←جستارهای وابسته
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
== آشنایی اجمالی == | == آشنایی اجمالی == | ||
[[ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن محمد بن حمدویه ضبّی]]، مشهور به [[حاکم نیشابوری]] و [[ابن بیع]] در سال ۳۲۱ در [[شهر]] [[نیشابور]] به [[دنیا]] آمد<ref>تاریخ بغداد، ج ۵، ص۴۷۳.</ref> تحصیلات خویش را از [[اوان]] [[کودکی]] به [[تشویق]] و [[حمایت]] پدر و دایی خود آغاز کرد<ref>تاریخ الاسلام، ج ۲۸، ص۱۲۲.</ref> و به این منظور به مناطق گوناگونی چون [[همدان]]، [[مرو]]<ref>الانساب، ج ۱، ص۴۳۲.</ref> [[عراق]]، [[حجاز]]، ماوراءالنهر و [[ری]] [[مسافرت]] کرد و به گفته خویش از دو هزار استاد بهره [[علمی]] برد. <ref>تبیین کذب المفتری، ص۲۲۶.</ref> او طی دو مرحله در ایام [[جوانی]] و میانسالی وارد [[بغداد]] شد و از محدثانی چون [[ابوعمرو سماک]]، [[ابوالعباس اصم]] و [[احمد بن سلمان نجاد]] و بسیاری دیگر علومی را فرا گرفته و [[حدیث]] شنیده است. <ref> تاریخ بغداد، ج ۵، ص۴۷۳.</ref> [[علم فقه]] را نیز از [[ابوسهل صعلکی]]<ref>وفیات الاعیان، ج ۴، ص۲۸۰.</ref> و [[ابوسهل حنفی]] فرا گرفت. [[حاکم]]، از [[پیشوایان]] و [[فقها]] و [[محدثان]] برجسته و بزرگ عصر خویش<ref> تبیین کذب المفتری، ص۲۲۶.</ref> و فردی مورد [[اعتماد]] بود<ref>تاریخ بغداد، ج ۵، ص۴۷۳.</ref> در شهرهایی چون ماوراءالنهر، عراق و ری [[املای حدیث]] می‌‌کرد<ref>تبیین کذب الفتری، ص۲۲۷.</ref> و [[شاگردان]] بسیاری از وی استفاده کرده‌اند از آن میان افرادی چون [[دارقطنی]]<ref> تاریخ بغداد، ج ۵، ص۴۷۳.</ref> و [[ابن ابی الفوارس]]<ref>المنتظم، ج ۱۵، ص۱۰۹.</ref> که خود نیز از بزرگان [[فقه]] و حدیث‌اند می‌‌توان نام برد. حاکم علاوه بر [[مناصب]] و مراتب علمی از [[مشاغل]] [[اجتماعی]] به دور نبوده و در سال ۳۵۹ در ایام [[دولت]] سامانیه و [[وزارت]] [[ابوجعفر عتبی]] [[قضاوت]] [[شهر]] نَسَا واقع در ترکمنستان کنونی را برعهده داشت. [[مذهب]] وی [[شافعی]] بود، <ref>طبقات الشافعیة الکبری، ج ۴، ص۱۵۵.</ref> با این حال برخی او را متمایل به [[شیعه]] دانسته<ref>تاریخ بغداد، ج ۵، ص۴۷۳؛ المنتظم، ج ۱۵، ص۱۰۹.</ref> و گفته‌اند در [[باطن]] [[تعصب]] بسیاری بر [[مذهب شیعه]] داشت، اگرچه به ظاهر پیرو [[اهل سنت]] و شافعی بود. <ref>تاریخ الاسلام، ج ۲۸، ص۱۳۲.</ref> گویند: حاکم [[نیشابوری]] دارای ۱۵۰۰ تصنیف بوده که بعضی از آنها عبارت است از: تاریخ علماء نیشابور، المستدرک علی الصحیحین، <ref>تبیین کذب المفتری، ص۲۲۷.</ref>تاریخ نیشابور، الاکلیل، المدخل، تراجم الشیوخ، الصحیح، فضائل الشافعی، تسمیة من أخرجهم البخاری و مسلم، معرفة علوم حدیث و علومه و کتبه، <ref>الاعلام، ج ۶، ص۲۲۷.</ref> الاربعین در باب حدیث، امالی العشیات، رحلتان الی الحجاز و العراق، السیاق فی ذیل تاریخ نیشابور، فضائل العشرة المبشره، فضائل فاطمة الزهرا علیهاالسلام، فوائد الشیوخ، المبتداء من اللآلی الکبری، المدخل الی علم الصحیح. <ref> هدیة العارفین، ج ۲، ص۵۹.</ref> وی بنابر مشهور در سال ۴۰۵ در نیشابور درگذشت<ref>تاریخ بغداد، ج ۵، ص۴۷۴؛ المنتظم، ج ۱۵، ص۱۱۰.</ref>.<ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]] ج۳، ص۳۷۵-۳۷۶.</ref> | [[ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن محمد بن حمدویه ضبّی]]، مشهور به [[حاکم نیشابوری]] و [[ابن بیع]] در سال ۳۲۱ در [[شهر]] [[نیشابور]] به [[دنیا]] آمد<ref>تاریخ بغداد، ج ۵، ص۴۷۳.</ref> تحصیلات خویش را از [[اوان]] [[کودکی]] به [[تشویق]] و [[حمایت]] پدر و دایی خود آغاز کرد<ref>تاریخ الاسلام، ج ۲۸، ص۱۲۲.</ref> و به این منظور به مناطق گوناگونی چون [[همدان]]، [[مرو]]<ref>الانساب، ج ۱، ص۴۳۲.</ref> [[عراق]]، [[حجاز]]، ماوراءالنهر و [[ری]] [[مسافرت]] کرد و به گفته خویش از دو هزار استاد بهره [[علمی]] برد. <ref>تبیین کذب المفتری، ص۲۲۶.</ref> او طی دو مرحله در ایام [[جوانی]] و میانسالی وارد [[بغداد]] شد و از محدثانی چون [[ابوعمرو سماک]]، [[ابوالعباس اصم]] و [[احمد بن سلمان نجاد]] و بسیاری دیگر علومی را فرا گرفته و [[حدیث]] شنیده است. <ref> تاریخ بغداد، ج ۵، ص۴۷۳.</ref> [[علم فقه]] را نیز از [[ابوسهل صعلکی]]<ref>وفیات الاعیان، ج ۴، ص۲۸۰.</ref> و [[ابوسهل حنفی]] فرا گرفت. [[حاکم]]، از [[پیشوایان]] و [[فقها]] و [[محدثان]] برجسته و بزرگ عصر خویش<ref> تبیین کذب المفتری، ص۲۲۶.</ref> و فردی مورد [[اعتماد]] بود<ref>تاریخ بغداد، ج ۵، ص۴۷۳.</ref> در شهرهایی چون ماوراءالنهر، عراق و ری [[املای حدیث]] می‌‌کرد<ref>تبیین کذب الفتری، ص۲۲۷.</ref> و [[شاگردان]] بسیاری از وی استفاده کرده‌اند از آن میان افرادی چون [[دارقطنی]]<ref> تاریخ بغداد، ج ۵، ص۴۷۳.</ref> و [[ابن ابی الفوارس]]<ref>المنتظم، ج ۱۵، ص۱۰۹.</ref> که خود نیز از بزرگان [[فقه]] و حدیث‌اند می‌‌توان نام برد. حاکم علاوه بر [[مناصب]] و مراتب علمی از [[مشاغل]] [[اجتماعی]] به دور نبوده و در سال ۳۵۹ در ایام [[دولت]] سامانیه و [[وزارت]] [[ابوجعفر عتبی]] [[قضاوت]] [[شهر]] نَسَا واقع در ترکمنستان کنونی را برعهده داشت. [[مذهب]] وی [[شافعی]] بود، <ref>طبقات الشافعیة الکبری، ج ۴، ص۱۵۵.</ref> با این حال برخی او را متمایل به [[شیعه]] دانسته<ref>تاریخ بغداد، ج ۵، ص۴۷۳؛ المنتظم، ج ۱۵، ص۱۰۹.</ref> و گفته‌اند در [[باطن]] [[تعصب]] بسیاری بر [[مذهب شیعه]] داشت، اگرچه به ظاهر پیرو [[اهل سنت]] و شافعی بود. <ref>تاریخ الاسلام، ج ۲۸، ص۱۳۲.</ref> گویند: حاکم [[نیشابوری]] دارای ۱۵۰۰ تصنیف بوده که بعضی از آنها عبارت است از: تاریخ علماء نیشابور، المستدرک علی الصحیحین، <ref>تبیین کذب المفتری، ص۲۲۷.</ref>تاریخ نیشابور، الاکلیل، المدخل، تراجم الشیوخ، الصحیح، فضائل الشافعی، تسمیة من أخرجهم البخاری و مسلم، معرفة علوم حدیث و علومه و کتبه، <ref>الاعلام، ج ۶، ص۲۲۷.</ref> الاربعین در باب حدیث، امالی العشیات، رحلتان الی الحجاز و العراق، السیاق فی ذیل تاریخ نیشابور، فضائل العشرة المبشره، فضائل فاطمة الزهرا علیهاالسلام، فوائد الشیوخ، المبتداء من اللآلی الکبری، المدخل الی علم الصحیح. <ref> هدیة العارفین، ج ۲، ص۵۹.</ref> وی بنابر مشهور در سال ۴۰۵ در نیشابور درگذشت<ref>تاریخ بغداد، ج ۵، ص۴۷۴؛ المنتظم، ج ۱۵، ص۱۱۰.</ref>.<ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]] ج۳، ص۳۷۵-۳۷۶.</ref> | ||
==داستان حاکم نیشابوری== | |||
حاکم نیشابوری یکی دیگر از بزرگان [[عالمان]] سنی است. وی در عصر خود رئیس المحدثین [[نیشابور]] بود. از او خواستند تا فضیلتی برای معاویه نقل کند، اما او با [[بی‌اعتنایی]] گفت: نمی‌توانم برای معاویه فضیلتی نقل کنم؛ از دلم نمی‌آید، به همین دلیل مورد [[اهانت]] [[اتباع]] [[بنی امیه]] قرار گرفت و [[منزوی]] و [[خانه]] نشین شد<ref>الطبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۶۳، المنتظم، ج۷، ص۲۷۵.</ref>. | |||
و از طرف دیگر بعضی از [[مناقب]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} را که [[نواصب]] سعی در [[تکذیب]] آنها دارند حاکم نیشابوری [[روایت]]، بلکه تصحیح نموده. | |||
از جمله این [[احادیث]] «[[حدیث طیر]]» است که [[حاکم]] با کمال جرئت، روایت و تصحیح کرده، و موجب حرف و [[حدیث]] فراوان، و حتی [[اتهام]] وی به «[[رافضی]]» بودن گردیده است<ref>ر.ک: نفحات الازهار، ج۱۳، ص۱۱.</ref>.<ref>[[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام ج۱ (کتاب)|جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام، ج۱]]، ص ۱۵۷.</ref> | |||
==جستارهای وابسته == | ==جستارهای وابسته == | ||
*[[المستدرک علی الصحیحین (کتاب)]] | *[[المستدرک علی الصحیحین (کتاب)]] | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||