دعای ندبه در معارف مهدویت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←مقدمه) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
برخی در نامعتبر دانستن این [[دعا]] معتقدند، نمی‌شود این [[دعا]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شده باشد؛ چراکه از زمان [[امام صادق]] {{ع}} تا روز [[تولد]] [[امام عصر]] بیش از یک قرن فاصله وجود داشت، چگونه ممکن است [[انسان]] نسبت به [[انسانی]] که بعد از یک قرن به [[دنیا]] می‌آید، [[گریه و زاری]] کند و در فراقش [[اشک]] بریزد؟ | برخی در نامعتبر دانستن این [[دعا]] معتقدند، نمی‌شود این [[دعا]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شده باشد؛ چراکه از زمان [[امام صادق]] {{ع}} تا روز [[تولد]] [[امام عصر]] بیش از یک قرن فاصله وجود داشت، چگونه ممکن است [[انسان]] نسبت به [[انسانی]] که بعد از یک قرن به [[دنیا]] می‌آید، [[گریه و زاری]] کند و در فراقش [[اشک]] بریزد؟ | ||
در جواب گفته شده است ناله [[زاری]] برای | در جواب گفته شده است ناله [[زاری]] برای فراق افراد معمولی با چنین فاصله ای امری محال و قابل تصور نیست، اما اگر فرد مورد نظر شخصی باشد که همۀ [[پیامبران الهی]]، نوید او را به [[پیروان]] خود داده باشند و به [[امّت]] خود از [[غیبت طولانی]] و [[انتظار]] وی سخن گفته باشند، در این حالت دور از [[ذهن]] نیست که افرادی از جمله [[امام صادق]] {{ع}} از فراق او ناله و [[زاری]] وبرای آمدنش ثانیه‌شماری کند<ref>[[علی اکبر مهدی‌پور|مهدی‌پور، علی اکبر]]، [[با دعای ندبه در پگاه جمعه (کتاب)|با دعای ندبه در پگاه جمعه]]، ص ۳۰. </ref>. چنانکه گروهی از [[یاران امام]] صادق {{ع}} به [[محضر امام]] رسیدند و حضرت را در حالی مشاهده کردند که در خاک نشسته و مانند مادر داغ‌دیده، [[گریه]] و ناله می‌‌کند. وقتی [[یاران]] حضرت علت این [[گریه]] را پرسیدند ایشان فرمودند: «[[گریه]] من برای برای طولانی شدن [[غیبت امام]] [[قائم]] و [[پریشانی]] [[مؤمنان]] در [[دوران غیبت]] است»<ref>{{متن حدیث|سَدِیرٍ الصَّیْرَفِیِّ قَالَ دَخَلْتُ أَنَا وَ الْمُفَضَّلُ بْنُ عُمَرَ وَ أَبُو بَصِیرٍ وَ أَبَانُ بْنُ تَغْلِبَ عَلَی مَوْلَانَا أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ {{ع}}فَرَأَیْنَاهُ جَالِساً عَلَی التُّرَابِ وَ عَلَیْهِ مِسْحٌ خَیْبَرِیٌّ مُطَوَّقٌ بِلَا جَیْبٍ مُقَصَّرُ الْکُمَّیْنِ وَ هُوَ یَبْکِی بُکَاءَ الْوَالِهِ الثَّکْلَی ذَاتَ الْکَبِدِ الْحَرَّی قَدْ نَالَ الْحُزْنُ مِنْ وَجْنَتَیْهِ وَ شَاعَ التَّغْیِیرُ فِی عَارِضَیْهِ وَ أَبْلَی الدُّمُوعُ مَحْجِرَیْهِ وَ هُوَ یَقُولُ سَیِّدِی غَیْبَتُکَ نَفَتْ رُقَادِی وَ ضَیَّقَتْ عَلَیَّ مِهَادِی وَ ابْتَزَّتْ مِنِّی رَاحَةَ فُؤَادِی سَیِّدِی غَیْبَتُکَ أَوْصَلَتْ مُصَابِی بِفَجَائِعِ الْأَبَدِ وَ فَقْدُ الْوَاحِدِ بَعْدَ الْوَاحِدِ یُفْنِی الْجَمْعَ وَ الْعَدَدَ...}}؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص۳۵۳.</ref>. | ||
همچنین بسیاری از [[امامان]] نیز در [[قنوت]] [[نماز]] خود، از [[غیبت امام]]، به پیشگاه [[خداوند]] [[شکایت]] می‌کردند از جمله آنان، [[امام علی]]، [[امام جواد]]، [[امام هادی]]، [[امام حسن عسکری]] و [[امام باقر]] {{ع}} است<ref>ر.ک: [[محمد تقی شوشتری|شوشتری، محمد تقی]]، [[دعای ندبه در اسناد (مقاله)|دعای ندبه در اسناد]]، ص۲۱.</ref>. | همچنین بسیاری از [[امامان]] نیز در [[قنوت]] [[نماز]] خود، از [[غیبت امام]]، به پیشگاه [[خداوند]] [[شکایت]] می‌کردند از جمله آنان، [[امام علی]]، [[امام جواد]]، [[امام هادی]]، [[امام حسن عسکری]] و [[امام باقر]] {{ع}} است<ref>ر.ک: [[محمد تقی شوشتری|شوشتری، محمد تقی]]، [[دعای ندبه در اسناد (مقاله)|دعای ندبه در اسناد]]، ص۲۱.</ref>. | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
این [[دعا]] از هشت فراز تشکیل شده است که با یکدیگر مرتبط بوده و در مجموع، یک منظومۀ منظم و منسجم را سامان داده است: | این [[دعا]] از هشت فراز تشکیل شده است که با یکدیگر مرتبط بوده و در مجموع، یک منظومۀ منظم و منسجم را سامان داده است: | ||
=== [[حمد]] و [[صلوات]] === | === [[حمد]] و [[صلوات]] === | ||
[[دعا]] با [[حمد]] و [[ستایش پروردگار]] و [[درود]] بر [[پیامبر]] {{صل}} گرامی [[اسلام]] و [[اهل بیت]] آغاز می‌‌شود. در [[آداب دعا]] | [[دعا]] با [[حمد]] و [[ستایش پروردگار]] و [[درود]] بر [[پیامبر]] {{صل}} گرامی [[اسلام]] و [[اهل بیت]] آغاز می‌‌شود. در [[آداب دعا]] بیان شده است که [[دعا]] باید با [[نام خداوند]] و [[تمجید]] از او و [[صلوات بر محمد]] و [[آل]] او شروع شود که این امر، در [[دعای ندبه]]، به [[زیبایی]] به چشم می‌‌خورد؛ در ادامه [[حمد]] و ثنای جریان [[قضای الهی]] نسبت به اولیائش بیان می‌‌شود، در واقع این قسمت از [[دعا]] مجموعه ای از [[دعای ندبه]] به نحو اجمالی است که با عباراتی مختصر، مضامین بعدی [[دعا]] را مورد اشاره قرار میدهد: «بارخدایا! [[ستایش]] فقط تو را سزاست بر آن [[قضا]] و قدری که دربارۀ [[اولیا]] و نمایندگانت جاری شد... و آنان را سبب دستآویزی به سویت و وسیلهای برای [[خشنودی]] محضت قرار دادی»<ref>ر.ک: [[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|ادعیه و زیارات مهدوی]]، ص ۹۱ ـ ۹۲؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>. | ||
=== [[سپاس]] به درگاه [[الهی]] برای [[نعمت]] بزرگ [[وحی]] و [[نبوت]] و [[ولایت]] و [[امامت]] === | === [[سپاس]] به درگاه [[الهی]] برای [[نعمت]] بزرگ [[وحی]] و [[نبوت]] و [[ولایت]] و [[امامت]] === | ||
در ابتدای [[دعا]]، ویژگی‌های [[اولیای الهی]] به ویژه [[زهد]] و بی‌رغبت بودن به مادیات و علت [[برگزیده]] شدنشان که همان وفای به عهدی است که با خدای خود بسته‌اند | در ابتدای [[دعا]]، ویژگی‌های [[اولیای الهی]] به ویژه [[زهد]] و بی‌رغبت بودن به مادیات و علت [[برگزیده]] شدنشان که همان وفای به عهدی است که با خدای خود بسته‌اند بیان شده و بر این نکته تاکید شده است که [[حجت‌های الهی]]، واسطۀ درگاه [[خداوند]] و راه رسیدن به [[رضایت]] و [[خشنودی]] [[حق تعالی]] هستند<ref>ر.ک: [[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|ادعیه و زیارات مهدوی]]، ص ۸۷-۸۹. </ref>. | ||
=== [[ضرورت وحی]] و [[نبوت]] و خالی نبودن زمین از حجت === | === [[ضرورت وحی]] و [[نبوت]] و خالی نبودن زمین از حجت === | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
=== [[شریعت]] [[پیامبر]] {{صل}} و [[اهل بیت]] ایشان === | === [[شریعت]] [[پیامبر]] {{صل}} و [[اهل بیت]] ایشان === | ||
در ادامۀ [[دعا]] به [[شریعت خاتم]] [[انبیا]]، [[حضرت محمد]] {{صل}}: {{متن حدیث|إِلَی أَنِ انْتَهَیْتَ بِالْأَمْرِ إِلَی حَبِیبِکَ وَ نَجِیبِکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه،... وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً}} اشاره شده است و [[دین اسلام]] را به عنوان آخرین، [[کامل‌ترین]] و [[غلبه]] کننده بر تمام [[ادیان]] معرفی کرده است. در این فراز از [[دعا]]، [[معصوم]] دانستن [[اهل بیت]] با ذکر [[آیۀ تطهیر]] تاکید شده و ماجرای [[مودت]] (علاقۀ [[قلبی]]) به [[اهل بیت]] به عنوان [[اجر رسالت]] و [[وظیفۀ امت]] در برابر آنان | در ادامۀ [[دعا]] به [[شریعت خاتم]] [[انبیا]]، [[حضرت محمد]] {{صل}}: {{متن حدیث|إِلَی أَنِ انْتَهَیْتَ بِالْأَمْرِ إِلَی حَبِیبِکَ وَ نَجِیبِکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه،... وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً}} اشاره شده است و [[دین اسلام]] را به عنوان آخرین، [[کامل‌ترین]] و [[غلبه]] کننده بر تمام [[ادیان]] معرفی کرده است. در این فراز از [[دعا]]، [[معصوم]] دانستن [[اهل بیت]] با ذکر [[آیۀ تطهیر]] تاکید شده و ماجرای [[مودت]] (علاقۀ [[قلبی]]) به [[اهل بیت]] به عنوان [[اجر رسالت]] و [[وظیفۀ امت]] در برابر آنان بیان شده است<ref>ر.ک: [[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|ادعیه و زیارات مهدوی]]، ص۹۰-۹۱. </ref>. | ||
=== [[امامت]] و [[فضائل]] امیرالمؤمنین علی {{ع}} و مظلومیت‌های [[خاندان رسالت]] === | === [[امامت]] و [[فضائل]] امیرالمؤمنین علی {{ع}} و مظلومیت‌های [[خاندان رسالت]] === | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
=== بی قراری [[منتظران]] === | === بی قراری [[منتظران]] === | ||
در این بخش از [[دعا]] با تعبیر "أَیْنَ" در حدود سی فراز، برنامه‌ها و هدف‌های ظهورِ | در این بخش از [[دعا]] با تعبیر "أَیْنَ" در حدود سی فراز، برنامه‌ها و هدف‌های ظهورِ حضرت و [[جایگاه]] و [[منزلت]] ایشان مورد توجه قرار می‌‌گیرد و خوانندۀ [[دعا]] با [[حزن]] [[اندوه]] در فراق امامش می‌‌سوزد و [[اشک]] می‌‌ریزد و خطاب به حضرت می‌‌گوید: «پدر و مادرم به فدای تو و جانم سپر و بلاگردان تو باشد»<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۲۹ ـ ۲۳۱؛ [[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|ادعیه و زیارات مهدوی]]، ص۱۰۷-۱۰۸.</ref>. | ||
در این بخش دغدغه | در این بخش دغدغه ندبه خوان این است که اگر [[امام]] او برای از بین بردن [[ظلم و ستم]] و [[احیاء]] [[قرآن]] و [[مبارزه]] با [[طاغیان]] [[قیام]] می‌‌کند؛ پس [[منتظر]] هم باید با [[عشق]] و ارادت به وسیلۀ دوری از [[ظلم و ستم]] و [[پرهیز از گناه]] و کمک به [[مظلومان]] در راه احیای [[قرآن]] و [[عمل به دستورات]] آن به گونه ای عمل کند که فعل و عمل او مورد [[رضایت]] امامش قرا گیرد. چنانکه [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: «کسی که می‌‌خواهد در زمرۀ [[یاران امام]] عصر قرار بگیرد باید همانگونه که [[چشم به راه]] (آمدنش) است، اهل [[ورع]] و [[دوری از گناه]] هم باشد و خود را به [[اخلاق نیکو]] آراسته نماید، در این حال اگر او از [[دنیا]] رفت و حضرت پس از او [[ظهور]] کرد، [[اجر]] و [[پاداش]] کسانی را خواهد داشت که در رکاب او هستند، پس تلاش کنید و [[منتظر]] باشید، ای گروهی که مورد [[رحمت]] ([[الهی]]) واقع شده‌اید»<ref>{{متن حدیث|مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ کَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَکَهُ فَجِدُّوا وَ انْتَظِرُوا هَنِیئاً لَکُمْ أَیَّتُهَا الْعِصَابَةُ الْمَرْحُومَةُ}}؛ نعمانی، الغیبه، ص۲۰۰. </ref>.<ref>ر.ک: [[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|ادعیه و زیارات مهدوی]]، ص۱۰۶-۱۰۷.</ref> | ||
=== استمداد و [[استغاثه]] به درگاه [[الهی]] برای پایان یافتن بلای [[غیبت]] === | === استمداد و [[استغاثه]] به درگاه [[الهی]] برای پایان یافتن بلای [[غیبت]] === | ||
[[استمداد]] و [[استغاثه]] به درگاه [[الهی]] برای پایان یافتن بلای [[غیبت]] و درد دوری از [[امام]]: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ أَنْتَ کَشَّافُ الْکُرَبِ وَ الْبَلْوَی،... وَ صَلِّ عَلَیْهِ صَلَاةً لَا غَایَةَ لِعَدَدِهَا، وَ لَا نِهَایَةَ لِمَدَدِهَا وَ لَا نَفَادَ لِأَمَدِهَا}} در واقع [[دعای ندبه]] ترکیبی از [[دعا]] و [[زیارت]] است؛ یعنی در بخشی از این [[دعا]]، [[زیارت]] و [[نجوا]] کردن با اما عصر لحاظ شده و در بخش دیگر، این [[دعا]] از حالت [[زیارت]] درآمده و مخصوص [[مناجات]] و [[استمداد]] از [[خداوند]] شده است مانند: «ای [[فریادرس]] در ماندگان! به فریاد [[بنده]] گرفتارت برس و و آقا و مولایش را به او نشان بده و با این [[دیدار]]، [[اندوه]] و سوز دلش را برطرف کن»؛ «تحیت و [[درود]] و [[سلام]] ما را به اماممان برسان و ما را در مکانی که او قرار دارد جای بده»؛ «با ظهورش نعمتت را بر ما تمام کن»؛ «ما را در [[ادای حقوق]] آن | [[استمداد]] و [[استغاثه]] به درگاه [[الهی]] برای پایان یافتن بلای [[غیبت]] و درد دوری از [[امام]]: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ أَنْتَ کَشَّافُ الْکُرَبِ وَ الْبَلْوَی،... وَ صَلِّ عَلَیْهِ صَلَاةً لَا غَایَةَ لِعَدَدِهَا، وَ لَا نِهَایَةَ لِمَدَدِهَا وَ لَا نَفَادَ لِأَمَدِهَا}} در واقع [[دعای ندبه]] ترکیبی از [[دعا]] و [[زیارت]] است؛ یعنی در بخشی از این [[دعا]]، [[زیارت]] و [[نجوا]] کردن با اما عصر لحاظ شده و در بخش دیگر، این [[دعا]] از حالت [[زیارت]] درآمده و مخصوص [[مناجات]] و [[استمداد]] از [[خداوند]] شده است مانند: «ای [[فریادرس]] در ماندگان! به فریاد [[بنده]] گرفتارت برس و و آقا و مولایش را به او نشان بده و با این [[دیدار]]، [[اندوه]] و سوز دلش را برطرف کن»؛ «تحیت و [[درود]] و [[سلام]] ما را به اماممان برسان و ما را در مکانی که او قرار دارد جای بده»؛ «با ظهورش نعمتت را بر ما تمام کن»؛ «ما را در [[ادای حقوق]] آن حضرت موفق بدار و تلاش و کوشش برای [[اطاعت]] و پیرویش را نصیب ما بفرما»؛ «[[نعمت]] بزرگ خشنودیش را شامل حال ما بگردان و [[مهربانی]] و رحمتش و [[دعا]] و خیرش را نصیب ما بفرما»<ref>ر.ک: [[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|ادعیه و زیارات مهدوی]]، ص۱۰۸-۱۰۹.</ref>. | ||
=== [[امام]] [[واسطۀ فیض]] === | === [[امام]] [[واسطۀ فیض]] === | ||