آثار تربیتی انتظار: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مهدویت/بالا}}

{{انتظار/آثار}}

== آثار تربیتی از حیث ارتباط انسان با خدا ==

=== تربیت اعتقادی (بُعد بینشی) ===

# '''[[پرورش]] ایمان و باور به [[توحید]]:''' به ویژه [[توحید عملی]]؛ شامل:

## '''پرورش و تقویت [[توحید در خوف و رجاء]]:'''

# '''[[پرورش]] [[شناخت امام مهدی]]:''' از جمله اهداف والای [[تربیتی]] [[مکتب]] [[انتظار]]، [[معرفت امام عصر]] {{ع}} است. این امر چنان اهمیت والایی دارد که [[نبی]] مکرم [[اسلام]] [[معرفت]] نداشتن به [[امام زمان]] {{ع}} را مساوی با [[مرگ جاهلی]] می‌‌دانند واز آن جا که [[آدمی]] آن گونه می‌‌میرد که زیسته است، پس [[حیات]] چنین کسی نیز [[حیات]] جاهلانه وغیرمعقول خواهد بود. [[غایت]] وهدف نهایی از [[شناخت امام]]، [[شناخت]] [[مقام]] [[ربوبیت]] [[حضرت]] رحمان است. در [[بینش]] [[شیعی]]، [[معرفت امام عصر]] [[بهترین]] ودر [[حقیقت]] تنها راه دستیابی به معرفة [[الله]] است. برقراری [[حکومت اسلامی]] وگستراندن [[عدل]] در روی [[زمین]] به دست توانای [[حضرت]] [[ولیّ]] عصر {{ع}} خود مقدمه‌ای برای تأمین [[هدف]] والاتری است وآن این که زمینه‌ای فراهم شود تا بیشتر [[انسان‌ها]] بتوانند به مراتب [[معرفت]] لایق برسند<ref>مصباح [[یزدی]]، ۱۳۸۲: ۲۰</ref>. [[مکتب]] [[تربیتی]] [[انتظار]] نیز والاترین [[هدف]] خود را به واسطه آموزه‌های [[ناب]] [[مهدوی]]، [[معرفت]] [[الهی]] قرار داده است، همچنان که [[هدف]] اصلی [[قیام امام زمان]] {{ع}} ایجاد [[معرفت]] صحیح وخالی از ابهام نسبت به ذات باری تعالی در [[مدینه فاضله جهانی]] [[مهدوی]] است<ref>[[محمد نجفی|نجفی محمد]]، [[فاطمه هاشمی|هاشمی فاطمه]]، [[سمیه کیانی|کیانی، سمیه]] و [[حسین رجایی‌ راد|رجایی راد، حسین]]، [[مشرق موعود (نشریه)|مشرق موعود]]، [[نگاهی به فلسفه تربیتی انتظار موعود در رویکرد شیعی با تاکید بر اهداف تربیتی (مقاله)|نگاهی به فلسفه تربیتی انتظار موعود در رویکرد شیعی با تاکید بر اهداف تربیتی]]، ص؟ </ref>.

# '''پرورش [[ایمان]] و [[باور به مهدویت]]:''' مقصود از تقویت [[باور به مهدویت]] آن است که افراد اگر تردید یا شبهاتی در این زمینه در ذهن دارند یا با پرسش‏‌هایی مواجه هستند، باید درصدد رفع آن برآیند؛ چراکه [[اندیشه]] و [[باور]] نقش اساسی در شکل‏‌گیری شخصیت و چگونگی [[رفتار]] [[انسان]] دارد. کسی [[منتظر]] آمدن مهمان یا شخصیت دیگری خواهد بود که [[باور]] به آمدن او داشته باشد، وگرنه [[منتظر واقعی]] نخواهد بود؛ چه اینکه رابطه عمیقی میان [[باور]] و عمل برقرار می‌‏باشد و [[ایمان]] درونی است که [[انسان]] را به [[رفتار نیکو]] جهت می‏‌دهد<ref> مصباح، محمّدتقى، آيين پرواز، تلخيص محمّدجواد محدثى، ص 141</ref>. از این‏ رو، [[باور]] به [[وجود مهدی]] {{ع}} [[انگیزه]] فرد را در [[انتظار]] به ظهور آن [[حضرت]] تقویت می‏‌کند. اگر مهدویت‌‏باوری [[قوی]] شد، تحولی در [[رفتار]] [[منتظران]] نیز پدید خواهد آمد<ref>[[محمد احسانی|احسانی، محمد]]، [[زمینه‌سازی تربیتی مهدویت (مقاله)|زمینه‌سازی تربیتی مهدویت]]، ص؟.</ref>.

# '''[[پرورش]] [[تولی به امام مهدی]]:''' عاملیت [[محبت]] وبیزاری، یعنی [[میزان]] علاقه پیرو [[امام]] وسالک راه [[حق]] در [[دین]] باوری ودین‌داری، آن [[قدر]] مهم وبزرگ است که فرموده‌اند: {{متن حدیث|هَلِ الدِّینُ إِلَّا الْحبُّ والْبُغْضُ}}؛<ref>. «آیا دین چیزی جز حب و بغض است؟» بحارالانوار، ج۶۵، ص۶۳. </ref>.این [[هدف]] بیشتر جنبه [[اجتماعی]] دارد وارتباط [[منتظر]] را با سایر [[انسان‌ها]] مدنظر قرار می‌‌دهد. [[معرفت]] وحب [[امام]] شاخص‌ها ومعیارهایی را در [[اختیار انسان]] می‌‌گذارد وعواطف او را چنان منقلب می‌‌کند که [[دوست]] دارِ [[دوست]] داران [[امام]] ودشمنِ [[دشمنان]] او می‌‌شود. [[تولّی]] وتبرّی در کنار هم معنا پیدا می‌‌کنند؛ یعنی کسی نمی‌تواند ادعا کند [[امام]] ویاران او را [[دوست]] دارد، اما از [[دشمنان]] ومعاندان ایشان متنفر ومنزجر نباشد یا این که آنها را نیز [[دوست]] داشته باشد<ref>[[محمد نجفی|نجفی محمد]]، [[فاطمه هاشمی|هاشمی فاطمه]]، [[سمیه کیانی|کیانی، سمیه]] و [[حسین رجایی‌ راد|رجایی راد، حسین]]، [[مشرق موعود (نشریه)|مشرق موعود]]، [[نگاهی به فلسفه تربیتی انتظار موعود در رویکرد شیعی با تاکید بر اهداف تربیتی (مقاله)|نگاهی به فلسفه تربیتی انتظار موعود در رویکرد شیعی با تاکید بر اهداف تربیتی]]، ص؟ </ref>.

# '''[[دشمن‌شناسی (کفر به طاغوت)]]:''' از جمله [[اهداف تربیتی]] [[انتظار]] - که شاید بیشتر جنبه [[سیاسی]] داشته باشد، اما حتی در ارتباط [[انسان]] با خودش نیز مطرح می‌‌شود - رسیدن به [[بینش]] وبصیرتی در زمینه [[دشمن‌شناسی]] است. با توجه به [[آیه]] ۶۰ [[سوره]] [[یس]]<ref>{{متن قرآن|أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَا بَنِي آدَمَ أَنْ لَا تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ}}«ای فرزندان آدم! آیا به شما سفارش نکردم که شیطان را نپرستید که او دشمن آشکار شماست؟» سوره یس، آیه 60.</ref>، [[خداوند]] در روز الست آن گاه که درباره پذیرش [[ربوبیت]] خود وولایت اولیایش از [[انسان]] [[پیمان]] می‌‌گیرد، [[بینش]] وشناختی از [[دشمن]] قسم خورده [[انسان]] نیز به او عطا می‌‌کند واز او [[تعهد]] می‌‌گیرد که با [[شیطان]] وابلیس [[همراهی]] نکند<ref>[[محمد نجفی|نجفی محمد]]، [[فاطمه هاشمی|هاشمی فاطمه]]، [[سمیه کیانی|کیانی، سمیه]] و [[حسین رجایی‌ راد|رجایی راد، حسین]]، [[مشرق موعود (نشریه)|مشرق موعود]]، [[نگاهی به فلسفه تربیتی انتظار موعود در رویکرد شیعی با تاکید بر اهداف تربیتی (مقاله)|نگاهی به فلسفه تربیتی انتظار موعود در رویکرد شیعی با تاکید بر اهداف تربیتی]]، ص؟ </ref>.

# '''پرورش روحیه [[الگوپذیری از امام]]:'''

== آثار تربیتی از حیث ارتباط انسان با خود ==

=== نخست: [[تربیت اعتقادی]] و [[تربیت روانی|روانی]] (بُعد گرایشی) ===

# '''پرورش نیروی [[خودشناسی]]: === دوم: [[تربیت عاطفی]] و [[تربیت روانی|روانی]] (بُعد گرایشی) ===

# '''پرورش روحیه [[امید]]:'''

# '''پرورش روحیه [[خودکنترلی]] ([[شرم حضور]] و [[مراقبت بر خود]])

# '''پرورش [[هدفمندی]] ([[حرکت به‌سوی اهداف متعالی]]):'''

# '''پرورش روحیه [[پیوند قلبی با امام]] ([[یاد امام]]):'''  

# '''پرورش روحیه [[میل به فضیلت]]:'''

# '''[[پرورش روحیه مسئولیت‌پذیری فردی]]:'''

=== سوم: [[تربیت اخلاقی]] و [[تربیت رفتاری|رفتاری]] فردی (بُعد کنشی) ===

# '''پرورش روحیه [[تهذیب نفس|تهذیب]]، [[تزکیه نفس|تزکیه]] و [[خودسازی]]:''' مدعی [[انتظار فرج]] [[مهدی]] از همه شایسته‌‏تر است که به [[خودسازی]] بپردازد و [[افکار]] و [[رفتار]] خویش را پالایش دهد تا راهی به اردوگاه او بیابد. بنابراین، از [[وظایف]] مهم [[تربیتی]] فرد در زمان [[غیبت امام زمان]]، توجه به [[تزکیه نفس]] و پرورش بعد [[اخلاقی]] و [[رفتاری]] خویش است؛ زیرا به فرموده [[خدای سبحان]]، تنها [[صالحان]] و [[پارسایان]] راهی به اردوگاه [[یاران مهدی]] خواهند داشت؛ چه اینکه او [[اصحاب]] آن [[حضرت]] را {{متن قرآن|عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«بندگان شایسته من ...» سوره انبیاء، آیه 105.</ref> می‏خواند؛ آنان [[بندگان]] [[صالح]] من هستند. [[عبودیت]] و [[شایستگی]] حاصل نمی‏ شود، مگر با [[تزکیه نفس]] و [[خودسازی]]<ref> ر. ک: سيد اسداللّه هاشمى شهيدى، ظهور حضرت مهدى، ص 209.</ref><ref>[[محمد احسانی|احسانی، محمد]]، [[زمینه‌سازی تربیتی مهدویت (مقاله)|زمینه‌سازی تربیتی مهدویت]]، ص؟.</ref>.

# '''پرورش ملکه [[ورع]] و [[تقوای الهی]]''': یکی از [[اهداف تربیتی]] [[مکتب]] [[انتظار]]، پرورش [[تقوای الهی]] در [[جان]] [[منتظران]] ومؤمنان به [[امامت]] [[حضرت]] [[ولیّ]] عصر است. [[امام صادق]] {{ع}} می‌‌فرماید: {{متن حدیث|مَنْ سُرَّ أَنْ یکونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْینْتَظِرْ ولْیعْمَلْ بِالْوَرَعِ ومَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وهُوَ مُنْتَظِرٌ}}<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۵۲، ۱۴۰</ref>؛ هرکس شادمان می‌‌شود به این که از [[یاران حضرت قائم]] باشد، باید [[منتظر ظهور]] او باشد وبر پایه [[تقوا]] و [[خوش خلقی]] [[رفتار]] کند، در حالی که [[منتظر]] است... [[دوران غیبت]]، دوران رویارویی با [[فتنه‌ها]] وشبهات است وانسان [[منتظر]]، به نوعی در متن جریان‌های [[فاسد]] ودشوار وچالش برانگیز قرار می‌‌گیرد وبا توجه به ویژگی‌های دوران معاصر وگستردگی عرصه ارتباطات ونفوذ رسانه‌ها وشبکه‌های ارتباطی در [[زندگی]] [[انسان]] امروزی، می‌‌توان گفت قرار گرفتن در شرایط پرهیز وقرنطینه‌ای ناممکن به نظر می‌‌رسد ولازم است [[منتظران راستین]] با [[آراستگی]] به [[تقوا]] در [[جامعه]] حضوری فعال وسازنده داشته باشند ودر سایه [[بصیرت]] حاصل از [[تقوا]]، [[رسالت]] پیامبرگونه خود در زمینه [[ارشاد]] وتربیت افراد واصلاح اجتماع را به انجام رسانند<ref>[[محمد نجفی|نجفی محمد]]، [[فاطمه هاشمی|هاشمی فاطمه]]، [[سمیه کیانی|کیانی، سمیه]] و [[حسین رجایی‌ راد|رجایی راد، حسین]]، [[مشرق موعود (نشریه)|مشرق موعود]]، [[نگاهی به فلسفه تربیتی انتظار موعود در رویکرد شیعی با تاکید بر اهداف تربیتی (مقاله)|نگاهی به فلسفه تربیتی انتظار موعود در رویکرد شیعی با تاکید بر اهداف تربیتی]]، ص؟ </ref>. از جمله موارد مرتبط با این موضوع:  

## '''پرورش روحیه [[تسلیم]] و [[رضا]]:'''  

## '''پرورش روحیه [[ایثار]] و [[شهادت طلبی]]:'''  

# '''پرورش روحیه [[قطع تعلقات دنیوی]] (بغض دنیا):'''

# '''پرورش روحیه [[اطاعت از امام]]''': هر امر [[تربیتی]] وقتی بروز وظهور پیدا می‌‌کند که به صورت عملکرد ورفتار جلوه کند. از این رو اگر [[معرفت]] ومحبت واقعی [[امام عصر]] {{ع}} در [[اندیشه]] وعاطفه فردی نفوذ کرده باشد، نمود آن به صورت [[اطاعت از امام]] جلوه گر می‌‌شود(...) آن چه [[اسباب غیبت]] ومحرومیت [[جامعه بشری]] را از [[حجت خدا]] فراهم کرد، نداشتن [[معرفت]] ودر نتیجه، تخلف از فرامین [[حجت خدا]] بود. لذا از جمله [[اهداف تربیتی]] [[انتظار]]، پرورش طوع ورغبت به [[فرمان]] برداری از [[امام عصر]] {{ع}} است؛ زیرا آنان مسیر وطریق الی [[الله]] ورسیدن به [[سعادت]] وآسودگی کامل وواقعی را می‌‌شناسند واین راه را به طور عملی پیموده‌اند<ref>[[محمد نجفی|نجفی محمد]]، [[فاطمه هاشمی|هاشمی فاطمه]]، [[سمیه کیانی|کیانی، سمیه]] و [[حسین رجایی‌ راد|رجایی راد، حسین]]، [[مشرق موعود (نشریه)|مشرق موعود]]، [[نگاهی به فلسفه تربیتی انتظار موعود در رویکرد شیعی با تاکید بر اهداف تربیتی (مقاله)|نگاهی به فلسفه تربیتی انتظار موعود در رویکرد شیعی با تاکید بر اهداف تربیتی]]، ص؟ </ref>.

# '''[[پرورش]] آمادگی برای [[ظهور امام مهدی]]:''' هر فرد [[وظیفه]] دارد خود را آماده پیوستن به [[یاران مهدی]] سازد و این امر حاصل نمی‏‌شود، مگر با قطع تعلّقات به مادیات و زیر پا نهادن [[هواهای نفسانی]] و [[تعهد]] به [[ارزش‌‏های دینی]]، چراکه [[وابستگی]] به [[دنیا]] [[آدمی]] را زمین‏گیر می‏‌کند و [[توان]] عبور از لذت‏های مادی را از [[انسان]] سلب می‏نماید. [[قرآن کریم]] درباره دل‏بستگی به [[دنیا]] می‏‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَوْ شِئْنَا لَرَفَعْنَاهُ بِهَا وَلَكِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الْأَرْضِ وَاتَّبَعَ هَوَاهُ}}<ref>«و اگر می‌خواستیم (جایگاه) او را با آن آیات فرا می‌بردیم اما او به دنیا گرایید و از هوای نفس خود پیروی کرد؛ از این رو داستان او چون داستان سگ است که اگر به او بتازی له‌له می‌زند و اگر او را وانهی (باز) له‌له می‌زند؛ این داستان گروهی است که آیات ما را در» سوره اعراف، آیه 176.</ref> منظور این است که هر فرد [[روحیه]] عبور از مادیات و پشت سر نهادن آنها را داشته باشد، به نحوی که الان اگر منادی ندا دهد: {{عربی|هذا امامکم فاتبعوه}}؛ بلافاصله حرکت کند، نه اینکه امروز و فردا کند و بگوید: [[کارها]] را ردیف کنم، بعدا [[خدمت]] [[امام]] می‌‏رسم<ref>[[محمد احسانی|احسانی، محمد]]، [[زمینه‌سازی تربیتی مهدویت (مقاله)|زمینه‌سازی تربیتی مهدویت]]، ص؟.</ref>.

== آثار تربیتی از حیث ارتباط با دیگران ==

=== نخست: [[تربیت اعتقادی]] و [[تربیت روانی|روانی]] (بُعد گرایشی) ===

# '''پرورش [[روحیه]] [[مسئولیت‌پذیری]] [[اجتماعی]] ([[احساس مسئولیت]] [[اجتماعی]] و از بین رفتن بی‌مسئولیتی و ترک [[وظایف]] [[اجتماعی]])''': [[مهدویت]]، یعنی داشتن [[احساس مسئولیت]] بین‌المللی و

=== دوم: [[تربیت عاطفی]] و [[تربیت روانی|روانی]] (بُعد گرایشی) ===

# '''پرورش [[روحیه]] [[محبت]] و [[عشق‌ورزی]] ([[قدرت]] [[دوست داشتن]])''':

=== سوم: [[تربیت اخلاقی]] و [[تربیت رفتاری|رفتاری]] اجتماعی (بُعد کنشی) ===

# '''پرورش روحیه [[خوش خلقی]] و گسترش [[سلامت اخلاقی]] در جامعه''':

# '''پرورش روحیه [[مشارکت سیاسی جامعه]] در پرتو [[حکومت اسلامی]]''':

# '''پرورش روحیه [[همکاری اجتماعی|همکاری]] و [[همیاری اجتماعی]]''':

# '''پرورش [[روحیه]] [[اصلاح اجتماعی]] ([[امربه‌معروف و نهی از منکر]])''':  

## در [[سیاست]]: پرورش روحیه [[عدالت خواهی]] سیاسی و [[ظلم ستیزی]]

## در [[اقتصاد]]: پرورش روحیه [[عدالت خواهی]] اقتصادی و اصلاح [[وضع معیشتی]]

## در [[اخلاق]]: پرورش روحیه [[امربه‌معروف و نهی از منکر]] اخلاقی

# '''پرورش [[روحیه]] [[انسجام]] و [[همگرایی]] با [[جامعه]] ([[یکدلی]] و [[یکپارچگی]])''':

[[رده:انتظار ظهور امام مهدی]]