۳۳٬۷۴۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '{{عربی|اندازه=150%|' به '{{عربی|') |
جز (جایگزینی متن - '{{عربی|اندازه=100%|' به '{{عربی|') |
||
خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
::::::«برخی از بابهای موجود در کتابهای روایی، ظهور در کامل بودن علوم ائمه دارند. مهمترین این ابواب عبارتاند از: | ::::::«برخی از بابهای موجود در کتابهای روایی، ظهور در کامل بودن علوم ائمه دارند. مهمترین این ابواب عبارتاند از: | ||
:::::# '''خزانهداری علوم خداوند:''' مرحوم [[کلینی]] در الکافی، بابی با عنوان {{عربی|«أَنَّ الْأَئِمَّةَ وُلَاةُ أَمْرِ اللهِ وَ خَزَنَةُ عِلْمِه»}}<ref>«همانا امام معصوم{{عم}} سرپرستان امر خداوند متعال و گنجینههای علم او میباشند».</ref> گشوده و در آن شش روایت را آورده است که روایات ۴، ۵ و ۶ این باب، دارای سند صحیح و روایت دوم موثق است. محتوای کلی این روایات این است که [[ائمه]]{{عم}} پس از [[رسول خدا]]{{صل}} خزانهداران علوم خداوند هستند. مرحوم صفار در بصائر الدرجات نیز بابی با عنوان {{عربی|«أنهم خزان الله فی السماء و الأرض علی علمه»}}<ref>«همانا ایشان گنجینه های علم خداوند متعال در آسمان و زمین می باشند».</ref> گشوده و در آن ۱۶ روایت در این موضوع نقل کرده است. روایات این باب مستفیضاند. مجموعه روایات این دو منبع مهم، موجب اطمینان به محتوای کلی این روایات میشوند. (...) | :::::# '''خزانهداری علوم خداوند:''' مرحوم [[کلینی]] در الکافی، بابی با عنوان {{عربی|«أَنَّ الْأَئِمَّةَ وُلَاةُ أَمْرِ اللهِ وَ خَزَنَةُ عِلْمِه»}}<ref>«همانا امام معصوم{{عم}} سرپرستان امر خداوند متعال و گنجینههای علم او میباشند».</ref> گشوده و در آن شش روایت را آورده است که روایات ۴، ۵ و ۶ این باب، دارای سند صحیح و روایت دوم موثق است. محتوای کلی این روایات این است که [[ائمه]]{{عم}} پس از [[رسول خدا]]{{صل}} خزانهداران علوم خداوند هستند. مرحوم صفار در بصائر الدرجات نیز بابی با عنوان {{عربی|«أنهم خزان الله فی السماء و الأرض علی علمه»}}<ref>«همانا ایشان گنجینه های علم خداوند متعال در آسمان و زمین می باشند».</ref> گشوده و در آن ۱۶ روایت در این موضوع نقل کرده است. روایات این باب مستفیضاند. مجموعه روایات این دو منبع مهم، موجب اطمینان به محتوای کلی این روایات میشوند. (...) | ||
:::::#'''[[رابطه علمالکتاب با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)|بهرهمندی از علم الکتاب:]]''' خداوند در قرآن از کسی که نزد او علم الکتاب است، به عنوان شاهدی بر درستی [[نبوت]] [[رسول خدا]]{{صل}} یاد شده است: {{عربی | :::::#'''[[رابطه علمالکتاب با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)|بهرهمندی از علم الکتاب:]]''' خداوند در قرآن از کسی که نزد او علم الکتاب است، به عنوان شاهدی بر درستی [[نبوت]] [[رسول خدا]]{{صل}} یاد شده است: {{عربی|﴿{{متن قرآن|[[آیا آیه ۴۳ سوره رعد علم غیب غیر خدا را اثبات میکند؟ (پرسش)|وَيَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَسْتَ مُرْسَلاً قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ]]}}﴾}}<ref> و کافران میگویند: تو فرستاده (خداوند) نیستی؛ بگو: میان من و شما خداوند و کسی که دانش کتاب نزد اوست، گواه بس؛ سوره رعد، آیه: ۴۳.</ref> برخی اندیشهوران، آیه یادشده را اینگونه تفسیر کردهاند که مراد از «الکتاب»، همان لوح محفوظ یا کتاب مبین است. سرچشمه همه دانشها لوح محفوظ است که از آن با نامهای دیگری مانند «کتاب مکنون»، {{عربی|﴿{{متن قرآن| أُمُّ الْكِتَابِ}}﴾}}<ref> سوره رعد، آیه: ۳۹.</ref> و {{عربی|﴿{{متن قرآن| إِمَامٍ مُبِينٍ }}﴾}}<ref> سوره یس، آیه: ۱۲.</ref> نیز در قرآن کریم یاد شده است. بنابراین تفسیر، صاحب علم الکتاب به تمام حقایق هستی دسترسی دارد. در روایات مستفیضی، ائمه صاحب «علم الکتاب» معرفی شدهاند. این تفسیر، تأیید کننده تام بودن علوم ائمه است. | ||
:::::#'''[[آیا علم به تمام حقایق قرآن علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|آگاهی از تمام معارف قرآن]]:''' در برخی روایات، برای قرآن ظاهر و باطنی معرفی شده است که باطن آن نیز درجات و مراتب گوناگونی دارد. در کافی بابی با عنوان {{عربی|« أَنَّهُ لَمْ یَجْمَعِ الْقُرْآنَ کُلَّهُ إِلَّا الْأَئِمَّةُ وَ أَنَّهُمْ یَعْلَمُونَ عِلْمَهُ کُلَّه»}}<ref>«همانا تمام قرآن کریم را کسی جمع آوری ننمود، مگر امامان معصوم{{عم}} و همانا ایشان نسبت به تمام علم قرآن کریم آگاه می باشند».</ref> آمده است . در این باب، شش روایت نقل شده است که روایت اول و ششم آن دارای سند صحیحاند. در بصائر نیز بابی با نام {{عربی|«أن عندهم جمیع القرآن الذی أنزل علی رسول الله»}}<ref>«نزد ایشان تمام قرآنی که بر پیامبر اکرم نازل شد وجود دارد».</ref> وجود دارد. (...) | :::::#'''[[آیا علم به تمام حقایق قرآن علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|آگاهی از تمام معارف قرآن]]:''' در برخی روایات، برای قرآن ظاهر و باطنی معرفی شده است که باطن آن نیز درجات و مراتب گوناگونی دارد. در کافی بابی با عنوان {{عربی|« أَنَّهُ لَمْ یَجْمَعِ الْقُرْآنَ کُلَّهُ إِلَّا الْأَئِمَّةُ وَ أَنَّهُمْ یَعْلَمُونَ عِلْمَهُ کُلَّه»}}<ref>«همانا تمام قرآن کریم را کسی جمع آوری ننمود، مگر امامان معصوم{{عم}} و همانا ایشان نسبت به تمام علم قرآن کریم آگاه می باشند».</ref> آمده است . در این باب، شش روایت نقل شده است که روایت اول و ششم آن دارای سند صحیحاند. در بصائر نیز بابی با نام {{عربی|«أن عندهم جمیع القرآن الذی أنزل علی رسول الله»}}<ref>«نزد ایشان تمام قرآنی که بر پیامبر اکرم نازل شد وجود دارد».</ref> وجود دارد. (...) | ||
:::::#'''[[رابطه روح یا روح القدس با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)|تأیید علمی روح القدس]]''': در بصائر الدرجات، بابی با عنوان {{عربی|«أن روح القدس یتلقاهم إذ احتاجوا إلیه»}}<ref>«زمانی که نیازمند روح القدس گردند خود او با ایشان ملاقات میکند».</ref> آمده و در آن روایاتی با این محتوا نقل شده است که اگر ائمه از مسئلهای آگاه نباشند، [[روح القدس]] علمِ آن را به آنان میدهد. (...) | :::::#'''[[رابطه روح یا روح القدس با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)|تأیید علمی روح القدس]]''': در بصائر الدرجات، بابی با عنوان {{عربی|«أن روح القدس یتلقاهم إذ احتاجوا إلیه»}}<ref>«زمانی که نیازمند روح القدس گردند خود او با ایشان ملاقات میکند».</ref> آمده و در آن روایاتی با این محتوا نقل شده است که اگر ائمه از مسئلهای آگاه نباشند، [[روح القدس]] علمِ آن را به آنان میدهد. (...) | ||
خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
[[پرونده:11902.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[حسن مهدیفر|مهدیفر]]]] | [[پرونده:11902.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[حسن مهدیفر|مهدیفر]]]] | ||
::::::حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[حسن مهدیفر]]''' در پایاننامه دکتری خود با عنوان ''«[[علوم اهل بیت ویژگیها ابعاد و مبادی آن (پایاننامه)|علوم اهل بیت ویژگیها ابعاد و مبادی آن]]»'' در اینباره گفته است: | ::::::حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[حسن مهدیفر]]''' در پایاننامه دکتری خود با عنوان ''«[[علوم اهل بیت ویژگیها ابعاد و مبادی آن (پایاننامه)|علوم اهل بیت ویژگیها ابعاد و مبادی آن]]»'' در اینباره گفته است: | ||
::::::«اعتقاد به علم گسترده و حداکثری [[اهل بیت]]{{ع}} (نظریه مختار): این نظریه، دیدگاه اکثریت دانشمندان شیعه اعم از قدما و متأخرین است. در میان متکلمان شیعه [[ابواسحاق اسماعیل بن اسحاق نوبختی]] از قدیمیترین کسانی است که در میان طرفداران این اعتقاد نام برده میشود. این اندیشه به مرور زمان توسعهیافته و در اعصار اخیر در اذهان متکلمان و محدثان، تفکر حاکم گردیده است. شیخ مفید در کتاب اوائل المقالات از نوبختی نقل کرده است: نوبختیان به حکم عقل، علم و آگاهی امام را به تمامی لغات و حرفه ها و صنعت ها لازم دانستهاند.<ref>اوائل المقالات فی المذاهب والمختارات شیخ مفید، ۷۷.</ref> از دیدگاه [[علامه امینی]] اعتقاد به گستردگی [[علم امام]]، نظریه جدیدی نیست بلکه این تفکر از اول در میان مسلمانان رایج بوده است. که امام باید به احکام و موضوعات علم داشته باشد. ایشان بعد از نقل گفتگوی یک پیرزن با عمر مینویسد: {{عربی | ::::::«اعتقاد به علم گسترده و حداکثری [[اهل بیت]]{{ع}} (نظریه مختار): این نظریه، دیدگاه اکثریت دانشمندان شیعه اعم از قدما و متأخرین است. در میان متکلمان شیعه [[ابواسحاق اسماعیل بن اسحاق نوبختی]] از قدیمیترین کسانی است که در میان طرفداران این اعتقاد نام برده میشود. این اندیشه به مرور زمان توسعهیافته و در اعصار اخیر در اذهان متکلمان و محدثان، تفکر حاکم گردیده است. شیخ مفید در کتاب اوائل المقالات از نوبختی نقل کرده است: نوبختیان به حکم عقل، علم و آگاهی امام را به تمامی لغات و حرفه ها و صنعت ها لازم دانستهاند.<ref>اوائل المقالات فی المذاهب والمختارات شیخ مفید، ۷۷.</ref> از دیدگاه [[علامه امینی]] اعتقاد به گستردگی [[علم امام]]، نظریه جدیدی نیست بلکه این تفکر از اول در میان مسلمانان رایج بوده است. که امام باید به احکام و موضوعات علم داشته باشد. ایشان بعد از نقل گفتگوی یک پیرزن با عمر مینویسد: {{عربی|"ان فکره احاطه الامام بالاشیاء کلها اوجلها فضلا عن الشرایع و الاحکام فکره بسیطه عامه یشترک فی لزومها الرجال و النساء"}}.<ref>الغدیر، ج۶، ص۱۴۴ به نقل از: الریاض النضره، ج ۲، ص ۵۷ و الفتوحات الاسلامیه، ج ۲، ص ۴۰۸ و نورالابصار ص ۶۵.</ref> تفکر احاطه امام به همه موضوعات و یا اکثر آنها تفکر عامی است که در لزوم آن مرد و زن مشترکند. | ||
::::::تبیین موضوع: پیش از اقامه دلائل، لازم است مدعای دیدگاه مختار به درستی تبیین شود مدعای این دیدگاه بدین قرار است: [[اهل بیت]]{{عم}} علم به ما کان و ما یکون شامل احکام و شرایع، موضوعات، زبان انسانها و حیوانات و پرندگان علم به کتاب را در بر میگیرد. مگر آنچه که با دلیل استثناء شده باشد. و این گستردگی فی الجمله ضرورت عقلی دارد. | ::::::تبیین موضوع: پیش از اقامه دلائل، لازم است مدعای دیدگاه مختار به درستی تبیین شود مدعای این دیدگاه بدین قرار است: [[اهل بیت]]{{عم}} علم به ما کان و ما یکون شامل احکام و شرایع، موضوعات، زبان انسانها و حیوانات و پرندگان علم به کتاب را در بر میگیرد. مگر آنچه که با دلیل استثناء شده باشد. و این گستردگی فی الجمله ضرورت عقلی دارد. | ||
::::::توضیح این که: تا مادامی که دلیل عقلی و یا نقلی، دایره علم اهل بیت{{عم}}را محدود نکرده باشد عمومیت علم [[اهل بیت]]{{عم}} و شمول آن به تمامی احکام و موضوعات ثابت است. آری اگر دلیل متقن عقلی و یا نقل معتبر، علم به موضوعی را استثنا بزند و آن را مختص خداوند بداند مثل در آنجا تسلیم میشویم چنانچه در برخی روایات علم غیب تقسیم شده است به: [[علم غیب]] مستاثر به الله که مختص خداوند متعال است و خداوند احدی از انبیاء و ملائکه را به آن مطلع نفرموده است. و علم مبذول که به انبیاء [[ائمه]]{{عم}} افاضه کرده است. یا در برخی روایات آمده است که اسم اعظم ۷۳ حرف است و یک حرف آن اختصاص به خداوند دارد. و امثال آن. بلی اجمالا این مطلب روشن است که برخی علوم مختص خداوند است و خداوند آن را در اختیار ائمه نگذاشته است. اما اینکه چه مواردی استثناء شده است جای بحث و مناقشه است در برخی آیات و روایات علم به قیامت استثناء شده است. گر چه در روایات دیگری علم به آن موارد نیز به [[اهل بیت]]{{عم}} نسبت داده شده است اما اجمالا باید پذیرفت که علم برخی مسائل اختصاص به خداوند دارد. اما در غیر آن موارد، علم [[اهل بیت]]{{عم}} بسیار گسترده میباشد. اما در ضرورت عقلی چنین علمی، با این وصف برای پیامبر و امام{{ع}} اختلاف نظر وجود دارد. | ::::::توضیح این که: تا مادامی که دلیل عقلی و یا نقلی، دایره علم اهل بیت{{عم}}را محدود نکرده باشد عمومیت علم [[اهل بیت]]{{عم}} و شمول آن به تمامی احکام و موضوعات ثابت است. آری اگر دلیل متقن عقلی و یا نقل معتبر، علم به موضوعی را استثنا بزند و آن را مختص خداوند بداند مثل در آنجا تسلیم میشویم چنانچه در برخی روایات علم غیب تقسیم شده است به: [[علم غیب]] مستاثر به الله که مختص خداوند متعال است و خداوند احدی از انبیاء و ملائکه را به آن مطلع نفرموده است. و علم مبذول که به انبیاء [[ائمه]]{{عم}} افاضه کرده است. یا در برخی روایات آمده است که اسم اعظم ۷۳ حرف است و یک حرف آن اختصاص به خداوند دارد. و امثال آن. بلی اجمالا این مطلب روشن است که برخی علوم مختص خداوند است و خداوند آن را در اختیار ائمه نگذاشته است. اما اینکه چه مواردی استثناء شده است جای بحث و مناقشه است در برخی آیات و روایات علم به قیامت استثناء شده است. گر چه در روایات دیگری علم به آن موارد نیز به [[اهل بیت]]{{عم}} نسبت داده شده است اما اجمالا باید پذیرفت که علم برخی مسائل اختصاص به خداوند دارد. اما در غیر آن موارد، علم [[اهل بیت]]{{عم}} بسیار گسترده میباشد. اما در ضرورت عقلی چنین علمی، با این وصف برای پیامبر و امام{{ع}} اختلاف نظر وجود دارد. |