←تابعین بصره
(←مقدمه) |
|||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==تابعین کوفه== | ==تابعین کوفه== | ||
==تابعین بصره== | ==تابعین بصره== | ||
«تابِعین»، عنوانی برای نسلی است که به [[درک]] [[پیامبر اکرم]]{{صل}} نایل نشدهاند؛ اما [[اصحاب]] آن حضرت را درک کردهاند. این اصطلاح در حوزههای مختلف | «تابِعین»، عنوانی برای نسلی است که به [[درک]] [[پیامبر اکرم]]{{صل}} نایل نشدهاند؛ اما [[اصحاب]] آن حضرت را درک کردهاند. این اصطلاح در حوزههای مختلف علوم اسلامی، از [[حدیث]] و [[تاریخ]] گرفته تا [[فقه]] و [[تفسیر]] اهمیت داشته است، و بیانگر مرحلهای از انتقال و نیز ساماندهی علوم اسلامی است. | ||
تعبیر تابعین خاستگاه [[قرآنی]] دارد؛ اما مفهوم آن در فرایندی [[تاریخی]] شکل گرفته است. در این فرایند، گروهی از [[مسلمانان]] نخستین که در [[قرآن کریم]] «تابعین به [[احسان]]» خوانده شدهاند و مورد [[ستایش]] قرار گرفتهاند، | |||
تعبیر تابعین خاستگاه [[قرآنی]] دارد؛ اما مفهوم آن در فرایندی [[تاریخی]] شکل گرفته است. در این فرایند، گروهی از [[مسلمانان]] نخستین که در [[قرآن کریم]] «تابعین به [[احسان]]» خوانده شدهاند و مورد [[ستایش]] قرار گرفتهاند، نسل پس از [[صحابه]] دانسته شدهاند و نزد مسلمانان به این تعبیر [[شهرت]] یافتهاند. تعبیر قرآنی تابعین، نخست زمینهساز شکلگیری صفت منسوب «[[تابعی]]» (منسوب به تابعین) شده است و سپس تعبیر تابعین با [[تسامح]]، بهعنوان جمع تابعی شناخته شده است. تنها در برخی کتب شرح مصطلحات اشاره شده است که افزون بر تابعی، تابع نیز بهعنوان مفرد تابعین شناخته بوده است<ref>دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۱۴، مدخل «تابعین» از احمد پاکتچی.</ref>. | |||
در کتاب تاریخ فقه و [[فقها]] تابعین را اینگونه تعریف کرده است: تابعین کسانی هستند که [[پیامبر اسلام]]{{صل}} را ندیدهاند و مستقیماً از ایشان چیزی نیاموختهاند؛ بلکه [[علوم]] خود را از راه صحابه از آن حضرت دریافت داشتهاند. نام تابعین از [[آیه ۱۰۰ سوره توبه]]<ref>{{متن قرآن|وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ}} «و خداوند از نخستین پیشآهنگان مهاجران و انصار و کسانی که به نیکی از آنان پیروی کردهاند خشنود است و آنها نیز از وی خشنودند» سوره توبه، آیه ۱۰۰.</ref> گرفته شده است<ref>تاریخ فقه و فقها، ص۶۱.</ref>. | در کتاب تاریخ فقه و [[فقها]] تابعین را اینگونه تعریف کرده است: تابعین کسانی هستند که [[پیامبر اسلام]]{{صل}} را ندیدهاند و مستقیماً از ایشان چیزی نیاموختهاند؛ بلکه [[علوم]] خود را از راه صحابه از آن حضرت دریافت داشتهاند. نام تابعین از [[آیه ۱۰۰ سوره توبه]]<ref>{{متن قرآن|وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ}} «و خداوند از نخستین پیشآهنگان مهاجران و انصار و کسانی که به نیکی از آنان پیروی کردهاند خشنود است و آنها نیز از وی خشنودند» سوره توبه، آیه ۱۰۰.</ref> گرفته شده است<ref>تاریخ فقه و فقها، ص۶۱.</ref>. | ||
از بزرگان تابعینی که در [[بصره]] میزیستند میتوان به [[ابوالاسود دوئلی]]، [[فرزدق]]، [[سید حمیری]]، [[حسن بصری]]، [[جاحظ]]، [[قتاده بن دعامه سدوسی]] و افراد دیگری اشاره کرد. | از بزرگان تابعینی که در [[بصره]] میزیستند میتوان به [[ابوالاسود دوئلی]]، [[فرزدق]]، [[سید حمیری]]، [[حسن بصری]]، [[جاحظ]]، [[قتاده بن دعامه سدوسی]] و افراد دیگری اشاره کرد. | ||
[[ابن خلدون]] در [[العبر]] مینویسد: در ماجرای | |||
[[ابن خلدون]] در [[العبر]] مینویسد: در ماجرای کشته شدن عثمان و پس از رسیدن نامه او در بصره، [[انس بن مالک]] و [[عمران بن حصین]] و [[هشام بن عامر]] و از تابعین، [[کعب بن سور]] و [[هرم بن حیان]] [[مردم]] را به [[یاری]] او ترغیب میکردند<ref>العبر، ج۱، ص۵۸۲.</ref>.<ref>[[سید امیر حسینی|حسینی، سید امیر]]، [[بصره و نقش آن در تحولات قرن اول هجری (کتاب)|بصره و نقش آن در تحولات قرن اول هجری]]، ص ۳۱۸.</ref> | |||
== فهرستی از برخی تابعین == | == فهرستی از برخی تابعین == |