آیا امام مهدی فرزند دارد؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

{{یادآوری پاسخ}}

{{جمع شدن|۱. حجت الاسلام و المسلمین قرائتی؛}}

::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] [[محسن قرائتی]] در کتاب ''«[[جهت‌نما (کتاب)|جهت‌نما]]»'' در اين باره گفته است:

::::::« [[عقل]] به ما می‌گوید دنبال مسائلی برویم که چهار شرط داشته باشد: (۱): ضروری و [[واجب]] باشد؛ (۲): مستحب و مفید باشد؛ (۳): مشکل فردی در آن حل شود؛ (۴): جامعه‌ای را از خطر و [[انحراف]] [[نجات]] دهد.

{{پایان جمع شدن}}

{{جمع شدن|۲. حجت الاسلام و المسلمین رضانژاد؛}}

::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] دکتر '''[[عزالدین رضانژاد]]'''، در مقاله ''«[[حیات امام مهدی (مقاله)|حیات امام مهدی]]»'' در این‌باره گفته است:

::::::«آیا [[حضرت مهدی]]{{ع}} پیش از [[ظهور]]، همسر و فرزندانی دارد؟ این یکی از پرسش‌های مرتبط با دوران[[غیبت]] به شمار می‌آید و تاکنون پاسخ قطعی بدان داده نشده است. برخی برآنند که [[حضرت مهدی]]{{ع}} همسر و فرزند دارد. دلیل‌های این گروه را بر می‌شمریم:

{{جمع شدن|۳. حجت الاسلام و المسلمین طاهری؛}}

[[حجت الاسلام و المسلمین]] دکتر [[حبیب‌الله طاهری]] در کتاب ''«[[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]»'' در این‌باره گفته‌است:

:::::*«در مورد اینکه در [[غیبت کبری]] برای حضرت [[صاحب الامر]] همسر و فرزندانی هست یا نه؟ [[دلیل]] قطعی بر وجود یا عدم وجود آن نداریم، لکن شواهدی هست که وجود همسر و فرزندان را اثبات می‌نمایند و آنها عبارتند از:  

::::##در ضمن دعایی که به هنگام وداع [[سرداب مقدس]] وارد شده، چنین می‌خوانیم: {{عربی|"وَ صَلِّ عَلَى‏ وَلِيِّكَ‏ وَ وُلَاةِ عَهْدِهِ‏ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ..."}}<ref>صلوات و سلام خود را بر ولی امرت و اولیای عهدت و پیشوایان از فرزندانش بفرست؛ بحارالانوار، ج ۱۰۲، ص ۲۲۸.</ref>؛  

::::##در دعایی که [[امام رضا]]{{ع}} [[تعلیم]] فرموده که در [[عصر]] [[غیبت]] خوانده شود، چنین آمده است: {{عربی|"اللَّهُمَ‏ أَعْطِهِ‏ فِي‏ نَفْسِهِ‏ وَ أَهْلِهِ‏ وَ وُلْدِهِ‏ وَ ذُرِّيَّتِهِ وَ أُمَّتِهِ وَ جَمِيعِ رَعِيَّتِهِ مَا تُقِرُّ بِهِ عَيْنَهُ وَ تَسُرُّ بِهِ نَفْسَهُ..."}}<ref>بار خدایا! به او درباره خودش و اهلش و فرزندانش و امتش و همه رعیتش عطا فرما آنچه که دیده‌اش روشن و دلش مسرور گردد؛ بحارالانوار، ج ۹۵، ص ۳۳۲.</ref>  

::::##[[دعا]] بسیار طولانی از [[ناحیه مقدسه]] صادر شده که [[سید بن طاووس]] آن را از تعقیبات [[عصر]] [[جمعه]] شمرده و می‌فرماید: اگر به هیچ کدام از [[اعمال]] [[عصر]] [[جمعه]] موفق نشوی، این [[دعا]] را ترک نکن که از [[ناحیه مقدسه]] به آن [[امر]] شده است و در فرازی ازآن [[دعا]] می‌خوانیم: {{عربی|"حَتَّى‏ نَنْظُرَ إِلَى‏ وَلِيِّكَ‏ صَلَوَاتُكَ‏ عَلَيْهِ‏ وَ آلِهِ ظَاهِرَ الْمَقَالَةِ وَاضِحَ الدَّلَالَةِ هَادِياً مِنَ الضَّلَالَةِ شَافِياً مِنَ الْجَهَالَةِ..."}}<ref> تا ولی تو را به بینم- که صلوات تو بر او و آل او باد. با گفتاری روشن، برهانی آشکار، از گمراهی می‌رهاند، از جهالت و نادانی نجات می‌بخشد؛ کمال الدین، ص ۵۱۲؛ جمال الاسبوع، ص ۵۲۳.</ref>؛ به هر حال، در دعاهای بسیاری اشاره به فرزندان و [[اهل بیت]] حضرت شده است که در مجموع می‌توان وثوق به وجود آنها پیدا کرد، هر چند قطع به وجود همسر و فرزند پیدا نمی‌شود، زیرا این [[روایات]] و [[دعاها]] درحد [[تواتر]] نیستند که مفید [[یقین]] باشند»<ref>[[حبیب‌الله طاهری|طاهری؛حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص ۳۶۴ - ۳۶۸.</ref>.

{{پایان جمع شدن}}

{{جمع شدن|۴. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛}}

::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:

::::::«از آنجایی که [[روایت]] صریح و روشنی در این‌باره در دست نیست، در بین دانشمندان [[شیعه]] سه دیدگاه متفاوت پدید آمده است. که هریک برخاسته از پاره‌ای [[روایات]] است. امید می‌رود با بحث‌های جدّی‌تر و فراگیرتر، پاسخی درخور و مطمئن ارائه گردد.

:::::*مهمّترین روایاتی را که در این بخش ارائه می‌نمایند از این قرار است:

:::::*یکی از نویسندگان معاصر در این باره نوشته است: درباره همسر و یا همسران [[امام مهدی|حضرت بقیة اللّه]]{{ع}} فقط یک سر نخ وجود دارد و آن روایتی است که مرحوم "[[کفعمی]]" در مصباح [[نقل]] کرده است. بر اساس این [[روایت]]: "همسر [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} از نسل [[عبد العزی]] "پسر [[عبد المطلب]]" می‌باشد". آنگاه گویی با قاطعیت تمام همسردار بودن آن حضرت ثابت شده، در پی اثبات فرزندان می‌رود و می‌نویسد: اما درباره اولاد آن حضرت روایاتی هست که وجود آنها را به روشنی اثبات می‌کند<ref> ناجی نجار، جزیره خضراء، و تحقیقی پیرامون مثلث برمودا، ترجمه: علی اکبر مهدیپور، ص ۳۸.</ref>.

:::::*'''نقد و بررسی کوتاه:'''

:::::*[[نعمانی]] همین [[روایت]] را [[نقل]] کرده در حالی که به جای "من ولده" "من ولی" <ref> نعمانی، الغیبة، ص ۱۷۲.</ref> آورده است. با توجه به اینکه کتاب "الغیبه" [[نعمانی]] به مراتب بر "کتاب الغیبه" [[شیخ طوسی]] مقدم بوده و بخشی از [[سند]] هر دو کتاب مشترک است و نیز بین کلمه "ولی" و "ولد" از نگاه نوشتار نزدیکی وجود دارد، احتمال تصحیف بسیار قوی می‌نماید. و بنابراین [[استدلال]]، به این [[روایت]] بی‌اعتبار خواهد شد.

:::::*آیت اللّه [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی]]، یکی از مراجع تقلید معاصر، پس از [[ذکر]] هر دو [[روایت]] می‌نویسد: "با وجود این [[اختلاف]]، استناد به [[نقل]] "[[غیبت]] [[شیخ]]" اطمینان بخش نیست؛ بلکه [[نقل]] "[[غیبت]] [[نعمانی]]" از برخی جهات، مانند علوّ [[سند]] و لفظ [[حدیث]]، معتبرتر به نظر می‌رسد<ref> لطف اللّه صافی گلپایگانی، پاسخ ده پرسش، ص ۵۴.</ref>

:::::*[[روایت]] [[جزیره خضراء]] که سخن از [[فرزندان حضرت]] در جزیره‌ای دور دست دارد.  

:::::*البته به [[روایات]] دیگری نیز [[استدلال]] شده که به نظر می‌رسد آنچه [[ذکر]] شد از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و آن هم که ملاحظه شد قابلیت [[استدلال]] بر این موضوع را ندارند.

:::::*افزون بر [[روایات]] به برخی از ادعیه و [[زیارت]] نامه‌ها نیز [[استدلال]] شده که در آنها نیز [[استدلال]] ناتمام است. :::::*زیرا استناد قطعی آنها به [[معصوم]]{{ع}} مورد تردید است.

:::::'''۳) [[ازدواج]] نکرده است:''' به طور اساسی همسر [[اختیار]] کردن برای [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} با [[فلسفه غیبت]] در تعارض است. و بسیار بعید است آن حضرت [[ازدواج]] کرده باشد. اگرچه وقتی [[ادله]] قائلین به اثبات زن و فرزند داشتن حضرت ناکافی دانسته شد، نیازی به آوردن [[دلیل]] بر زن و فرزند نداشتن نخواهد بود؛ لکن کسانی که احتمال سوم را مطرح کرده‌اند، به ادله‌ای نیز [[تمسک]] کرده‌اند. که از جمله آنهاست:

::::#[[مسعودی]] در "[[اثبات الوصیه]]" [[نقل]] کرده در محضر [[امام رضا]]{{ع}} [[علی بن حمزه]] و [[ابن سراج]] و [[ابن ابی سعید مکاوی]] وارد شدند. [[علی بن ابی حمزه]] آغاز به سخن کرده گفت: برای ما از پدرانتان [[نقل]] شده که تمام [[وظائف]] [[امام]] پس از [[رحلت]] به امامی مانند او منتقل می‌شود. [[امام رضا]]{{ع}} به او فرمود: [[خبر]] بده مرا از [[حسین بن علی]]{{ع}} [[امام]] بود یا نه؟ گفت: [[امام]] بود. حضرت فرمود: پس چه کسی [[جانشین]] او شد؟ عرض کرد: [[علی بن حسین]]{{ع}}. این پرسش و پاسخ ادامه یافت تا اینکه [[ابن ابی حمزه]] گفت: برای ما [[روایت]] شده که [[امام]] در نخواهد گذشت تا اینکه [[جانشین]] و نسل خود را ببیند. [[امام رضا]]{{ع}} فرمود: آیا در این [[روایت]] بیش از چیزی برای شما گفته نشده؟. گفت: نه. حضرت فرمود: بله به [[خدا]] سوگند برایتان [[روایت]] شده مگر [[قائم]]  [[ابی حمزه]] با حالتی شبیه اعتراض گفت: این قسمت در [[حدیث]] است؟! [[امام رضا]]{{ع}} فرمود: وای بر تو چگونه جرأت کردی به چیزی که بخشی از آن را نادیده گرفته‌ای بر من [[احتجاج]] کنی"<ref> ابو الحسن علی بن حسین مسعودی رحمه اللّه، اثبات الوصیة للامام علی بن ابی طالب {{ع}}، ص ۲۰۸.</ref>. افزون بر [[مسعودی]]، [[کشی]] در رجال خود<ref> محمّد بن عمر کشی، رجال کشی، ص ۴۶۵.</ref> و [[شیخ طوسی]] در "[[اختیار]] معرفه الرجال"<ref> شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج ۲، ص ۷۶۴.</ref> نیز این [[روایت]] را با اندک تفاوتی آورده‌اند. روشن است که این [[روایت]] نه فقط داشتن فرزند برای [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} را در [[دوران غیبت]] منتفی می‌داند، بلکه در تمامی [[عمر]] آن حضرت چنین می‌داند.

::::#در [[روایات]] فراوانی از آن حضرت با القاب [[فرید]] "تک" و [[وحید]] "یگانه" یاد شده است و این با زن و فرزند داشتن منافات دارد<ref> پیشین، باب ۲۶، ح ۱۳.</ref>

::::#دست‌های از [[روایات]]، ملازمان حضرتش را در [[دوران غیبت]] فقط سی تن از [[یاران]] خاصّ آن حضرت [[ذکر]] کرده است. و سخنی از همراهی زن و فرزند ایشان با وی ننموده است.

:::::*علامه [[محمد تقی شوشتری]] درباره فرزنددار بودن [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} نوشته است: "باید گفت: در هیچ خبری وارد نشده است که آن حضرت پیش از [[ظهور]] فرزند داشته باشد، و در خصوص فرزنددار شدن آن [[امام]] پس از [[ظهور]] هم [[اختلاف]] است"<ref> جزیره خضراء افسانه یا واقعیت؟، ص ۲۲۶، به نقل از: الاخبار الدخیلة، ج ۲، ص ۷۲.</ref>

:::::*بنابراین به نظر می‌رسد [[ادله]] کسانی که برای آن حضرت اثبات زن و فرزند می‌نمایند ناتمام است. و [[خداوند]] آگاه‌تر است»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۱۹-۱۲۷.</ref>.

{{جمع شدن|۵. حجت الاسلام و المسلمین رجالی تهرانی؛}}

::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[علی رضا رجالی تهرانی]]'''، در کتاب ''«[[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]»'' در این‌باره گفته است:

::::::«اگرچه از [[ظاهر]] بعضی [[روایات]] و ادعیه [[معصومین]]، چنین [[استنباط]] شده که آن حضرت دارای همسر و اولاد می‌‏باشد. امّا همان‏طور که خواهد آمد، برخی [[روایات]] نیز که از درجه اعتبار زیادی برخوردارند، به فرزند نداشتن آن حضرت تصریح دارند. و امّا ابتدا به روایاتی که به وسیله آنها می‌‏‏توان بر فرزند داشتن [[حضرت مهدی|امام مهدی]] {{ع}} [[استدلال]] نمود، می‌‏‏پردازیم و آنها را مورد بررسی قرار می‌‏دهیم:

{{پایان جمع شدن}}

{{جمع شدن|۶. حجت الاسلام و المسلمین رحیمی؛}}

::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[عباس رحیمی]]'''، در کتاب ''«[[امید فردا (کتاب)|امید فردا]]»'' در این‌باره گفته است:

::::::« این مطلب نیز روشن نیست. در برخی زیارت‌ها، بر ذریه او [[سلام]] شده و در بعضی [[احادیث]] آمده که وقتی [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[ظهور]] می‌کند {{عربی|"يَنزِلُ بِأَهْلِهِ‌ وَ عِيَالِهِ‌ مَسْجِدَ السَّهْلَةِ"}}؛ با اهل و عیال خود در [[مسجد سهله]] ساکن می‌شود. با توجه به این که [[ازدواج]] [[سنت]] [[رسول خدا]] {{صل}} است، بعید به نظر می‌رسد که [[حضرت مهدی]] {{ع}} مجرد و تنها زندگی کنند<ref>بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۳۱۶.</ref>. و الله [[اعلم]]»<ref>[[عباس رحیمی|رحیمی، عباس]]، [[امید فردا (کتاب)|امید فردا]]، ص:۳۳.</ref>.

{{پایان جمع شدن}}

{{جمع شدن|۷. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛}}

::::::'''[[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]'''، در کتاب ''«[[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]»'' در این‌باره گفته‌اند:

::::::«درباره [[ازدواج]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[اختلاف]] است. بعضی [[علما]] ازجمله مرحوم [[محدث نوری]] "نویسنده کتاب [[نجم الثاقب (کتاب)|نجم الثاقب]]."، بر این عقیده‌اند که آن حضرت [[ازدواج]] کرده و فرزندانی نیز دارد. عمده [[دلیل]] این گروه آن است که [[ازدواج]]، [[سنت]] مؤکد اسلامی است که مورد سفارش [[پیامبر مکرم اسلام]] {{صل}} بوده است و [[حضرت مهدی]] {{ع}} از هر شخصی شایسته‌تر است که به [[سنت پیامبر]] [[عمل]] کند.