مختار ثقفی: تفاوت میان نسخه‌ها

مختار بن ابی عبیده ثقفی، معروف به [[کیسان]]، در اصل از [[مردم]] [[طائف]] بود و مادرش دومة بنت وهب نام داشت. مختار از نخستین نوزادان مسلمانی بود که در سال اول هجری در [[مدینه]] متولد شد. پدر او در زمان [[عمر]] به مدینه رفت، مختار نیز همراه پدرش به مدینه منتقل گشت. سیزده ساله بود که به همراه پدر به سرحدّات عراق و ایران رفت و در جنگ قسّ ناطف (جسر) در نزدیکی کوفه شرکت کرد. این جنگ از او جنگجویی شجاع و بی‌پروا ساخت.

مردی بود [[خردمند]]، حاضر جواب، [[شجاع]]، [[بخشنده]]، تیزهوش، کارشناس فنون رزم و [[غلبه]] بر [[دشمن]]. در دوران [[علی]] {{ع}} به [[بنی هاشم]] پیوسته بود و با [[حضرت علی]] {{ع}} در [[عراق]] به سر می‌برد، پس از [[شهادت]] آن حضرت، ساکن [[بصره]] شد. در میان [[قوم]] خود، [[شریف]] بود. روایاتی در [[مدح]] او وارد شده است. مختار از مروّجین و ناشرین [[فضایل]] [[آل محمّد]] بود و پیوندش با [[اهل بیت]] {{ع}}، او را از ادبی سرشار و [[اخلاقی]] [[فاضل]] برخوردار ساخته بود. در [[نهان]] و آشکار هواداری از دودمان پیامبر می‌کرد<ref>سفینة البحار، ج۱، ص۴۳۵؛ مقتل الحسین، مقرّم، ص۱۶۷.</ref>. وی نقش بزرگی در حوادث مهم سیاسی و اجتماعی عصر خویش ایفا کرد، به طوری که چهره سیاسی ایشان در تعیین حوادث مهم و حرکت‌های سیاسی و موضع‌گیری‌های مشخص از روشن‌ترین چهره‌های تاریخ [[اسلام]] است.

در خبری آمده ابن‌حنفیه مدعی بود [[امام حسین]]{{ع}} به کسی [[وصیت]] نکرده است و در نتیجه [[امامت]] به من که [[برادر]] و بزرگ‌تر هستم منتقل می‌شود. [[امام سجاد]]{{ع}} پاسخ می‌دهد: امام حسین{{ع}} قبل از رفتن به [[عراق]] و نیز قبل از شهادتش به من وصیت کرده و تو مدعی چیزی مباش که حقّت نیست و وصیت و امامت در خاندان حسین{{ع}} است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۴۸.</ref>. از خبری که ابن‌نما آورده<ref>ابن‌نما، ذوب النضار، ص‌۹۷.</ref> و در [[بحار الأنوار]] بازتاب یافته است، استفاده می‌شود که امام سجاد{{ع}} امور مربوط به [[قیام مختار]] را به عمویش ابن‌حنفیه واگذار کرده است. حضرت خطاب به ایشان فرمود: اگر بنده‌ای آفریقایی در صدد [[انتقام]] برآید، باید از او حمایت کرد و خطاب به [[محمد بن حنفیه]] می‌افزاید: ای عمو، تو را در امور مربوط به قیام بر ضد [[قاتلان]] حضرت [[ولایت]] دادم؛ آن‌گونه که می‌خواهی، عمل کن<ref>محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، ج۴۵، ص۳۶۵: {{متن حدیث|يَا عَمِّ لَوْ إنَّ عَبْداً زَنْجِيّاً تَعَصَّبَ لَنا أَهْلَ الْبَيْتِ لَوَجَبَ عَلَى النَّاسِ مُوازَرَتُهُ وَ قَدْ وَلَّيْتُكَ هذَا الأمْر فَاصْنَعْ ما شِئْتَ}}؛ «ای عمو، اگر برده زنگی برای ما خاندان تعصّب بورزد، بر مردم واجب است که از او حمایت کنند. من زمام این کار را به دست تو سپردم؛ پس هرگونه که می‌خواهی عمل کن».</ref>؛ در نتیجه مختار به دستور امام سجاد{{ع}} از ابن‌حنفیه در قیام خود کسب [[تکلیف]] می‌کرده است.

در جمع‌بندی این روایات، اگر خبر ارجاع وی توسط [[امام سجاد]]{{ع}} به [[محمد بن حنفیه]] را درست بدانیم و اینکه مختار با ارسال سر [[عبیدالله بن زیاد]] و [[عمر سعد]] برای امام سجاد{{ع}}، آن حضرت را خوشحال کرد، [[اعتقاد]] وی به [[امامت]] آن حضرت تأیید می‌شود. وقتی که امام سجاد{{ع}} از کشته‌شدن این دو جنایتکار [[آگاه]] شد، سجده شکر به جای آورد و فرمود: [[خدا]] به مختار جزای خیر دهد<ref>شیخ طوسی، إختیار معرفة الرجال، ص‌۱۲۷؛ محمدمحسن فیض کاشانی، الوافی، ج۲۵، ص۶۹۳: {{متن حدیث|وَ جَزَى اللَّهُ الْمُخْتَارَ خَيْراً}}.</ref>؛ درنتیجه می‌توان گفت او مورد عنایت بوده است؛ البته این احتمال بعید نیست که در هنگام حکمرانی تخلفاتی کرده باشد، اما از جهت [[عقیده]] مشکلی نداشته است<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیره نظامی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|سیره نظامی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه]]، ص ۱۹۳</ref>.