ویژگی یاران خاص امام مهدی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخهها
←پاسخ نخست
خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
:::::#'''[[تقوا]] و [[پرهیزگاری]]:''' [[امام صادق]]{{ع}} به صراحت، [[تقوا]] را پیش شرط یاوری [[امام زمان]]{{ع}} معرفی کرده و میفرماید:{{عربی|اندازه=150%|" مَنْ سُرَّ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ كَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَكَهُ فَجِدُّوا وَ انْتَظِرُوا "}} <ref>هر کس که بودن در شمار یاران قائم شادمانش می¬سازد، باید در انتظار باشد و با حال انتظار به پرهیزگاری و خلق نیکو رفتار کند. پس اگر اجلش برسد و امام قائم پس از درگذشت او قیام کند، بهره او هم¬چون بهره کسی است که آن حضرت را دریافته باشد. پس بکوشید و منتظر باشید!؛ نعمانی، الغیبه، ص۲۰۰.</ref>. معلوم میشود که هیچ کسی بدون داشتن این ویژگی ممتازی که [[قرآن کریم]] مکرراً بر آن تأکید کرده است، شایستگی قرار گرفتن در زمرۀ اصحاب [[امام زمان]]{{ع}} را نخواهد داشت. | :::::#'''[[تقوا]] و [[پرهیزگاری]]:''' [[امام صادق]]{{ع}} به صراحت، [[تقوا]] را پیش شرط یاوری [[امام زمان]]{{ع}} معرفی کرده و میفرماید:{{عربی|اندازه=150%|" مَنْ سُرَّ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ كَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَكَهُ فَجِدُّوا وَ انْتَظِرُوا "}} <ref>هر کس که بودن در شمار یاران قائم شادمانش می¬سازد، باید در انتظار باشد و با حال انتظار به پرهیزگاری و خلق نیکو رفتار کند. پس اگر اجلش برسد و امام قائم پس از درگذشت او قیام کند، بهره او هم¬چون بهره کسی است که آن حضرت را دریافته باشد. پس بکوشید و منتظر باشید!؛ نعمانی، الغیبه، ص۲۰۰.</ref>. معلوم میشود که هیچ کسی بدون داشتن این ویژگی ممتازی که [[قرآن کریم]] مکرراً بر آن تأکید کرده است، شایستگی قرار گرفتن در زمرۀ اصحاب [[امام زمان]]{{ع}} را نخواهد داشت. | ||
:::::#'''[[اخلاق محوری]]:''' زندگی بر محور اخلاق اسلامی، یکی دیگر از صفات و خصوصیات ممتاز یاران [[امام مهدی|امام عصر]]{{ع}} است؛ چنان که به این مقوله در حدیث سابق، [[امام صادق]]{{ع}} با عبارت: {{عربی|اندازه=150%|" مَنْ سُرَّ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ كَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَكَهُ فَجِدُّوا وَ انْتَظِرُوا "}} بیان گردید. این نکته در ضمن تفسیری از ایشان، ذیل آیۀ مهدوی نیز به چشم میخورد:{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ مَن يَرْتَدَّ مِنكُمْ عَن دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلاَ يَخَافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَن يَشَاء وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}﴾}}<ref> ای مؤمنان! هر کس از دینش برگردد خداوند به زودی گروهی را میآورد که دوستشان میدارد و دوستش میدارند؛ در برابر مؤمنان خاکسار و در برابر کافران دشوارند، در راه خداوند جهاد میکنند و از سرزنش سرزنشگری نمیهراسند؛ این بخشش خداوند است که به هر کس بخواهد ارزانی میدارد و خداوند نعمتگستری داناست؛ سوره مائده، آیه: ۵۴.</ref>. ایشان، یاران [[امام مهدی|امام عصر]]{{ع}} را از مصداقهای کامل این آیه دانسته و فرمودند: آنان، همان کسانی هستند که خداوند درباره آنان فرموده: "خداوند به زودی گروهی را خواهد آورد که آنان را دوست میدارد و آنان نیز او را دوست میدارند؛ در برابر مؤمنان فروتن و در برابر کافران باعزت، درشت خو و سخت گیرند"<ref>نعمانی، الغیبه، ص۳۱۶.</ref>. همان گونه که ملاحظه میکنید، به فروتنی در برابر مؤمنان و عزت طلبی، که دو خصوصیت مهم اخلاقی اند، در یاران [[امام مهدی|امام عصر]]{{ع}} تصریح شده است. | :::::#'''[[اخلاق محوری]]:''' زندگی بر محور اخلاق اسلامی، یکی دیگر از صفات و خصوصیات ممتاز یاران [[امام مهدی|امام عصر]]{{ع}} است؛ چنان که به این مقوله در حدیث سابق، [[امام صادق]]{{ع}} با عبارت: {{عربی|اندازه=150%|" مَنْ سُرَّ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ كَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَكَهُ فَجِدُّوا وَ انْتَظِرُوا "}} بیان گردید. این نکته در ضمن تفسیری از ایشان، ذیل آیۀ مهدوی نیز به چشم میخورد:{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ مَن يَرْتَدَّ مِنكُمْ عَن دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلاَ يَخَافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَن يَشَاء وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}﴾}}<ref> ای مؤمنان! هر کس از دینش برگردد خداوند به زودی گروهی را میآورد که دوستشان میدارد و دوستش میدارند؛ در برابر مؤمنان خاکسار و در برابر کافران دشوارند، در راه خداوند جهاد میکنند و از سرزنش سرزنشگری نمیهراسند؛ این بخشش خداوند است که به هر کس بخواهد ارزانی میدارد و خداوند نعمتگستری داناست؛ سوره مائده، آیه: ۵۴.</ref>. ایشان، یاران [[امام مهدی|امام عصر]]{{ع}} را از مصداقهای کامل این آیه دانسته و فرمودند: آنان، همان کسانی هستند که خداوند درباره آنان فرموده: "خداوند به زودی گروهی را خواهد آورد که آنان را دوست میدارد و آنان نیز او را دوست میدارند؛ در برابر مؤمنان فروتن و در برابر کافران باعزت، درشت خو و سخت گیرند"<ref>نعمانی، الغیبه، ص۳۱۶.</ref>. همان گونه که ملاحظه میکنید، به فروتنی در برابر مؤمنان و عزت طلبی، که دو خصوصیت مهم اخلاقی اند، در یاران [[امام مهدی|امام عصر]]{{ع}} تصریح شده است. | ||
:::::#''[[ | :::::#'''[[نصرت دین خدا]] و [[ترویج احکام الهی]]:''' سنتهای الهیِ فراوانی در هستی جاری است که [[قرآن کریم]] به برخی از آنها اشاره کرده است. یکی از آنها، سنت نصرت در مقابل نصرت است. قرآن میفرماید: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن تَنصُرُوا اللَّهَ يَنصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ }}﴾}}<ref> ای مؤمنان! اگر (دین) خداوند را یاری کنید او نیز شما را یاری میکند و گامهایتان را استوار میدارد؛ سوره محمد، آیه: ۷.</ref>. یکی از ویژگیهای انصار [[حضرت مهدی]]{{ع}}، دغدغۀ ترویج [[دین]] حق و رساندن آن به مردم است. [[امام سجاد]]{{ع}} در شمارش اوصاف کسانی که منتظر آقا [[امام زمان]]{{ع}} هستند، فرمود: {{عربی|اندازه=150%|" إِنَ أَهْلَ زَمَانِ غَيْبَتِهِ الْقَائِلِينَ بِإِمَامَتِهِ وَ الْمُنْتَظِرِينَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ مِنْ أَهْلِ كُلِ زَمَانٍ ... أُولَئِكَ الْمُخْلَصُونَ حَقّاً وَ شِيعَتُنَا صِدْقاً وَ الدُّعَاةُ إِلَى دِينِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سِرّاً وَ جَهْراً "}} <ref>مردم زمان غیبت او، که معتقد به امامت او بوده و منتظر ظهورش هستند، از مردم هر زمانی برترند... آنان به حق، مخلصان و به درستی، شیعیان ما و دعوت کنندگان به دین خدا در پنهان و آشکارند؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص۳۲۰.</ref>. | ||
:::::#'''[[کارآمدی]] و [[تخصص]]:''' شاید برخی چنین پندارند که یاران [[حضرت مهدی]]{{ع}} تنها اهل مسجد و عبادتند و بس؛ در حالی که یاران [[امام زمان]] علاوه بر تعهد، بر طبق آموزههای قرآنی، تخصص هم دارند. شخصی از [[امام صادق]]{{ع}} پرسید: آیا در هنگام ظهور، مؤمنی غیر از آن ۳۱۳ نفر نیست؟ ایشان فرمودند:{{عربی|اندازه=150%|" بَلَى، وَ لَكِنْ هَذِهِ الْعِدَّةُ الَّتِي يُخْرِجُ اللَّهُ فِيهَا الْقَائِمَ{{ع}}، هُمُ النُّجَبَاءُ وَ الْقُضَاةُ وَ الْحُكَّامُ وَ الْفُقَهَاءُ فِي الدِّين"}} <ref>بله، ولی این عده ای که حضرت قائم با آن¬ها قیام میکند، از نجیبان، قاضیان، حاکمان و فقیهان دین هستند؛ محمد بن جریر طبری آملی، دلائل الامامه، ص۵۶۲.</ref>. از این روایت فهمیده میشود که برای قرار گرفتن در کادر حضرت، تنها تعهد، [[ایمان]] و محبت به [[امام]] کافی نیست. [[امام زمان]]{{ع}} قرار است تمام دنیا را اداره کند و به همین علت، به یاران زبده و دارای تخصص در زمینههای گوناگون نیاز دارد. اساساً مدیریت و [[حکومت]]، به لیاقت و صلاحیتهای خاصی نیاز دارد؛ لذا [[قرآن]] میفرماید: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}﴾}}<ref> و در زبور پس از تورات نگاشتهایم که بیگمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد؛ سوره انبیاء، آیه: ۱۰۵.</ref> طبق این آیۀ شریفه که از جمله آیات مهدوی است، وارثان زمین دو ویژگی دارند: یکی، بندۀ خدا بودن و داشتن تقوای الهی و دیگری برخورداری از صلاحیت که همان لیاقت، تخصص و مدیریت لازم است. | :::::#'''[[کارآمدی]] و [[تخصص]]:''' شاید برخی چنین پندارند که یاران [[حضرت مهدی]]{{ع}} تنها اهل مسجد و عبادتند و بس؛ در حالی که یاران [[امام زمان]] علاوه بر تعهد، بر طبق آموزههای قرآنی، تخصص هم دارند. شخصی از [[امام صادق]]{{ع}} پرسید: آیا در هنگام ظهور، مؤمنی غیر از آن ۳۱۳ نفر نیست؟ ایشان فرمودند:{{عربی|اندازه=150%|" بَلَى، وَ لَكِنْ هَذِهِ الْعِدَّةُ الَّتِي يُخْرِجُ اللَّهُ فِيهَا الْقَائِمَ{{ع}}، هُمُ النُّجَبَاءُ وَ الْقُضَاةُ وَ الْحُكَّامُ وَ الْفُقَهَاءُ فِي الدِّين"}} <ref>بله، ولی این عده ای که حضرت قائم با آن¬ها قیام میکند، از نجیبان، قاضیان، حاکمان و فقیهان دین هستند؛ محمد بن جریر طبری آملی، دلائل الامامه، ص۵۶۲.</ref>. از این روایت فهمیده میشود که برای قرار گرفتن در کادر حضرت، تنها تعهد، [[ایمان]] و محبت به [[امام]] کافی نیست. [[امام زمان]]{{ع}} قرار است تمام دنیا را اداره کند و به همین علت، به یاران زبده و دارای تخصص در زمینههای گوناگون نیاز دارد. اساساً مدیریت و [[حکومت]]، به لیاقت و صلاحیتهای خاصی نیاز دارد؛ لذا [[قرآن]] میفرماید: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}﴾}}<ref> و در زبور پس از تورات نگاشتهایم که بیگمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد؛ سوره انبیاء، آیه: ۱۰۵.</ref> طبق این آیۀ شریفه که از جمله آیات مهدوی است، وارثان زمین دو ویژگی دارند: یکی، بندۀ خدا بودن و داشتن تقوای الهی و دیگری برخورداری از صلاحیت که همان لیاقت، تخصص و مدیریت لازم است. | ||
:::::#'''[[توانایی جسمانی]]:''' اگر پیش تر گفتیم که [[حکومت]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} علاوه بر تأییدات الهی، متکی به مؤمنان صالح و جریان عادی است، بنابراین برای کارآمدی، قدرت جسمانی یکی دیگر از صفات اصحاب [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} است. این بدان جهت است که انجام مدیریت امور سنگین با وسعت جهانی، نیازمند توانایی بدنی است؛ هم چنان که در [[قرآن]] نیز دربارۀ شرایط یک مدیر علاوه بر دارا بودن علم و دانش، قدرت جسمانی نیز طرح شده است: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا قَالُواْ أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِّنَ الْمَالِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَن يَشَاء وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}﴾}}<ref> و پیامبرشان به آنان گفت: خداوند طالوت را به پادشاهی شما گمارده است، گفتند: چگونه او را بر ما پادشاهی تواند بود با آنکه ما از او به پادشاهی سزاوارتریم و در دارایی (هم) به او گشایشی ندادهاند. گفت: خداوند او را بر شما برگزیده و بر گستره دانش و (نیروی) تن او افزوده است و خداوند پادشاهی خود را به هر که خواهد میدهد و خداوند نعمتگستری داناست؛ سوره بقره، آیه: ۲۴۷.</ref>. در روایات مهدوی نیز به این ویژگی پرداخته شده است. [[امام سجاد]]{{ع}} فرمود:{{عربی|اندازه=150%|" إِذَا قَامَ قَائِمُنَا أَذْهَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ عَنْ شِيعَتِنَا الْعَاهَةَ وَ جَعَلَ قُلُوبَهُمْ كَزُبَرِ الْحَدِيدِ وَ جَعَلَ قُوَّةَ الرَّجُلِ مِنْهُمْ قُوَّةَ أَرْبَعِينَ رَجُلًا وَ يَكُونُونَ حُكَّامَ الْأَرْضِ وَ سَنَامَهَا"}} <ref>هنگامیکه قائم ما قیام کند، خداوند از شیعه ما آفت را برطرف سازد و دل هایشان را همچون پاره های آهن کند و نیروی هر یک مرد از آنان را به اندازه نیروی چهل مرد قرار دهد و فرمانروایان و بزرگان روی زمین خواهند بود؛ شیخ صدوق، الخصال، ج ۲، ص۵۴۱.</ref>. هم چنین [[ابو بصیر]] گوید: شخصی از اهل [[کوفه]] از [[امام صادق]]{{ع}} پرسید: به همراه [[قائم]] چند نفر خروج میکنند که میگویند: او به همراه ۳۱۳ تن که شمار اصحاب جنگ بدر است، خروج میکند؟ [[امام]] فرمود: {{عربی|اندازه=150%|" قَالَ وَ مَا يَخْرُجُ إِلَّا فِي أُولِي قُوَّةٍ وَ مَا تَكُونُ أُولُو الْقُوَّةِ أَقَلَ مِنْ عَشَرَةِ آلَافٍ "}} او به همراه اصحابی نیرومند خروج میکند و آن کمتر از ده هزار تن نیست؛ <ref>شیخ صدوق، الخصال، ج ۲، ص۵۴۱ ، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص۶۵۴.</ref> | :::::#'''[[توانایی جسمانی]]:''' اگر پیش تر گفتیم که [[حکومت]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} علاوه بر تأییدات الهی، متکی به مؤمنان صالح و جریان عادی است، بنابراین برای کارآمدی، قدرت جسمانی یکی دیگر از صفات اصحاب [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} است. این بدان جهت است که انجام مدیریت امور سنگین با وسعت جهانی، نیازمند توانایی بدنی است؛ هم چنان که در [[قرآن]] نیز دربارۀ شرایط یک مدیر علاوه بر دارا بودن علم و دانش، قدرت جسمانی نیز طرح شده است: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا قَالُواْ أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِّنَ الْمَالِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَن يَشَاء وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}﴾}}<ref> و پیامبرشان به آنان گفت: خداوند طالوت را به پادشاهی شما گمارده است، گفتند: چگونه او را بر ما پادشاهی تواند بود با آنکه ما از او به پادشاهی سزاوارتریم و در دارایی (هم) به او گشایشی ندادهاند. گفت: خداوند او را بر شما برگزیده و بر گستره دانش و (نیروی) تن او افزوده است و خداوند پادشاهی خود را به هر که خواهد میدهد و خداوند نعمتگستری داناست؛ سوره بقره، آیه: ۲۴۷.</ref>. در روایات مهدوی نیز به این ویژگی پرداخته شده است. [[امام سجاد]]{{ع}} فرمود:{{عربی|اندازه=150%|" إِذَا قَامَ قَائِمُنَا أَذْهَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ عَنْ شِيعَتِنَا الْعَاهَةَ وَ جَعَلَ قُلُوبَهُمْ كَزُبَرِ الْحَدِيدِ وَ جَعَلَ قُوَّةَ الرَّجُلِ مِنْهُمْ قُوَّةَ أَرْبَعِينَ رَجُلًا وَ يَكُونُونَ حُكَّامَ الْأَرْضِ وَ سَنَامَهَا"}} <ref>هنگامیکه قائم ما قیام کند، خداوند از شیعه ما آفت را برطرف سازد و دل هایشان را همچون پاره های آهن کند و نیروی هر یک مرد از آنان را به اندازه نیروی چهل مرد قرار دهد و فرمانروایان و بزرگان روی زمین خواهند بود؛ شیخ صدوق، الخصال، ج ۲، ص۵۴۱.</ref>. هم چنین [[ابو بصیر]] گوید: شخصی از اهل [[کوفه]] از [[امام صادق]]{{ع}} پرسید: به همراه [[قائم]] چند نفر خروج میکنند که میگویند: او به همراه ۳۱۳ تن که شمار اصحاب جنگ بدر است، خروج میکند؟ [[امام]] فرمود: {{عربی|اندازه=150%|" قَالَ وَ مَا يَخْرُجُ إِلَّا فِي أُولِي قُوَّةٍ وَ مَا تَكُونُ أُولُو الْقُوَّةِ أَقَلَ مِنْ عَشَرَةِ آلَافٍ "}} او به همراه اصحابی نیرومند خروج میکند و آن کمتر از ده هزار تن نیست؛ <ref>شیخ صدوق، الخصال، ج ۲، ص۵۴۱ ، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص۶۵۴.</ref> |