جهاد در فقه اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←اقسام جهاد
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
== اقسام جهاد == | == اقسام جهاد == | ||
[[جهاد]] را به دو قسم [[جهاد ابتدایی|ابتدایی]] و [[جهاد دفاعی|دفاعی]] تقسیم کرده‌اند<ref>الوسیلة، ص۱۹۹؛ الجامع للشرائع، ص۲۳۳؛ تذکرة الفقهاء، ج۹، ص۱۹-۲۰؛ الروضة البهیة، ج۲، ص۳۸۱-۳۸۲؛ مسالک الافهام، ج۳، ص۷-۸؛ الحدائق الناضرة، ج۳، ص۴۱۵.</ref>. البته برخی، نام [[جهاد]] بر قسم دوم نهادن را مَجاز دانسته و گفته‌اند: | [[جهاد]] را به دو قسم [[جهاد ابتدایی|ابتدایی]] و [[جهاد دفاعی|دفاعی]] تقسیم کرده‌اند<ref>الوسیلة، ص۱۹۹؛ الجامع للشرائع، ص۲۳۳؛ تذکرة الفقهاء، ج۹، ص۱۹-۲۰؛ الروضة البهیة، ج۲، ص۳۸۱-۳۸۲؛ مسالک الافهام، ج۳، ص۷-۸؛ الحدائق الناضرة، ج۳، ص۴۱۵.</ref>. البته برخی، نام [[جهاد]] بر قسم دوم نهادن را مَجاز دانسته و گفته‌اند: جهاد ثابت در [[شرع]] که دارای احکامی ویژه است، همان جهاد ابتدایی است و قسم دوم از اقسام [[دفاع]] است<ref>سداد العباد، ص۴۰۹.</ref>. | ||
=== جهاد ابتدایی === | === جهاد ابتدایی === | ||
{{اصلی|جهاد ابتدایی}} | {{اصلی|جهاد ابتدایی}} | ||
موضوع اکثر کتاب‌های [[فقهی]] در باب [[جهاد]]، [[جهاد ابتدایی]] است. | موضوع اکثر کتاب‌های [[فقهی]] در باب [[جهاد]]، [[جهاد ابتدایی]] است. جهاد ابتدایی در برابر سه گروه [[واجب]] است: | ||
# [[کافران]] غیر ذمی اعم از [[اهل کتاب]] و غیر [[اهل کتاب]]؛ | # [[کافران]] غیر ذمی اعم از [[اهل کتاب]] و غیر [[اهل کتاب]]؛ | ||
# [[کفار]] ذمی‌ای که شرایط [[ذمه]] را نادیده گرفته‌ان؛ | # [[کفار]] ذمی‌ای که شرایط [[ذمه]] را نادیده گرفته‌ان؛ | ||
# باغیان<ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص۴۶.</ref>. | # باغیان<ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص۴۶.</ref>. | ||
[[وجوب]] [[جهاد ابتدایی]] منوط به تحقق این شرایط است: [[بلوغ]]، [[عقل]]، [[آزاد]] بودن ([[حریت]])، مرد بودن و معذور نبودن. | [[وجوب]] [[جهاد ابتدایی]] منوط به تحقق این شرایط است: [[بلوغ]]، [[عقل]]، [[آزاد]] بودن ([[حریت]])، مرد بودن و معذور نبودن. جهاد ابتدایی در [[ماه‌های حرام]] ([[رجب]]، ذیقعده، ذیحجه و [[محرم]]) [[حرام]] است، مگر آنکه [[دشمن]] آغازگر [[جنگ]] باشد و حرمتی برای ماه‌های حرام قائل نباشد<ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۲-۳۴.</ref>. [[فرار از جنگ]] [[حرام]]، بلکه از [[گناهان کبیره]]<ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص۵۶.</ref> است، مگر آنکه شمار [[مسلمانان]] کمتر از نصف نیروهای [[دشمن]] باشد که در این صورت [[مقاومت]] در برابر آنها [[واجب]] نیست<ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص۶۱.</ref>. [[خدعه]] در [[جنگ]]، جز در صورتی که دشمن [[امان]] داشته باشد، جایز است<ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص۷۸-۷۹.</ref> و ...<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]]، ج۳، ص۱۴۱-۱۴۶.</ref>. | ||
=== | === جهاد دفاعی === | ||
{{اصلی|جهاد دفاعی}} | {{اصلی|جهاد دفاعی}} | ||
[[جهاد دفاعی]] عبارت است از [[پیکار]] با [[هدف]] [[دفاع از اسلام]] و [[سرزمین‌های اسلامی]] در برابر [[دشمن]] مهاجمی که اساس اسلام را [[تهدید]] می‌کند یا قصد استیلا بر | [[جهاد دفاعی]] عبارت است از [[پیکار]] با [[هدف]] [[دفاع از اسلام]] و [[سرزمین‌های اسلامی]] در برابر [[دشمن]] مهاجمی که اساس اسلام را [[تهدید]] می‌کند یا قصد استیلا بر سرزمین‌های اسلامی و ناموس و [[اموال]] [[مسلمانان]] و یا کشتن گروهی از مسلمانان را دارد<ref>المهذب، ج۱، ص۲۹۷؛ الروضة البهیة، ج۲، ص۳۸۱-۳۸۲؛ مسالک الافهام، ج۳، ص۷-۸؛ دلیل تحریر الوسیلة، ج۳، ص۱۱۵.</ref>. ظاهر کلمات گروهی این است که [[دفاع]] از موجودیت [[اسلام]] در برابر تهاجم دشمن، [[جهاد]] محسوب می‌شود. | ||
جهاد دفاعی دارای ویژگی‌هایی است که آن را از [[جهاد ابتدایی]] متمایز می‌کند، مانند: عدم اشتراط حضور امام {{ع}} یا [[نایب خاص]] او؛ برخلاف [[جهاد ابتدایی]]؛ [[وجوب]] بر هر فرد [[توانمند]]؛ جواز [[جهاد دفاعی]] در [[ماه‌های حرام]]؛ عدم [[وجوب]] [[دعوت به اسلام]] در جهاد دفاعی و ...<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]]، ج۳، ص۱۴۱-۱۴۶.</ref>. | |||
=== | === جهاد اکبر === | ||
{{اصلی|جهاد اکبر}} | {{اصلی|جهاد اکبر}} | ||
[[مبارزه با نفس اماره]]. [[جهاد اکبر]]، مقابل [[جهاد اصغر]] ([[جهاد با دشمن]] بیرونی) عبارت است از [[ستیز]] و [[مخالفت با نفس]] و خواهش‌های آن ـ که [[انسان]] را وادار به [[مخالفت]] با [[خداوند متعال]] و [[سرپیچی]] از دستورهای او می‌کند ـ به ترک شهوت‌های [[شیطانی]] و گردن نهادن به دستورهای [[خداوند متعال]] و پیراستن نفس از صفات ناشایست و آراستن آن به صفات نیکو. [[پیروی]] از نفس اماره به ترک واجبات و [[ارتکاب محرمات]]، [[حرام]] و [[مخالفت]] با آن به انجام دادن [[واجبات]] و اجتناب از [[محرمات]]، | [[مبارزه با نفس اماره]]. [[جهاد اکبر]]، مقابل [[جهاد اصغر]] ([[جهاد با دشمن]] بیرونی) عبارت است از [[ستیز]] و [[مخالفت با نفس]] و خواهش‌های آن ـ که [[انسان]] را وادار به [[مخالفت]] با [[خداوند متعال]] و [[سرپیچی]] از دستورهای او می‌کند ـ به ترک شهوت‌های [[شیطانی]] و گردن نهادن به دستورهای [[خداوند متعال]] و پیراستن نفس از صفات ناشایست و آراستن آن به صفات نیکو. [[پیروی]] از نفس اماره به ترک واجبات و [[ارتکاب محرمات]]، [[حرام]] و [[مخالفت]] با آن به انجام دادن [[واجبات]] و اجتناب از [[محرمات]]، واجب است<ref>کلمة التقوی، ج۲، ص۳۳۰-۳۳۱.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]]، ج۳، ص۱۴۱-۱۴۶.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||