بنی شکامة بن شبیب: تفاوت میان نسخه‌ها
←منابع
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
==بنی شکامه و حضور در [[فتوحات اسلامی]]== | ==بنی شکامه و حضور در [[فتوحات اسلامی]]== | ||
از حوادث مهم به وقوع پیوسته در [[صدر اسلام]]، فتوحات اسلامی است که به نظر می‌‌رسد بنی شکامه نیز در آن، چونان سایر [[قبایل عرب]] - خصوص [[قبیله]] مادری‌اش کنده - نقشی فعال و گسترده داشتند. اما چون در نقل گزارشات به ویژه [[اخبار]] [[فتوح]]، حضور [[قبایل]] کوچکتر تحت شعاع حضور قبایل بزرگتر یا شاخه‌های بالاتر این قبایل قرار گرفته است، از این رو، نام و نشان چندانی از قبایل کوچکتر از جمله قبیله بنی شکامه با وجود قبیله [[مادری]] شان، دیده نمی‌شود. با این [[حال]]، معدود اخبار و گزارشات به دست آمده از این [[قوم]]، از حضور جمع زیادی از آنان در فتوحات اسلامی به‌ویژه در وقایع مربوط به [[فتوحات]] [[ایران]] حکایت دارد. بر اساس برخی نقلها، [[قوای نظامی]] [[طوایف]] [[بنی کنده]] به [[فرماندهی]] [[حصین بن نمیر سکونی]] - که [[نسب]] از بنی شکامه می‌‌برد - و [[معاویة بن حدیج]] در [[فتح ایران]] از جمله [[نبرد]] بزرگ [[قادسیه]] ([[سال ۱۴ هجری]]) مشارکت داشتند. [[طبری]] و [[ابن اثیر]] هم در تشریح وقایع این فتح، از اعزام لشکری ۴۰۰۰ نفره به [[فرماندهی]] سعد بن ابی وقاص جهت انجام [[فتوحات]] به [[عراق]] - که [[حصین بن نمیر]] و [[معاویة بن حدیج]] و گروهی چهار صد نفره از [[جوانان]] [[قبیله]] [[سَکون]] از جمله آن بودند، - خبر داده‌اند.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref> | از حوادث مهم به وقوع پیوسته در [[صدر اسلام]]، فتوحات اسلامی است که به نظر می‌‌رسد بنی شکامه نیز در آن، چونان سایر [[قبایل عرب]] - خصوص [[قبیله]] مادری‌اش کنده - نقشی فعال و گسترده داشتند. اما چون در نقل گزارشات به ویژه [[اخبار]] [[فتوح]]، حضور [[قبایل]] کوچکتر تحت شعاع حضور قبایل بزرگتر یا شاخه‌های بالاتر این قبایل قرار گرفته است، از این رو، نام و نشان چندانی از قبایل کوچکتر از جمله قبیله بنی شکامه با وجود قبیله [[مادری]] شان، دیده نمی‌شود. با این [[حال]]، معدود اخبار و گزارشات به دست آمده از این [[قوم]]، از حضور جمع زیادی از آنان در فتوحات اسلامی به‌ویژه در وقایع مربوط به [[فتوحات]] [[ایران]] حکایت دارد. بر اساس برخی نقلها، [[قوای نظامی]] [[طوایف]] [[بنی کنده]] به [[فرماندهی]] [[حصین بن نمیر سکونی]] - که [[نسب]] از بنی شکامه می‌‌برد - و [[معاویة بن حدیج]] در [[فتح ایران]] از جمله [[نبرد]] بزرگ [[قادسیه]] ([[سال ۱۴ هجری]]) مشارکت داشتند. [[طبری]] و [[ابن اثیر]] هم در تشریح وقایع این فتح، از اعزام لشکری ۴۰۰۰ نفره به [[فرماندهی]] سعد بن ابی وقاص جهت انجام [[فتوحات]] به [[عراق]] - که [[حصین بن نمیر]] و [[معاویة بن حدیج]] و گروهی چهار صد نفره از [[جوانان]] [[قبیله]] [[سَکون]] از جمله آن بودند، - خبر داده‌اند.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref> | ||
==بنی شکامه و [[حکومت امام علی]]{{ع}}== | |||
از نقش این [[طایفه]] در دوران حکومت امام علی{{ع}} خبر چندانی در دست نیست. تنها خبر قابل توجهی که در آن به نقش برخی سران این [[قوم]] در حوادث این دوران اشاره دارد، [[نامه]] نگاری‌های متقابل معاویه و برخی سران کندی [[مصر]] از جمله حصین بن نمیر است. نقل است که معاویه پیش از [[حرکت]] به سوی [[صفین]]، در پاسخ به نامه نگاری‌های مخفیانه [[مصریان]] مخالف [[امام علی]]{{ع}} از جمله [[معاویة بن خدیج]] و [[حصین بن نمیر سکونی]]، طی نامه ای از آنها خواست چنانچه [[قیس بن سعد]] - [[فرماندار امام علی]]{{ع}} در مصر - جهت پیوستن به صفین دست به اقدامی زد، در غیاب او دست به [[شورش]] بزنند و آن سامان را به نفع معاویه به [[تصرف]] درآورند.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref> | |||
==بنی شکامه و تعامل با [[حکام اموی]]== | |||
شکامی‌ها در کنار دیگر [[رجال]] بنی سکون ارتباط وثیق و عمیقی با [[دولت]] [[بنی امیه]] در تمام ادوار آن داشتند. چندان که علاوه بر [[همکاری]] با [[معاویة بن ابوسفیان]] در رو در رویی با [[دولت علوی]]{{ع}} - که پیش از این، به شرح آن پرداخته شد، - [[یاری رساندن]] به [[یزید بن معاویه]] در [[خلق]] حوادث بزرگی چون [[شهادت]] [[اباعبدالله الحسین]]{{ع}} و یارانش در [[واقعه عظیم عاشورا]] و نیز در هم کوبیدن [[قیام مردم مدینه]] در [[حره]] و تخریب [[کعبه معظمه]] را می‌‌توان از مهمترین جلوه‌های همکاری [[مردم]] این قوم با امرای [[دولت اموی]] است. بی‌گمان چهره برجسته بنی شکامه در این حوادث، حصین بن نمیر است. وی در جریان مقابله [[عبیدالله بن زیاد]] با [[مسلم بن عقیل]]، از سوی وی عهده دار [[رییس]] پلیسی [[کوفه]] شد و از سوی او، [[مسئول]] جستجوی [[خانه]] به خانه کوفه جهت یافتن وی شد. حضور در میدان [[کربلا]] هم، از دیگر مواقعی است که نامی از [[حصین بن نمیر سکونی]] در آن به ثبت و ضبط رسیده است. نقل است که پس از فرود آمدن [[امام]] در کربلا و رسیدن [[عمر بن سعد]] به این [[سرزمین]]، عبیدالله بن زیاد به درخواست او، [[نیروی نظامی]] فراوانی را به [[یاری]] [[عمر بن سعد]] گسیل داشت. او از حصین بن نمیر نیز خواست تا با افراد تحت [[فرماندهی]] خود به کربلا برود و تحت فرماندهی عمر بن سعد قرار گیرد. حصین بن نمیر در [[روز عاشورا]]، فرماندهی چهار هزار نفر از [[لشکریان عمر بن سعد]] را بر عهده داشت. گفته شده که اندکی پس از [[حمله]] ناموفق [[عمرو بن حجاج زبیدی]] و [[شمر بن ذی الجوشن]] به جناحین [[لشکر]] امام{{ع}} در این [[روز]]، [[سپاه کوفه]]، هجومی همه جانبه را علیه [[سپاه امام]]{{ع}} آغاز کرد و از هر سو به [[امام حسین]]{{ع}} و یارانش حمله برد. در پی این حمله، [[یاران امام]]{{ع}} به مقابله برخاسته، به شدّت با آنان درگیر شدند. در این حمله، [[سواره‌نظام]] سپاه امام{{ع}} با وجود اینکه اندک بودند و تعدادشان از سی و دو نفر فراتر نمیرفت به قدری از خود [[رشادت]] نشان دادند که [[سپاه]] عظیم کوفه را به ستوه در آوردند؛ به گونهای که عزرة بن قیس - [[فرمانده]] سواره‌نظام [[لشکر عمر بن سعد]] - مجبور گردید که از عمر بن سعد کمک بطلبد. عمر بن سعد، حصین بن نمیر را فرا خواند و او را همراه با سوارانی که اسبانشان [[زره]] داشتند و نیز همراه با پانصد [[تیرانداز]]، نزد عزرة بن قیس فرستاد. آنان چون به نزدیک سپاه امام{{ع}} و یارانش رسیدند، به تیر [[باران]] یاران امام{{ع}} پرداختند. چیزی نگذشت که اسبهای [[سپاه امام]]{{ع}} از پا درآمدند و سوارانشان مجروح گردیدند؛ پس آنان از اسبها پیاده شده ساعتی [[جنگ]] [[سختی]] کردند. | |||
حضور در [[واقعه حره]] نیز از دیگر [[مواقف]] [[تاریخ]] است که در آن از بنی شکامه و برخی از [[رجال]] نامدارش سخن به میان آمده است. در پی [[شورش مردم مدینه]] در [[سال ۶۳ هجری]]، یزید، سپاهی را به [[فرماندهی]] «[[مسلم بن عقبه مری]]» به [[مدینه]] اعزام نمود. یزید پیش از اعزام این [[سپاه]]، در توصیه‌های خود به فرمانده سپاه، به او تأکید کرد چنانچه ایشان بر [[مردم مدینه]] فائق آمدند، [[جان]] و [[مال]] و [[ناموس]] [[مردم]] آن [[شهر]] را بر [[شامیان]] [[حلال]] کنند. در این [[مأموریت]]، برخی از مردم بنی شکامه نیز شرکت داشتند که [[حصین بن نمیر سکونی]] از جمله ایشان بود. حصین در این جنگ علاوه بر فرماندهی اهالی «[[حمص]]»، [[جانشینی]] مسلم بن عقبه در فرماندهی کل سپاه را نیز برعهده داشت. مسلم بن عقبه پس از [[فراغت]] از [[شورش]] مدینه، جهت [[سرکوب]] [[شورش عبدالله بن زبیر]] رهسپار [[مکه]] گردید؛ اما در میانه راه [[بیمار]] شد و چون مرگش را نزدیک دید، سران سپاه را نزد خود خواند و حصین بن نمیر سکونی را بنا بر توصیه یزید، [[جانشین]] خویش اعلام کرد. پس از [[دفن]] مسلم بن عقبه در «مشلّل»، حصین بن نمیر با سپاهش به سوی مکه ادامه مسیر داد و پس از رسیدن به این شهر، شصت و چهار [[روز]] [[ابن زبیر]] را در محاصره خود گرفت و با منجنیق شهر را در هم کوبید. در حالی که جنگ به اوج خود رسیده بود، در اول ربیع‌الاخر سال ۶۳ هجری، خبر [[مرگ یزید]] در رسید و جنگ متوقف گردید. حصین که از امرای رده نخست نظامی [[امویان]] بود، دریافت که با مرگ یزید، اوضاع به نفع [[ابن‌زبیر]] [[تغییر]] خواهد کرد. از این رو به ابن‌زبیر پیشنهاد داد تا همراه او به [[دمشق]] برود و برای او [[بیعت]] بگیرد؛ به طوری که دو نفر هم با او [[مخالفت]] نکنند. اما [[ابن‌زبیر]] با [[درک]] [[وفاداری]] [[شامیان]] به [[بنی امیه]]، پیشنهاد حصین را رد کرد. حصین نیز بعد از این واقعه، از محاصره [[مکه]] دست کشید و به [[دمشق]] بازگشت. | |||
اموری چون بیعت با [[مروان بن حکم]] در [[سال ۶۴ هجری]] و مشارکت در [[استحکام]] [[دولت]] او هم، از دیگر عملکردهای مهم بنی شکامه در قبال دولت بنی امیه به شمار رفته است. شکامی‌ها و در رأس شان [[حصین بن نمیر]]، پس از [[مرگ]] [[معاویة بن یزید]] در [[سال ۶۵ هجری]] همراه با برخی دیگر از [[رجال]] بزرگ [[اموی]] نظیر [[عبیدالله بن زیاد]] به [[حمایت]] از مروان بن حکم پرداختند. پس از رسیدن [[مروان]] به [[حکومت]]، حصین بن نمیر از جمله شکامی‌ها و کندی‌هایی بود که با وی در الجابیه بیعت کرد و سپس همراه با او، جهت [[نبرد]] با حامیان حکومت [[عبدالله بن زبیر]] و در رأس شان [[ضحاک بن قیس فهری]] و [[نعمان بن بشیر انصاری]] به سوی دمشق [[حرکت]] کردند. سکونی‌ها - که بنی شکامه از شاخه‌های آن محسوب می‌‌شد، - در نبرد [[سرنوشت]] ساز [[مرج]] راهط، در کنار [[قبایل]] کلب و [[غسان]] و سکاسک عمده [[یاران]] مروان را تشکیل می‌‌دادند. در این [[پیکار]]، حصین بن نمیر [[فرماندهی]] [[سواره‌نظام]] [[لشکر شام]] بر عهده داشت. | |||
قلع و قمع [[جنبش توابین]] نیز از دیگر [[مواقف]] [[تاریخ صدر اسلام]] است که نام برخی از بنی شکامه ای‌ها - به‌ویژه حصین بن نمیر - در آن به ثبت و ضبط رسیده است. [[عبدالملک بن مروان]] در بدو رسیدن به [[قدرت]]، با دریافت خبر [[قیام توابین]] به [[رهبری]] [[سلیمان بن صرد خزاعی]]، عبیدالله بن زیاد را [[مأمور]] [[سرکوب]] این [[جنبش]] در [[عراق]] کرد. عبیدالله نیز در رأس سپاهی ۳۰۰۰۰ نفری متوجه آنها شد. وی در «[[رقه]]»، پیش‌قراولان [[سپاه]] خود را به فرماندهی [[پنج تن]] از [[امراء]] سپاه خود که [[حصین بن نمیر]] [[سکونی]] از جمله ایشان بود، به سوی آنها فرستاد. این گروه در «[[عین الورده]]» با [[سپاه توابین]] رو به رو شد. در [[جنگی]] که بین آنها در گرفت، بر اساس [[نقلی]]، [[سلیمان بن صرد]] با تیر [[یزید بن حصین بن نمیر]] به [[شهادت]] رسید و به تبع گروه [[توابین]] نیز در هم شکسته شدند و جز عده ای معدود، بقیه به شهادت رسیدند. حصین بن نمیر همچنین، در سپاهی که [[عبدالملک بن مروان]] [[خلیفه اموی]] در [[سال ۶۶ هجری]] به [[فرماندهی]] [[عبیدالله بن زیاد]] جهت [[سرکوب]] قیام [[مختار بن ابی‌عبیده ثقفی]] [[تدارک]] دیده بود، حضور داشت. مختار نیز سپاهی را به سرداری [[ابراهیم اشتر]] [[تجهیز]] نمود و به مقابله آنان فرستاد. دو [[سپاه]] در منطقه‌ای به نام «خازر» در نزدیکی [[موصل]] به هم رسیدند و با هم به [[نبرد]] پرداختند. در این درگیری، [[لشکر شام]] هزیمت شد و ابن‌زیاد و تنی چند از بزرگان [[شام]] از جمله حصین بن نمیر که فرماندهی جناح راست [[سپاه شام]] را در این [[پیکار]] بر عهده داشت، به [[هلاکت]] رسیدند. ابراهیم بن اشتر سر عبیدالله، حصین بن نمیر، [[شرحبیل بن ذی‌الکلاع]] و جمعی از [[فرماندهان]] شامی را از تن جدا کرد و برای مختار فرستاد و بدن آنان را سوزاند. | |||
علاوه بر حصین بن نمیر، [[فرزندان]] و فرزندزادگان او نیز، ید طولایی در [[یاری]] و [[خدمت]] به [[دولت]] [[بنی امیه]] داشتند چندان که از یزید بن حصین بن نمیر و پسرش [[معاویة بن یزید]]، به عنوان [[کارگزاران دولت]] [[اموی]] و از [[والیان]] [[حمص]] در ادوار مختلف یاد شده است.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||