۳۳٬۷۴۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن' به '{{عربی|اندازه=100%|﴿{{متن قرآن') |
جز (جایگزینی متن - '{{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن' به '{{عربی|اندازه=100%|﴿{{متن قرآن') |
||
خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
===چهارم: [[شهادت بر اعمال]]=== | ===چهارم: [[شهادت بر اعمال]]=== | ||
*بیشتر متکلمان به این شأن اشاره کردهاند. [[شیخ مفید]] به عنوان نخستین متکلم این دوران، گاهی روایتی نقل میکند که در آن، [[امام علی]]{{ع}}، خود و دیگر [[امامان]]{{عم}} را شاهدان خدا معرفی کرده است.<ref>همو، الارشاد، ج ۱، ص ۲۲۹.</ref> افزون بر آن، در ابتدای کتاب فقهی خود، [[امامان]]{{عم}} را شاهدان اعمال شیعیان در روز قیامت و پیامبران را نیز شاهدان اعمال امت خود میداند.<ref>همو، المقنعة، ص۳۲.</ref> [[سید مرتضی]] نیز به این شأن پرداخته است. مرحوم سید آنگاه که قاضی عبدالجبار معتزلی میخواهد از آیه {{عربی|اندازه= | *بیشتر متکلمان به این شأن اشاره کردهاند. [[شیخ مفید]] به عنوان نخستین متکلم این دوران، گاهی روایتی نقل میکند که در آن، [[امام علی]]{{ع}}، خود و دیگر [[امامان]]{{عم}} را شاهدان خدا معرفی کرده است.<ref>همو، الارشاد، ج ۱، ص ۲۲۹.</ref> افزون بر آن، در ابتدای کتاب فقهی خود، [[امامان]]{{عم}} را شاهدان اعمال شیعیان در روز قیامت و پیامبران را نیز شاهدان اعمال امت خود میداند.<ref>همو، المقنعة، ص۳۲.</ref> [[سید مرتضی]] نیز به این شأن پرداخته است. مرحوم سید آنگاه که قاضی عبدالجبار معتزلی میخواهد از آیه {{عربی|اندازه=100%|﴿{{متن قرآن|وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَكُونُواْ شُهَدَاء عَلَى النَّاسِ}}﴾}}<ref>بقره (۲)، ۱۴۳.</ref> استفاده کند تا حجیت اجماع و درستی روایت {{عربی|اندازه=155%|"لَا تَجْتَمِعُ أُمَّتِی عَلَی خَطَإٍ"}} را ثابت نماید، استدلال به آیه را مردود میداند، به این دلیل که «شهدا» جمع شهید است و اگر مقصود از «امت وسط» مسلمانان باشند، پس باید فردفرد مسلمانان شاهد باشند. این امر موجب میشود که گفته شود هریک از افراد امت خود حجتی برای درستی رفتار و گفتار خود است و هیچکس به این سخن ملتزم نمیشود؛ ازاینرو درست آن است که بگوییم مقصود از «امت وسط» گروهی خاص است که هریک از آنها شاهد بر دیگر افرادند و آنها همان [[امامان]]یاند که عصمت و طهارت آنها ثابت شده است.<ref>سید مرتضی علم الهدی، الشافی فی الامامة، تحقیق عبدالزهرا حسینی، ج ۱، ص ۲۳۲.</ref> [[سید مرتضی]] دراینباره این پرسش را مطرح میکند که با توجه به آنکه [[امامان]]{{عم}} همگی چیز واحدی را مشاهده نکردهاند، چگونه میتوانند بر آن چیز شهادت دهند؟ وی در پاسخ میگوید برای [[شهادت]] لازم نیست مشهود علیه دیده شود، بلکه علم به آن کافی است، چنانکه شهادت ما نیز به یگانگی خداوند و نبوت پیامبرانش از همین قبیل است. سید درباره گستره شهادت ایشان نیز بیان میکند که این [[شهادت]] بر اعمال کسانی است که اهل ثواب نیستند یا آنکه اساساً خارج از امت اسلاماند.<ref>همان، ص ۲۳۱.</ref> ابوالصلاح حلبی نسبت به شئون [[امام]] در [[قیامت]] تنها به شأن [[شهادت]] بر اعمال بندگان اشاره کرده است. وی به بهانه اثبات عصمت [[امامان]]{{عم}} با استناد به آیاتی همچون {{عربی|اندازه=100%|﴿{{متن قرآن|فَكَيْفَ إِذَا جِئْنَا مِن كُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِيدٍ}}﴾}}<ref>نساء (۴)، ۴۱.</ref> و {{عربی|اندازه=100%|﴿{{متن قرآن|وَيَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا عَلَيْهِم مِّنْ أَنفُسِهِمْ}}﴾}}<ref>نحل (۱۶)، ۸۹.</ref> اثبات میکند که شاهدان در [[قیامت]] باید معصوم باشند و این صفت تنها برای [[امامان]]{{عم}} ثابت است.<ref>ابوالصلاح حلبی، تقریب المعارف، ص ۱۸۰-۱۸۱.</ref> [[شیخ طوسی]] بر اساس آیه {{عربی|اندازه=100%|﴿{{متن قرآن|وَیَوْمَ نَبْعَثُ فِی كُلِّ أُمَّةٍ شَهِیدًا عَلَیْهِم مِّنْ أَنفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِیدًا عَلَی هَؤُلاء}}﴾}}<ref>نحل (۱۶)، ۸۹.</ref> بیان میکند که در هر دورهای لازم است حجتی روی زمین باشد که مورد تأیید خداوند متعال است.<ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان، ج۶، ص ۴۱۷.</ref> شیخ در جایی دیگر این نظریه را با تفصیل بیشتری مطرح کرده است. او به مناسبت نقد ادله اهل سنت بر حجیت اجماع، آیه {{عربی|اندازه=100%|﴿{{متن قرآن|وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَكُونُواْ شُهَدَاء عَلَى النَّاسِ}}﴾}}<ref>بقره (۲)، ۱۴۳.</ref> را نقل میکند. پس از رد استناد ایشان به این آیه، اثبات میکند که مقصود از امت وسط میتواند [[ائمه]] اطهار{{عم}} باشد. شیخ طوسی همچون سید مرتضی معتقد است برای شهادت لازم نیست مشهود علیه دیده شود، بلکه علم به آن کافی است، چنانکه [[شهادت]] ما نیز به یگانگی خداوند و نبوت پیامبرانش از همین قبیل است. وی درباره گستره شهادت ایشان معتقد است این [[شهادت]] بر کسانی است که اهل ثواب نیستند یا آنکه اساساً خارج از امت اسلاماند.<ref>محمد بن حسن طوسی، تلخیص الشافی، تحقیق حسین بحرالعلوم، ج ۱، ص۱۶۶-۱۷۰؛ همو، تمهید الأصول فی علم الكلام، تصحیح عبدالمحسن مشکوة الدینی، ص ۳۵۷؛ همو، التبیان، ج ۲، ص ۷-۸.</ref> ابن میثم بحرانی شأن [[شهادت]] را برای پیامبر و [[امامان]]{{عم}} ثابت دانسته است. به باور او، مقصود از [[شهادت]]، همان آگاهی از افعال امت است. چنین شأنی برای ایشان سبب میشود مردم نسبت به کارهای خود مراقبت بیشتری داشته باشند.<ref>میثم بن علی بن میثم بحرانی، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۰۳-۲۰۴.</ref> [[علامه حلی]] در پی اثبات [[عصمت]] [[امام]]{{ع}}، آیه {{عربی|اندازه=100%|﴿{{متن قرآن|وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَكُونُواْ شُهَدَاء عَلَى النَّاسِ}}﴾}}<ref>بقره (۲)، ۱۴۳.</ref> را طرح میکند و با مسلّم انگاشتن اینکه مقصود از شاهدان، همان [[امامان]]اند، میگوید که خداوند امام را تزکیه و پاک کرده است؛ زیرا در غیر این صورت [[شهادت]] ایشان در [[قیامت]] پذیرفته نمیشود. کسی که خداوند او را تزکیه و پاک کرده، معصوم است.<ref>حسن بن یوسف حلی، الالفین، ج ۱، ص ۱۳۲-۱۳۳.</ref> | ||
===پنجم: [[جایگاه امام در اعراف]]=== | ===پنجم: [[جایگاه امام در اعراف]]=== | ||
خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
===هفتم: [[جایگاه امام در موقف صراط]]=== | ===هفتم: [[جایگاه امام در موقف صراط]]=== | ||
* [[شیخ مفید]] از معدود متکلمانی است که دراینباره نظر داده است. به باور او صراط به معنای راه است. از آنجا که دین نیز به سوی صواب هدایت میکند، راه نامیده میشود. [[ولایت]] [[امامان]]{{عم}} نیز به همین خاطر، صراط نامیده میشود؛ زیرا معرفت و تمسک به ایشان راهی به سوی خداوند است. [[شیخ مفید]]، درباره [[صراط]] در [[قیامت]] میگوید که بر اساس روایتی، راهی که از آن به بهشت وارد میشوند، مانند پلی است که مردم بر آن عبور میکنند و [[پیامبر خاتم|رسول الله]]{{صل}} سمت راست آن و [[امام علی|امیرمؤمنان]]{{ع}} سمت چپ آن قرار گرفتهاند و خداوند به آن دو میفرماید: {{عربی|اندازه= | * [[شیخ مفید]] از معدود متکلمانی است که دراینباره نظر داده است. به باور او صراط به معنای راه است. از آنجا که دین نیز به سوی صواب هدایت میکند، راه نامیده میشود. [[ولایت]] [[امامان]]{{عم}} نیز به همین خاطر، صراط نامیده میشود؛ زیرا معرفت و تمسک به ایشان راهی به سوی خداوند است. [[شیخ مفید]]، درباره [[صراط]] در [[قیامت]] میگوید که بر اساس روایتی، راهی که از آن به بهشت وارد میشوند، مانند پلی است که مردم بر آن عبور میکنند و [[پیامبر خاتم|رسول الله]]{{صل}} سمت راست آن و [[امام علی|امیرمؤمنان]]{{ع}} سمت چپ آن قرار گرفتهاند و خداوند به آن دو میفرماید: {{عربی|اندازه=100%|﴿{{متن قرآن|أَلْقِیَا فِی جَهَنَّمَ كُلَّ كَفَّارٍ عَنِیدٍ}}﴾}}<ref>ق (۵۰)، ۲۴.</ref>.<ref>محمد بن محمد بن نعمان مفید، تصحیح الاعتقاد، ص۱۰۸.</ref> همچنین او روایت دیگری نیز آورده به این مضمون که عبور از صراط مخصوص کسانی است که [[امام علی]]{{ع}} نامه برائت از آتش به آنها داده باشد.<ref>همان.</ref> چنانکه پیداست، وی تحلیل خاصی دراینباره ارائه نکرده است. | ||
===هشتم: [[قسمتکننده بهشت و جهنم]]=== | ===هشتم: [[قسمتکننده بهشت و جهنم]]=== |