برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }} | | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }} |
|
| |
| ==[[خبر متواتر]] و واحد==
| |
| [[حدیث]] از نظر «تعداد [[راویان]]» در هر طبقه، به [[متواتر]] و واحد تقسیم می‌‌‌‌گردد: واژه متواتر از ریشه «[[وتر]]» به معنای واحد است و «[[تواتر]]» به معنای پی در پی یا یکی پس از دیگری است. «تترا» در ایه شریفه {{متن قرآن|ثُمَّ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا تَتْرَا...}}<ref>«سپس پیامبران خویش را پی‌درپی فرستادیم» سوره مؤمنون، آیه ۴۴.</ref> به همین معناست.<ref>مفردات الفاظ القرآن، راغب اصفهانی، ص۸۵۳.</ref>
| |
| [[روایت متواتر]] در اصطلاح «خبری است که سلسله راویان آن در هر طبقه به‌اندازه‌ای باشند که امکان توافق آنان برکذب به طور عادی محال باشد و خبر آنها موجب [[علم]] گردد». <ref>مقباس الهدایه، عبدالله مامقانی، ج۱، ص۸۹ – ۹۰؛ الرعایه فی علم الدرایه، شهید ثانی، ص۲۸.</ref>
| |
| [[روایات متواتر]] گرچه کم هستند اما غالباً بیانگر محتوا و خبر مهمی‌اند؛ مانند: [[روایت]] [[غدیر]] که تنها در طبقه [[صحابه]] بیش از ۱۰۰ نفر آن را روایت نموده‌اند.
| |
|
| |
| ==اقسام خبر متواتر==
| |
| متواتر از یک نظر به «[[تواتر لفظی]] و [[معنوی]]» تقسیم می‌‌‌‌شود:
| |
|
| |
| متواتر لفظی آن است که «همه راویان مضمون آن را با الفاظ واحدی نقل کنند».<ref>مقباس الهدایه، ج۱، ص۱۱۵.</ref> مثل حدیث «من [[کذب]] علیّ متعمّدا فلیتبوّء مقعده من النار». <ref>کافی، شیخ کلینی، ج۱، ص۶۲.</ref> که جمع کثیری از صحابه این حدیث را نقل کرده‌اند و شمار آنان را از چهل تا حدود شصت نفر دانسته‌اند.<ref>الرعایه فی علم الدرایه، ص۲۹.</ref>
| |
| متواتر معنوی آن است که «همه راویان مضمون واحدی را با عبارات مختلف نقل کنند که تطابق در آن معنا با دلالت تضمنی یا التزامی دانسته شود». <ref>مقباس الهدایه، ج۱، ص۱۱۵.</ref>
| |
|
| |
| برای [[حدیث متواتر]] تقسیم دیگری نیز وجود دارد و آن «تواتر تفصیلی و اجمالی» است. تواتر تفصیلی شامل تواتر لفظی و معنوی می‌‌‌‌باشد، اما [[تواتر اجمالی]] در صورتی است که چند روایت در یک موضوع وارد شود و از نظر دلالت همسان نباشد ولی آن [[روایات]] از قدر مشترک برخوردار باشند که از مجموع آنها به صدور یکی از آنها قطع حاصل شود، مانند [[اخبار]] [[روایت]] شده در مورد [[حجیت خبر واحد]].<ref>علم الدرایه تطبیقی، سیدرضا مودب، ص۳۷؛ نیز مقباس الهدایه، ج۱، ص۱۱۵.</ref>
| |
| خبر واحد «روایتی است که [[راویان]] آن در تمامی طبقات به حد [[تواتر]] نرسیده باشد». <ref>مقباس الهدایه، ج۱، ص۱۲۵؛ الرعایه فی علم الدرایه، شهید ثانی، ص۲۹.</ref> اینگونه [[روایات]] به [[تنهایی]] مفید [[علم]] نیستند، بلکه با کمک قرائن دیگر می‌‌‌‌توان [[حجیت]] آنها را به [[اثبات]] رساند. از این رو اگر روایتی در چند طبقه به حد تواتر برسد اما تنها در یک طبقه به تواتر نرسیده باشد، [[متواتر]] نبوده و خبر واحد به شمار می‌‌‌‌آید؛ زیرا نتیجه تابع اخص مقدمات است.
| |
|
| |
|
| ==اعتبار و حجیت خبر واحد== | | ==اعتبار و حجیت خبر واحد== |
| خط ۴۶: |
خط ۳۲: |
| #[[موثق]] «روایتی است که به رغم برخورداری از [[اتصال سند]] به [[معصوم]] و نیز [[عدالت]] یا وثاقتِ [[راویان]] در تمام طبقات، یک یا چند [[راوی]] آن غیر امامی باشند».<ref>مقباس الهدایه، ج۱، ص۱۶۸؛ الرعایه فی علم الدرایه، ص۲۳.</ref> مثلا [[علی بن فضال]] گرچه امامی نیست ولی در [[رجال شیعه]] [[توثیق]] شده است. | | #[[موثق]] «روایتی است که به رغم برخورداری از [[اتصال سند]] به [[معصوم]] و نیز [[عدالت]] یا وثاقتِ [[راویان]] در تمام طبقات، یک یا چند [[راوی]] آن غیر امامی باشند».<ref>مقباس الهدایه، ج۱، ص۱۶۸؛ الرعایه فی علم الدرایه، ص۲۳.</ref> مثلا [[علی بن فضال]] گرچه امامی نیست ولی در [[رجال شیعه]] [[توثیق]] شده است. |
| #[[ضعیف]] «روایتی است که هیچ یک از شرایط تعاریف پیش گفته در باره [[حدیث صحیح]]، حسن و موثق را نداشته باشد».<ref>مقباس الهدایه، ج۱، ص۱۷۷.</ref> مانند اینکه راویان آن به [[کذب]]، [[جعل]]، کثرت [[خطا]]، [[غفلت]]، [[فسق]]، و مانند آن متهم باشند یا سند آن از اتصال برخوردار نباشد. | | #[[ضعیف]] «روایتی است که هیچ یک از شرایط تعاریف پیش گفته در باره [[حدیث صحیح]]، حسن و موثق را نداشته باشد».<ref>مقباس الهدایه، ج۱، ص۱۷۷.</ref> مانند اینکه راویان آن به [[کذب]]، [[جعل]]، کثرت [[خطا]]، [[غفلت]]، [[فسق]]، و مانند آن متهم باشند یا سند آن از اتصال برخوردار نباشد. |
|
| |
| ==مراتب اقسام چهارگانه [[حدیث]]==
| |
| اقسام پیش گفته از نظر درجه اعتبار و [[مقبولیت]] بدین ترتیب‌اند:
| |
| #حدیث صحیح، تنها [[حدیثی]] است که به طور مطلق معتبر و قابل عمل است مگر آنکه به رغم [[صحت سند]]، متن آن با [[دلیل قطعی]] همچون [[نص قرآن]]، [[سنت]] [[متواتر]]، [[عقل]] [[قطعی]] و... مخالف باشد.
| |
| #[[حدیث حسن]]، از نظر درجه اعتبار پس از صحیح قرار دارد و غالباً به عنوان مؤید و [[شاهد]] بر [[روایت]] صحیح به کار می‌‌‌‌رود. به عبارت دیگر روایت حسن به [[تنهایی]] به عنوان مستند [[حکم شرعی]] یا آموزه [[دینی]] مورد استفاده قرار نمی‌‌‌‌گیرد، مگر آنکه در کنارش روایت یا [[روایات]] صحیحی باشد.
| |
| #[[حدیث موثق]]، از نظر رتبه اعتبار پس از حسن قرار دارد. موثق نیز تنها به عنوان مؤید [[روایات صحیح]] به کار می‌‌‌‌رود.
| |
| #روایت ضعیف نیز غیر معتبر و غیر قابل عمل است مگر آنکه متن آن به رغم [[ضعف]] سندی موافق کتاب یا سنت یا عقل و... باشد. این امر بیشتر در روایات [[معارف]] و [[تفسیر قرآن]] صادق است؛ زیرا بسیاری از روایات رسیده در این زمینه از نظر سندی دچار ضعف سندی‌اند، اما با این حال به خاطر موافقت متن آنها با [[ادله]] قطعی مورد پذیرش و عمل قرار می‌‌‌‌گیرند.<ref>حدیث‌شناسی ۲، علی نصیری، ص۴۶؛ نیز ر. ک: اصول الحدیث و احکامه، جعفر سبحانی، ص۵۳ - ۵۴</ref><ref>[[علی رضا کمالی|کمالی، علی رضا]]، [[اصطلاحات حدیثی (کتاب)|اصطلاحات حدیثی]]</ref>
| |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
