علم دفعی معصوم: تفاوت میان نسخه‌ها

<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">

*علم دفعی آن است که علم به یکباره به امامان(علیهم السلام) تعلیم داده شود. حال آیا علومی که اهل بیت(علیهم السلام) دارند به صورت دفعی به آنها تعلیم داده شده است و یا تدریجی است؟

*در این زمینه دو نظریه وجود دارد:

*برخی قائلند<ref>مانند علامۀ طباطبایی و ...</ref> علوم امامان(علیهم السلام) به صورت دفعی است اگر چه معلوم آن تدریجی است یعنی علم به معلومِ تدریجی دارند نه اینکه خود علم هم تدریجی باشد. به عبارتی دیگر تعلیم آنها به صورت دفعی بوده است هر چند علم به معلومات به صورت تدریجی بوده است. تعلّم و یادگیری پیامبر دفعی بوده است چرا که در آیات قرآن آمده است: «وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْء»؛<ref>سورۀ نحل، آیۀ 89</ref> "لِّكُلِّ شَيْء" یعنی همه چیز و این با تدریج سازگار نیست.<ref>ر.ک. طباطبایی، سید محمد حسین، در محضر علامۀ طباطبایی، ص 201</ref> سپس در طول بیست و سه سال، قرآن با توجه به تحقق تدریجی حوادث و رخدادها و بر اساس نزول تدریجی، بر وقایع و رخدادها تطبیق داده می شد، چنین حالتی نیز در علم و معلوم امام وجود دارد. یعنی علوم ایشان دفعی است هر چند که علم آنان به معلوم تدریجی است.<ref>ر.ک. طباطبایی، سید محمد حسین، علم امام و عصمت انبیاء و اوصیاء، ص 331</ref> از روایاتی که دربارۀ تعلیم رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به امیرالمؤمنین(علیه السلام) وارد شده است می‌توان دریافت تعلیم ایشان تدریجی نبوده، بلکه آن حضرت به شکل دفعی و یکباره همۀ علوم را به امیرالمؤمنین(علیه السلام) به وراثت، آموزش داده است. از جملۀ این روایات، حدیث الف باب است:<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات ، ص ۳۱۳ تا ۳۱۵ و مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار ، ج ۲۲ ، ص ۴۶۱</ref> «يَفْتَحُ كُلُّ حَدِيثٍ أَلْفَ بَاب»<ref>ر.ک. طباطبایی، سید محمد حسین، علم امام و عصمت انبیاء و اوصیاء، ص 331</ref>

==دیدگاه دوم دربارۀ علم دفعی==

*برخی دیگر قائلند<ref>مانند محمد جواد فاضل لنکرانی و ...</ref> چنین نیست که همۀ علوم امامان(علیهم السلام) را دفعی بدانیم،<ref>ر.ک. فاضل لنکرانی، محمدجواد، سخنرانی با موضوع: تحلیل عاشورا بدون علم غیب تحلیل جامعی نیست، وبگاه خبرگزاری بین المللی قرآن؛ هاشمی، سیدجواد، قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن، صفحه؟؟؟</ref> زیرا علم‌آموزی به شیوه‌هایی مانند وحی، الهام، شهود و عرضۀ اعمال، به ‌طور طبیعی تدریجی بودن این علوم را می‌رساند.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدجواد، قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن، صفحه؟؟؟؛ کرباسی زاده، علی، رضایی، محمدجعفر، علم امام در اندیشه علمای معاصر حوزه اصفهان، فصلنامه نقد و نظر، ش 69، ص 141</ref> همچنین روایات ازدیاد علم در شب های جمعه و یا شب قدر و یا ازدیاد علم ایشان به صورت دائمی در دنیا در آخرت بیانگر تدریجی بودن علم ایشان است.<ref>ر.ک. فاضل لنکرانی، محمدجواد، سخنرانی با موضوع: تحلیل عاشورا بدون علم غیب تحلیل جامعی نیست، وبگاه خبرگزاری بین المللی قرآن؛ هاشمی، سیدجواد، قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن، صفحه؟؟؟</ref> اصولاً باید توجه داشت مقتضای قابلیت عالَم مادی ظهور تدریجی علم است نه دفعی.<ref>ر.ک. جزایری، سیدمحمود، کارکردهای علم غیب امامان معصوم در شئون ایشان، مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت</ref> البته این بدان معنا نیست که هیچ دانشی از آنان به ‌طور دفعی نازل نشده است طبیعی است که بخشی از دانش‌های آنان با قلمرو‌ محدود یا گسترده‌، در زمان‌های خاصی به آنان عطا شده است.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدجواد، قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن، صفحه؟؟؟</ref>