پرش به محتوا

عبدالله بن عمرو عاص در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
خط ۲۷: خط ۲۷:
== عبدالله بن عمرو عاص و احادیث اسرائیلیات ==
== عبدالله بن عمرو عاص و احادیث اسرائیلیات ==
ابومحمد؛ عبدالله بن عمرو بن عاص از [[قبیله قریش]]. وی پیش از پدرش [[اسلام]] آورد. ۷ سال پیش از [[هجرت]] متولّد شد و در سال ۶۵ هجری از [[دنیا]] رفت. <ref>سیر اعلام النبلاء، ج ۳، ص۸۰؛ الاصابه، ج ۴، ص۱۶۵ ـ ۱۶۷؛ التفسیر والمفسرون، معرفت، ج ۲، ص۱۱۰. </ref> او نخستین کسی بود که پس از [[وفات پیامبر]]، به نشر [[اسرائیلیات]] پرداخت. در [[جنگ یرموک]] به دو بار شتر از کتب [[یهود]] دست یافت و از آن، مطالب و داستان‌هایی نقل می‌کرد و عمل خود را با حدیثِ {{متن حدیث|حَدِّثُوا عَنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَ لاَ حَرَجَ}} که از [[پیامبر]] {{صل}} نقل می‌کرد <ref>صحیح البخاری، ج ۴، ص۱۷۵؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج ۱، ص۵؛ التفسیر والمفسرون، معرفت، ج ۲، ص۱۱۰. </ref> و [[روایت]] خود ساخته‌ای که مدعی بود پیامبر در تعبیر خوابش به او اجازه قرائت [[تورات]] را داده بود،<ref>سیراعلام‌النبلاء، ج ۳، ص۸۶؛ مسند احمد، ج ۲، ص۴۴۴؛ حلیه‌الاولیاء، ج ۱، ص۳۵۷. </ref> توجیه می‌کرد.<ref>[[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، [[اسرائیلیات (مقاله)|مقاله «اسرائیلیات»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۳]]، ج۳.</ref>
ابومحمد؛ عبدالله بن عمرو بن عاص از [[قبیله قریش]]. وی پیش از پدرش [[اسلام]] آورد. ۷ سال پیش از [[هجرت]] متولّد شد و در سال ۶۵ هجری از [[دنیا]] رفت. <ref>سیر اعلام النبلاء، ج ۳، ص۸۰؛ الاصابه، ج ۴، ص۱۶۵ ـ ۱۶۷؛ التفسیر والمفسرون، معرفت، ج ۲، ص۱۱۰. </ref> او نخستین کسی بود که پس از [[وفات پیامبر]]، به نشر [[اسرائیلیات]] پرداخت. در [[جنگ یرموک]] به دو بار شتر از کتب [[یهود]] دست یافت و از آن، مطالب و داستان‌هایی نقل می‌کرد و عمل خود را با حدیثِ {{متن حدیث|حَدِّثُوا عَنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَ لاَ حَرَجَ}} که از [[پیامبر]] {{صل}} نقل می‌کرد <ref>صحیح البخاری، ج ۴، ص۱۷۵؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج ۱، ص۵؛ التفسیر والمفسرون، معرفت، ج ۲، ص۱۱۰. </ref> و [[روایت]] خود ساخته‌ای که مدعی بود پیامبر در تعبیر خوابش به او اجازه قرائت [[تورات]] را داده بود،<ref>سیراعلام‌النبلاء، ج ۳، ص۸۶؛ مسند احمد، ج ۲، ص۴۴۴؛ حلیه‌الاولیاء، ج ۱، ص۳۵۷. </ref> توجیه می‌کرد.<ref>[[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، [[اسرائیلیات (مقاله)|مقاله «اسرائیلیات»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۳]]، ج۳.</ref>
==عبدالله بن عمرو بن عاص==
وی از [[فرماندهان لشکر]] معاویه در [[صفین]] بود. در کتاب مستدرک چند [[بیت]] [[شعر]] از عبدالله بن عمرو بن عاص در مورد [[جنگ با امیرالمؤمنین]]{{ع}} نقل شده است. در یک بیت از این شعر چنین می‌گوید: {{عربی|فقالوا لنا إنا نرى أن تبايعوا}}.
[[ابن اثیر]] در اسد الغابة می‌نویسد: او [[فرمانده]] میمنۀ<ref>اسد الغابه، ج۳، ص۲۴۶، حدیث ۳۰۹۰؛ الاستیعاب، ج۳، ص۹۵۸، حدیث ۱۶۱۸؛ تاریخ دمشق، ج۳۱، ص۲۷۸؛ سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۹۲؛ الطبقات الکبری، ج۴، ص۲۶۶، حدیث ۴۰۰۷.</ref> [[لشکر]] معاویه بود... وی می‌جنگید در حالی که دو [[شمشیر]] بسته بود اما بعد از آن پشیمان شد و می‌گفت: مرا چه به صفین، مرا چه به [[جنگ]] با [[مسلمانان]]! ای کاش بیست سال پیش از صفین مرده بودم<ref>{{عربی|وكان على الميمنة،... فخرج، فقاتل وتقلد سيفين، وندم بعد ذلك، فكان يقول: مالي ولصفين، مالي ولقتال المسلمين، لوددت أني مت قبله بعشرين سنة}}؛ مصنف ابن ابی شیبه، ج۸، ص۵۲۱، حدیث ۲۶۵۷۸؛ وقعة صفین، ص۳۷۱؛ الفتوح، ج۳، ص۲۷؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۶۰۵، حدیث ۶۲۴۳؛ تاریخ دمشق، ج۳۱، ص۲۷۸؛ الاستیعاب، ج۳، ص۱۳۷۵، ۲۳۴۰؛ أسد الغابة، ج۴، ص۳۳۲، حدیث ۴۷۵۲.</ref>.
نکته قابل ملاحظۀ دیگری که در [[زندگینامه]] و [[شخصیت]] عبدالله بن عمرو بن عاص وجود دارد، اشتهار وی به وارد کردن [[اسرائیلیات]] در [[احادیث]] [[مسلمین]] است<ref>لشکر از سه قسمت اصلی میمنه، میسره و قلب تشکیل می‌شود.</ref>.
همه می‌دانیم، یکی از [[مشکلات]] اساسی در [[جوامع روایی]] -اعم از [[روایات تفسیری]] و غیر [[تفسیری]]- داخل شدن اسرائیلیات در آن هاست. این [[روایات]] از منابع [[اهل کتاب]] و به ویژه [[یهودیان]] نقل و در لابلای کتب مسلمانان وارد شده است.
فراگیری مطالب یهودیان و نقل حرف‌های آنها در بین مسلمانان در عصر [[حیات رسول خدا]]{{صل}} نیز اتفاق افتاده است. برخی از [[اصحاب]] بدون [[اجازه]] و [[رضایت]] [[پیامبر اکرم]]{{صل}} با یهودیان ارتباط داشتند و نزد آنها [[تورات]] می‌خواندند. بر اساس برخی نقل‌ها عمر در مواردی مطالبی از تورات را نزد [[رسول خدا]]{{صل}} نقل کرد که این کار عکس العمل شدید [[پیامبر اکرم]]{{صل}} را در پی داشت.
آن چه [[تأمل]] بیشتری می‌طلبد، [[تسلط]] برخی از [[صحابه]] به [[زبان عبری]] است. اما [[زید بن ثابت]] که در [[زمان]] [[سقیفه]] و پس از آن در [[جمع قرآن]] و امورات [[حکومتی]] نقش اساسی و پست‌های کلیدی داشته است، چون [[یهودی]] زاده بود به زبان عبری مسلط بود، دستگاه [[حاکم]] که خواسته اصل وی را مخفی کند کوشیده تا تسلط زید به زبان عبری را توجیه کند. از این‌رو در نقل‌ها آورده‌اند که وی به دستور [[رسول خدا]]{{صل}} زبان عبری را در مدتی کمتر از پانزده [[روز]] فرا گرفت!<ref>الطبقات الکبری، ج۲، ص۳۵۸.</ref>.
اما توجه به دو نکتۀ بسیار مهم برای دست یابی به [[حقیقت]] در این موضوع راهگشاست اول: این که فراگیری زبان [[بیگانه]] در حدی که [[انسان]] به [[خواندن و نوشتن]] آن زبان تسلط یابد مدت طولانی می‌خواهد و نکتۀ دوم: این که [[یهودیان]] هرگز زبان عبری [[آموزش]] نمی‌دادند مگر به [[هم‌پیمانان]] خود.
این شواهد و قرائن حاکی از [[نفوذ]] [[یهود]] در بین [[مسلمانان]] است. در اثر این نفوذ مطالب بسیاری از [[اسرائیلیات]] وارد منابع و متون [[اسلامی]] گردید. چنان که اشاره شد یکی از کسانی که در ورود این مطالب در [[جوامع روایی]] مسلمانان نقش داشته، [[عبدالله بن عمرو بن عاص]] است به طوری که [[سیوطی]] می‌گوید:
{{عربی|وورد عن عبدالله بن عمرو بن عاص أشياء تتعلق بالقصص وأخبار الفتن والآخرة وما أشبهها بأن يكون مما تحمله عن أهل الكتاب}}<ref>الاتقان، ج۲، ص۴۹۸، حدیث ۶۳۹۷.</ref>؛
و از عبدالله بن عمرو بن عاص مطالبی وارد شده که شامل [[قصه‌ها]]، [[اخبار]] [[فتن]] و [[آخرت]] و مشابه آن هاست از آن چه که از [[اهل کتاب]] آموخته بود.
[[ابن حجر]] می‌نویسد: پس از [[فتح شام]] عبدالله به اندازه بار یک شتر از کتاب‌های اهل کتاب را به دست آورد وی از این منابع [[حدیث]] نقل می‌کرد لذا بسیاری از [[امامان]] [[تابعین]] به [[نقل حدیث]] از او [[پرهیز]] کردند<ref>{{عربی|إن عبدالله قد ظفر في الشام بحمل جمل من كتب أهل الكتاب، فكان ينظر فيها ويحدث منها، فتجنب الأخذ عنه كذلك كثير من الأئمة التابعين}}؛ فتح الباری، ج۱، ص۲۰۷.</ref>.
نکاتی در این نقل وجود دارد که توجه به آنها ضروری است از جمله:
اول: [[احادیث]] [[عبدالله بن عمرو بن عاص]] از [[ابوهریره]] بیشتر بوده است.
دوم: این که [[اسرائیلیات]] به عنوان احادیث [[پیغمبر اکرم]]{{صل}} وارد متون [[اسلامی]] شده است.
افرادی که از کتاب‌های [[یهودیان]] [[حدیث]] نقل می‌کردند، به مستندات خود اشاره نمی‌کردند بلکه این مطالب را به [[رسول خدا]]{{صل}} نسبت می‌دادند. [[کناره‌گیری]] [[تابعین]] از احادیث عبدالله بن عمرو بن عاص نیز به همین جهت بوده است.
[[ملا علی قاری]] در کتاب شرح نخبة الفکر -که در [[علم حدیث]] از کتب بسیار معتبر به شمار می‌رود- می‌نویسد: کسانی که به نظر در اسرائیلیات شناخته شده بودند مثل [[عبدالله بن سلام]] و عبدالله بن عمرو بن عاص... کارشان به جایی رسیده بود که گاهی برخی از [[صحابه]] به آنها می‌گفتند آن چه را از [[پیغمبر]]{{صل}} شنیده‌ای برای ما بگو، نه آن چه را از این کتاب‌ها گرفته‌ای!<ref>{{عربی|الذي عرف بالنظر في الإسرائيليات كعبدالله بن سلام وكعبدالله بن عمرو بن عاص... حتى كان بعض أصحابه ربما قال: حدثنا عن النبي ولا تحدثنا من الصحيفة}}؛ شرح نخبة الفکر، ج۱، ص۵۴۹.</ref>.
جای بسی [[تأسف]] است که [[مسلمانان]] [[تفسیر قرآن]] را از چنین افرادی اخذ می‌کنند! و مبانی [[اعتقادی]] خود را بر پایۀ احادیث این اشخاص [[استوار]] می‌سازند! آیا مسلمانان به این موضوع اندیشیده‌اند که چرا باید [[امامان اهل بیت]]{{عم}} و [[حاملان علوم]] [[قرآن]] به حاشیه رانده شوند و در مقابل [[پرچمداران]] [[دشمنی]] با [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} پایه گذار [[اعتقادات]] [[مسلمین]] باشند؟!<ref>[[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام ج۱ (کتاب)|جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام، ج۱]]، ص ۲۴۴.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۷۵٬۸۷۱

ویرایش