روش‌های تربیتی در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها
←روش الگوگیری
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
== روش الگوگیری == | == روش الگوگیری == | ||
[[انسان]] فطرتاً الگوطلب و الگوپذیر است و به این دلیل یکی از مؤثرترین روش‌های [[تربیت]] روش الگویی است. در این روش، فرد، نمونه‌ای | [[انسان]] فطرتاً الگوطلب و الگوپذیر است و به این دلیل یکی از مؤثرترین روش‌های [[تربیت]] روش الگویی است. در این روش، فرد، نمونه‌ای عینی را مطلوب خویش می‌گیرد و به شبیه‌سازی دست می‌زند و تلاش می‌کند در همه امور خود را همانند الگوی مطلوب خویش سازد و گام در جای گام او نهد و بدو تشبّه نماید. | ||
تربیت ابتدایی انسان به‌طور طبیعی با روش الگویی شکل می‌گیرد. | تربیت ابتدایی انسان به‌طور طبیعی با روش الگویی شکل می‌گیرد. کودک در چند سال نخست [[زندگی]] خود، همه کارهایش را از الگوهای پیرامون خود که در [[درجه]] اول پدر و مادر اویند، الگوبرداری می‌کند و با [[تقلید]] از آنان [[رشد]] می‌کند و ساختار تربیتی‌اش سامان می‌یابد. از این‌رو روش الگویی در [[سازمان]] دادن [[شخصیت]] و [[رفتار]] کودک به شدت نقش دارد. تلقی کودکان از [[والدین]] در سال‌های نخست [کودکی به نقش الگویی آنان در [[جهت]] مثبت یا منفی دامن می‌زند، زیرا کودکان در این ایام همه چیز خود را از والدین و وابسته به ایشان می‌دانند، چنان‌که در [[حدیثی]] از [[امام کاظم]] {{ع}} آمده است: {{متن حدیث|بَرُّوا أَوْلَادَكُمْ وَ أَحْسِنُوا إِلَيْهِمْ فَإِنَّهُمْ يَظُنُّونَ أَنَّكُمْ تَرْزُقُونَهُمْ}}<ref>«به فرزندانتان خوبی کنید و به آنان نیکی نمایید، زیرا آنان گمان می‌کنند که شما ایشان را روزی می‌دهید». فقه الرضا، ص۳۳۶، بحار الانوار، ج۷۴، ص۷۷؛ مستدرک الوسائل، ج۱۵، ص۱۷۰.</ref>. | ||
پس از والدین، شخصیت‌هایی که دارای [[نفوذ]] معنوی‌اند، نقش الگویی به سزایی در تربیت [[بازی]] می‌کنند، به گونه‌ای که تمام ویژگی‌های [[فکری]] و [[روحی]] و جلوه‌های [[رفتاری]] آنان را تقلید می‌شود و هرچه [[قدرت]] نفوذ الگوها بیش‌تر و زمینه پذیرش آماده‌تر باشد، نمونه‌برداری کامل‌تر صورت می‌گیرد. الگوهای [[اجتماعی]]، [[دوستان]] و معاشران، وسایل | پس از والدین، شخصیت‌هایی که دارای [[نفوذ]] معنوی‌اند، نقش الگویی به سزایی در تربیت [[بازی]] می‌کنند، به گونه‌ای که تمام ویژگی‌های [[فکری]] و [[روحی]] و جلوه‌های [[رفتاری]] آنان را تقلید می‌شود و هرچه [[قدرت]] نفوذ الگوها بیش‌تر و زمینه پذیرش آماده‌تر باشد، نمونه‌برداری کامل‌تر صورت می‌گیرد. الگوهای [[اجتماعی]]، [[دوستان]] و معاشران، وسایل ارتباط جمعی و جز اینها در شکل دادن شخصیت کودک و نوجوان و [[جوان]] به شدت نقش دارند، چنان‌که از [[امیر مؤمنان علی]] {{ع}} وارد شده است: {{متن حدیث|النَّاسُ بِزَمَانِهِمْ أَشْبَهُ مِنْهُمْ بِآبَائِهِمْ}}<ref>«مردمان به زمان خویش ماننده‌ترند از ایشان به پدران خویش». أبوالحسن محمد بن الحسین الموسوی (الشریف الرضی)، خصائص أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب {{ع}}، الطبعة الثانیة، منشورات الرضی، قم، ۱۳۶۳ ش. ص۹۰؛ رشیدالدین وطواط، مطلوب کل طالب من کلام علی بن ابی طالب {{ع}}، مقدمه، تصحیح و تعلیقات از محمود عابدی، چاپ اول، بنیاد نهج البلاغه، ۱۳۷۴ ش. ص۶۸؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۶۶؛ شرح ابن أبی الحدید، ج۱۹، ص۲۰۹.</ref>. | ||
بسیاری از اوقات تأثیرپذیری [[فرزندان]] از الگوهای [[اجتماعی]] و وسایل [[ارتباط]] جمعی چندان است که نقش [[والدین]] را به شدت تحت الشعاع قرار می‌دهد. به همین دلیل است که نقش الگوها حساس‌ترین نقش [[تربیتی]] است تا جایی که الگوهای [[صالح]]، [[مردم]] را به [[صلاح]] می‌رسانند و الگوهای [[فاسد]]، مردم را به [[فساد]] می‌کشانند. از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[روایت]] شده است که فرمود: {{متن حدیث|صِنْفَانِ مِنْ أُمَّتِي إِذَا صَلَحَا صَلَحَتْ أُمَّتِي وَ إِذَا فَسَدَا فَسَدَتْ أُمَّتِي قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَنْ هُمَا قَالَ الْفُقَهَاءُ وَ الْأُمَرَاءُ}}<ref>«دو گروه از امت من باشند که چون صالح شوند، امتم صالح شود، و چون فاسد شوند، امتم فاسد شود. [گفتند: ای رسول خدا، آنان چه کسانی‌اند؟ فرمود:] فقیهان و زمامداران». الخصال، ج۱، ص۳۷؛ تحف العقول، ص۳۶؛ روضة الواعظین، ص۱۰؛ بحار الانوار، ج۲، ص۴۹، ج۷۵، ص۳۳۶، ج۷۷، ص۱۵۴.</ref>. | بسیاری از اوقات تأثیرپذیری [[فرزندان]] از الگوهای [[اجتماعی]] و وسایل [[ارتباط]] جمعی چندان است که نقش [[والدین]] را به شدت تحت الشعاع قرار می‌دهد. به همین دلیل است که نقش الگوها حساس‌ترین نقش [[تربیتی]] است تا جایی که الگوهای [[صالح]]، [[مردم]] را به [[صلاح]] می‌رسانند و الگوهای [[فاسد]]، مردم را به [[فساد]] می‌کشانند. از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[روایت]] شده است که فرمود: {{متن حدیث|صِنْفَانِ مِنْ أُمَّتِي إِذَا صَلَحَا صَلَحَتْ أُمَّتِي وَ إِذَا فَسَدَا فَسَدَتْ أُمَّتِي قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَنْ هُمَا قَالَ الْفُقَهَاءُ وَ الْأُمَرَاءُ}}<ref>«دو گروه از امت من باشند که چون صالح شوند، امتم صالح شود، و چون فاسد شوند، امتم فاسد شود. [گفتند: ای رسول خدا، آنان چه کسانی‌اند؟ فرمود:] فقیهان و زمامداران». الخصال، ج۱، ص۳۷؛ تحف العقول، ص۳۶؛ روضة الواعظین، ص۱۰؛ بحار الانوار، ج۲، ص۴۹، ج۷۵، ص۳۳۶، ج۷۷، ص۱۵۴.</ref>. | ||
با همه این احوال نقش الگویی والدین انکارناپذیر است و بسیاری از [[آداب]] و رفتارها در [[خانواده]] دیده می‌شود و | با همه این احوال نقش الگویی والدین انکارناپذیر است و بسیاری از [[آداب]] و رفتارها در [[خانواده]] دیده می‌شود و الگوگیری] می‌گردد و در واقع هر [[هنری]] که [[پدر]] و [[مادر]] جلوه دهند، [[جان]] فرزندانشان بدان [[هنر]] متصف می‌شود، هرچند که فرزندان می‌توانند با [[اراده]] و تحت تأثیر عوامل دیگر در آن [[تغییر]] دهند و الگوهای دیگر را منشأ رفتارهای خود سازند<ref>[[م‍ص‍طف‍ی دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی|دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی، م‍ص‍طف‍ی]]، [[سیره نبوی ج۴ (کتاب)|سیره نبوی ج۴]]، ص ۱۶۰.</ref>. | ||
== روش [[محبت]] == | == روش [[محبت]] == | ||