴ ق.)؛ [[تحفة الابرار فی مناقب الائمة الاطهار (کتاب)|تحفة الابرار فی مناقب الائمة الاطهار]] {{عم}}، [[عمادالدین حسن بن علی طبری]] (م. قرن ۷)<ref>[[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[فاطمه همراه پیامبر (مقاله)| مقاله «فاطمه همراه پیامبر»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی ج۱]]، ص۱۱۹.</ref>.

در [[جنگ احزاب]]، [[مشرکان]] با لشکری انبوه به [[مدینه]] رفتند و در صدد بودند کار [[پیامبر]] {{صل}} و [[مسلمانان]] را یکسره کنند. آنان یک ماه مدینه را محاصره کردند<ref>ر. ک: مسعودی، علی بن حسین، التنبیه و الاشراف، ص۲۱۶؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۰، ص۱۸۶-۲۰۰.</ref>. کمبود [[خوراک]]، فشار شدیدی به مسلمانان آورد. [[حضرت فاطمه]] {{س}} که از [[گرسنگی]] [[پدر]] با خبر شد، مختصر نانی را که برای خود و کودکانش تهیه کرده بود، برای پدرش در کنار [[خندق]] برد<ref>طبری، احمد بن عبدالله، ذخائرالعقبی، ص۴۷.</ref>. حضرت فاطمه {{س}} هنگام [[فتح مکه]] نیز همراه پدر بود و چون پیامبر {{صل}} از [[مقاومت]] مشرکان آسوده شد، به [[خیمه]] [[فاطمه]] {{س}} رفت و نزد زنانی که همراهش آورده بود، نرفت. فاطمه {{س}} وسایل [[نظافت]] و [[غسل]] و [[لباس تمیز]] برای پیامبر {{صل}} فراهم نمود و بر تن پدر [[جامه]] پوشاند<ref>واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۲، ص۸۳۰؛ احمد بن حنبل، مسند احمد بن حنبل، ج۶، ص۳۴۱، ۳۴۳.</ref>.<ref>[[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[فاطمه همراه پیامبر (مقاله)| مقاله «فاطمه همراه پیامبر»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی ج۱]]، ص۱۲۰.</ref>

دیدارهای حضرت فاطمه {{س}} با پیامبر اکرم {{صل}}، آثار [[معنوی]] و نکات [[آموزشی]] نیز داشت که در [[روایات]] ثبت شده است. از آن جمله، [[تسبیح حضرت]] زهرا {{س}} است. بنا بر روایات، فاطمه {{س}} از پیامبر {{صل}}، خادم خواست و پیامبر {{صل}} به جای آن، تسبیحی به او آموخت<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۱۲۰.</ref>. همچنین از [[امام صادق]] {{ع}} نقل شده است که روزی [[فاطمه]] {{س}} نزد [[رسول خدا]] {{صل}} رفت و از وضع کار خود [[شکایت]] کرد. رسول خدا {{صل}} قطعه پوستی به او داد و فرمود: «هر چه را که در آن نوشته شده است، یاد بگیر؛ هرکس به [[خدا]] و [[روز جزا]] [[ایمان]] دارد، همسایه‌اش را نیازارد؛ و هر کس به خدا و روز جزا ایمان دارد، مهمانش را [[اکرام]] کند؛ و هر کس به خدا و روز جزا ایمان دارد، سخن خیری بگوید یا [[سکوت]] [[اختیار]] کند [سخنی که خیری ندارد، بر زبان جاری نسازد]»<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۶۶۷؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ۶۱-۶۲.</ref>. بنا بر [[روایت]] دیگری، [[حضرت فاطمه]] {{س}} هنگام حضور شخصی [[نابینا]]، خود را پوشاند و وقتی [[پیامبر]] {{صل}} دلیل این کار را پرسید، [[حضرت]] {{س}} پاسخ داد: «اگر او مرا نمی‌بیند، من او را می‌بینم، و او بو را نیز [[حس]] می‌کند». پیامبر {{صل}} فرمود: «[[شهادت]] می‌دهم که تو پاره‌ای از وجود من هستی»<ref>راوندی، سید فضل الله بن علی، النوادر، ص۱۱۹.</ref>.<ref>[[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[فاطمه همراه پیامبر (مقاله)| مقاله «فاطمه همراه پیامبر»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی ج۱]]، ص۱۲۳.</ref>

بنا بر [[منابع تاریخی]] و [[حدیثی]]، حضرت فاطمه {{س}} در آخرین روزها و ساعات [[عمر پیامبر]] {{صل}}، از جمله همراهان آن حضرت {{صل}} بود. پیامبر {{صل}} در [[خانه]] [[ام سلمه]] در بستر [[بیماری]] بود که حضرت فاطمه {{س}} را به بالینش فراخواند و او را از پایان [[عمر]] خویش [[آگاه]] ساخت<ref>صدوق، محمد بن علی، الخصال، ص۷۳۵؛ فتال نیشابوری، محمد بن حسن، روضة الواعظین، ص۷۴.</ref>. حضرت فاطمه {{س}} از [[ترس]] فقدان [[پدر]] به شدت [[اندوهگین]] بود. در گزارشی آمده است که [[امیرمؤمنان]] سر پیامبر {{صل}} را در آغوش داشت که آن حضرت {{صل}} به اغما رفت و فاطمه {{س}} به صورت ایشان نگریست و [[گریه]] کرد و [[شعر]] معروف [[ابوطالب]] را خواند: «سفیدرویی که ابرها به [[برکت]] روی او می‌بارند، [[پناهگاه]] [[یتیمان]] و بیوه‌زنان». در همین هنگام پیامبر {{صل}} [[چشم]] گشود و با صدایی [[ضعیف]] فرمود که [[آیه]] ۱۴۴ [[سوره آل عمران]] را بخواند. [[فاطمه]] {{س}} فقط زمانی از [[گریستن]] باز ایستاد که [[پیامبر]] {{صل}} آهسته به او چیزی گفت و خوشحالش کرد<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۱، ص۱۸۶-۱۸۷.</ref>. بعدها وقتی از [[حضرت فاطمه]] {{س}} درباره آن [[سخن پیامبر]] {{صل}} پرسیدند، پاسخ داد: «پیامبر گفت که من نخستین کسی هستم که به ایشان می‌پیوندم»<ref>احمد بن حنبل، مسند احمد بن حنبل، ج۶، ص۲۴۰؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۱، ص۱۸۷؛ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۱۲۰.</ref>.<ref>[[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[فاطمه همراه پیامبر (مقاله)| مقاله «فاطمه همراه پیامبر»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی ج۱]]، ص۱۲۵.</ref>

[[پیامبر خدا]] در [[کلام]] دیگری خطاب به فاطمه {{س}} فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ يَغْضَبُ لِغَضَبِكِ وَ يَرْضَى لِرِضَاكِ}}؛ «ای فاطمه! همانا [[خدا]] به خشم تو، [[خشمگین]] و به [[خشنودی]] تو، [[خشنود]] می‌شود»<ref>امالی شیخ صدوق، ص۳۱۴، ح۱؛ مستدرک حاکم، ج۳، ص۱۶۷، ح۳۲۸ و ۴۷۳؛ کنزالعمال، ج۱۲، ص۱۱۱ و ج۱۹، ص۵۴؛ بحارالانوار، ج۴۳، ص۲۰، ح۸؛ ینابیع الموده، ص۲۰۳.</ref>. [[ابن زبیر]] نیز از رسول خدا {{صل}} نقل می‌کند: «به [[راستی]]، فاطمه، پاره تن من است. آنچه او را بیازارد، مرا آزرده است و آنچه وی را [[رنج]] دهد، مرا رنج می‌دهد»<ref>{{متن حدیث|إِنَّمَا فَاطِمَةُ بَضْعَةٌ مِنِّي يُؤْذِينِي مَا آذَاهَا وَ يُنْصِبُنِي مَا أَنْصَبَهَا}}، سنن ترمذی، ح۳۸۶۹؛ مستدرک حاکم، ج۳، ص۱۵۹؛ حلیة الأولیاء، ج۲، ص۴۰.</ref>.<ref>[[محمد حسین رحیمیان|رحیمیان، محمد حسین]]، [[اهل بیت از نگاه پیامبر اعظم (کتاب)|اهل بیت از نگاه پیامبر اعظم]]، ص۳۸.</ref>

[[ابوهریره]] در [[روایت]] دیگری از [[رسول گرامی اسلام]] نقل می‌کند: «روز رستاخیز، منادی از عرش الهی فریاد می‌زند: ای [[مردم]]! چشمانتان را ببندید تا فاطمه به سوی [[بهشت]] برود»<ref>{{متن حدیث|إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ يُنَادِي مُنَادٍ مِنْ بُطْنَانِ الْعَرْشِ: غُضُّوا أَبْصَارَكُمْ‌- حَتَّى تَجُوزَ فَاطِمَةُ إِلَی الْجَنَّةِ}}، کنزالعمال، ج۱۲، ص۱۰۶، ح۳۴۲۱۰.</ref>.<ref>[[محمد حسین رحیمیان|رحیمیان، محمد حسین]]، [[اهل بیت از نگاه پیامبر اعظم (کتاب)|اهل بیت از نگاه پیامبر اعظم]]، ص۴۴.</ref>

[[امام علی]] {{ع}} فرمود: [[پناه]] بر [[خدا]]! تو بانوی [[بزرگواری]] هستی و آگاه‌تر، پرهیزگارتر، وارسته‌تر و خدا ترس‌تر از آنی که سرزنشت کنم یا از نافرمانی‌ات آزرده شوم<ref>روضة الواعظین، ص۱۳۰.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]]، ص۱۰۸.</ref>

از طرف دیگر اگر [[فرزندی]] آن چنان که شایسته مقام [[بندگی]] است، خود را با معیارهای [[الهی]] تطبیق دهد [[عاطفه]] پدری به [[مهر الهی]] آمیخته می‌شود و [[اسطوره]] می‌آفریند. گریه‌های [[یعقوب پیامبر]] در طول سالیان متمادی و تا سر حد [[کوری]]، تنها برگرفته از عاطفه پدری برای از دست دادن فرزند نبود، بلکه چون وی پسری را از دست داده بود که تا افق وجود [[پدر]] بالا آمده و شانه به شانه او، مسیر [[تکامل]] [[انسانی]] را طی کرده بود.

[[یعقوب]] یوسف را می‌طلبید چون تنها یوسف او را می‌فهمید و بوی آشنا را از وی استشمام می‌کرد. همان بویی که چون از پیراهن یوسف متصاعد شد، از دروازه [[مصر]] کلبه احزان پدر را در کنعان [[معطر]] کرد.

در [[روایات]] زیادی وارد شده که آن حضرت با مشاهده [[سختی]] حال دختر عزیزش، به شدت می‌گریست. آری، [[پیامبر مکرم اسلام]] عمیق‌ترین [[احساسات]] پدرانه خویش را نثار [[حضرت فاطمه]] {{س}} می‌نمود و این برخوردها ناشی از احساسات و [[عواطف]] محض نبوده است وگرنه می‌بایست با [[دختران]] دیگر خویش هم به همین شیوه برخورد می‌کرد. از همین رو در می‌یابیم که این شدت علاقه، ناشی از اوج کمال فاطمه {{س}} و [[محبوبیت]] او نزد خداست. در [[حقیقت]] پیامبر در این همه اظهار علاقه، از [[خداوند متعال]] [[متابعت]] می‌کرده است. گویی پیامبر [[وظیفه]] دارد موضع [[قرآن]] را در این زمینه [[تفسیر]] کند و [[مردم]] [[زمان]] خویش را به این موضع‌گیری آشنا نماید<ref>[[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[فرهنگنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|فرهنگنامه فاطمی ج۱]]، ص۱۹۹.</ref>.

گفتار [[پیامبر اسلام]] در آخرین لحظه‌های [[زندگی]] و در حضور خاندان مطهرش، صریح و گویا و از هر [[شبهه]] و ابهامی به دور و از هر گونه توضیح و تشریحی [[بی‌نیاز]] است. آخرین لحظه‌های [[زندگی پیامبر]] که با ارتحال ایشان، دفتر [[وحی]] و [[پیامبری]] برای همیشه بسته می‌شد، زمانی مهم و حساس بود. از این‌رو، [[یاران خاص]] و نزدیک آن حضرت، تا پایان عمر [[مبارک]] ایشان، در کنار بسترش بودند تا از آخرین سخنان پیامبر [[رحمت]] بهره برند و آخرین کلمات هدایت‌گرانه خاتم [[رسولان الهی]] را به گوش همه آیندگان برسانند.

[[پیامبر]] در آخرین سخنان خود، به حیاتی‌ترین، مهم‌ترین و سازنده‌ترین مسائل [[دینی]] و راه‌های [[هدایت]] [[بشر]] اشاره فرمود و با دختر عزیزش [[فاطمه زهرا]] {{س}} به [[گفت‌وگو]] نشست<ref>[[محمد حسین رحیمیان|رحیمیان، محمد حسین]]، [[اهل بیت از نگاه پیامبر اعظم (کتاب)|اهل بیت از نگاه پیامبر اعظم]]، ص۳۹.</ref>.

پیامبر {{صل}} فرمود: دخترم فاطمه [[سیده زنان]] عالمیان است از اولین و آخرین و او پاره جگر من است و او [[نور]] چشم من است و او میوه [[دل]] من است و او [[روحی]] است که در [[بدن]] من است و او [[حوراء]] [[انسیه]] است که چون در [[محراب]] [[عبادت]] در حضور [[پروردگار]] خود بایستد، نور او [[ملائکه]] [[آسمان‌ها]] را [[روشنایی]] دهد چنانکه نور [[ستارگان]] [[اهل]] [[زمین]] را روشنایی دهد و [[حق تعالی]] به ملائکه خود فرماید: ای ملائکه من نظر کنید به سوی کنیزک من [[فاطمه]]، [[سیده]] کنیزان من که در حضور من ایستاده و بند بند اعضای او از [[خوف]] من لرزانست و به [[بندگی]] و عبادت به من رو آورده است.

شما را [[گواه]] می‌گیرم که [[شیعیان]] او را از [[آتش]] ایمن گردانیدم. حضرت فرمود: چون فاطمه را دیدم یادم آمد بعد از من [[رفتار]] و [[کردار]] است با او، گویا به چشم خود می‌بینم که او را [[ذلیل]] کرده‌اند و [[هتک حرمت]] او نموده و [[حق]] او را به [[غصب]] از دستش گرفته‌اند و [[ارث]] او را مانع شده‌اند و پهلوی او را شکسته‌اند و طفل او را سقط کرده‌اند و او فریاد می‌کند وا محمداه و جواب نمی‌شنود و طلب فریادرسی می‌کند و کسی به فریادش نمی‌رسد و پیوسته بعد از من محزون و مهموم و گریان خواهد بود.