برگزیدگی در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
←پانویس
جز (جایگزینی متن - ':{{عربی|﴿' به ': {{عربی|﴿') |
(←پانویس) |
||
| (۲۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = برگزیدگی | |||
| عنوان مدخل = برگزیدگی | |||
| مداخل مرتبط = [[برگزیدگی در قرآن]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==واژه‌شناسی لغوی== | == واژه‌شناسی لغوی == | ||
برگزیدگی حاصل مصدر و به معنای پسندیدگی است<ref>لغت‌نامه، ج۳، ص۴۰۱۰، «برگزیدگی».</ref>. در این مدخل، برگزیدگی از سوی خدا مورد نظر است<ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/farhangbooks/Books/6/20.htm#f12، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۹۱ - ۱۰۱.]</ref>. | |||
==برگزیدگی در قرآن== | |||
== برگزیدگی در قرآن == | |||
{{اصلی|اجتباء در قرآن}} | {{اصلی|اجتباء در قرآن}} | ||
{{اصلی|اصطفاء در قرآن}} | {{اصلی|اصطفاء در قرآن}} | ||
برگزیدگی در قرآن با دو تعبیر [[اصطفاء]] و [[اجتباء]] آمده است؛ اما باید توجه داشت این دو واژه به طور دقیق مترادف نیستند. حقیقت اجتبا آن است که خداوند، بنده خود را برگزیند و وی را از هرگونه تشتّت و تفرّق و سرگردانی و تمایل به جوانب گوناگون و متضادّ رهایی بخشد؛ آنگاه او را به‌سوی خود متمایل و راه هدایت و رستگاری را برایش فراهم آورد<ref> المیزان، ج۱۱، ص۷۹.</ref>. برخی مفسّران، ذیل آیه۶ سوره یوسف آورده‌اند: در همه موارد کاربرد و همه مشتقّات این مادّه «جبایه» جمع‌آوری چیزی و حفظ آن از تفرقه و تشتّت لحاظ شده است؛ بنابراین، اجتبای بنده‌ای از بندگان خدای سبحان به‌وسیله او به این معنا است که بخواهد او را مشمول رحمت خود سازد و به مزید کرامت، اختصاص دهد و به این منظور، او را از تفرّق در راه‌های پراکنده شیطانی حفظ کرده، در شاه‌راه صراط مستقیمش بیندازد<ref>المیزان، ج۱۱، ص۷۹.</ref>. از آنچه گفته شد، روشن می‌شود که تفسیر اجتبا به مطلق برگزیدن، درست نیست؛ زیرا گزینش، معنایی است که ما آن را از صیغه افتعال که بر قصد و اختیار دلالت دارد، استفاده می‌کنیم و به مادّه اجتبا اختصاص ندارد؛ بلکه معنای مزبور را از هر مادّه‌ای که به باب افتعال برده شود می‌توان فهمید. بلی می‌توان گفت: شخصی که مُجْتَبی است، او را برای اختصاص به مقام اجتبا یا جهت کارهای خطیری چون رسالت و [[امامت]] و [[ولایت]] برمی‌گزینند<ref> مجمع‌البیان، ج ۳، ص۵۱۱؛ التبیان، ج ۹، ص۱۵۱.</ref>؛ ولی باید توجّه داشت که برگزیدن اوّل، سابق بر اجتبا یا همراه آن است و برگزیدن بعدی، متفرِّع بر اجتبا خواهد بود<ref>[[حسن رضایی| رضایی، حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۲، ص ۱۱۶ - ۱۲۰.</ref>. | |||
بنابر این، مرادف دانستن اجتبا با واژه‌هایی چون اصطفا و اخلاص «خالص گردانیدن»، درست نیست؛ زیرا اصطفا از مادّه صفو = صاف و خالص بودن<ref> ترتیب العین، ص۴۵۲؛ لسان‌العرب، ج۷، ص۳۷۰.</ref>. و به‌معنای گزینش کسی جهت خالص و پاکیزه ساختن وی از آلودگی‌ها است<ref> لسان‌العرب، ج۷، ص۳۷۰.</ref>، و اخلاص نیز از آن‌جا که از باب افتعال و مفید معنای اختیار نیست نمی‌تواند مرادف اجتبا قرار گیرد. برخی مفسّران به رغم آنکه اجتبا را به گزینش تفسیر کرده‌اند، با کمک حدیث {{عربی|" إِذَا أَحَبَ اللَّهُ عَبْداً ابْتَلَاهُ فَإِنْ صَبَرَ اجْتَبَاهُ وَ إِنْ رَضِيَ اصْطَفَاهُ"}}، اجتبا را مقدّمه اصطفا دانسته و گفته‌اند: آنچه در روایت آمده، مراتب محبّت خدا است؛ خواست و گرفتاری و درگیری، آنگاه پای‌داری و کوشش و پذیرش و گزیدگی، سپس خلوص و تصفیه<ref>پرتوی از قرآن، ج۵، ص۹۴ـ۹۵.</ref>.<ref>[[حسن رضایی| رضایی، حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۲، ص ۱۱۶ - ۱۲۰.</ref> | |||
== برگزیدگان == | |||
* '''[[حضرت آدم]] {{ع}} برگزیده خداوند:''' {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى آدَمَ }}<ref> خداوند، آدم، را بر جهانیان برتری داد؛ سوره آل عمران، آیه:۳۳.</ref>، { | |||
==ملاکهای [[برگزیدگی]] == | == ملاکهای [[برگزیدگی]] == | ||
*'''استغاثه [[حضرت یونس]]{{ع}} در شکم ماهی، ملاک [[برگزیدگی]] وی:''' | * '''استغاثه [[حضرت یونس]] {{ع}} در شکم ماهی، ملاک [[برگزیدگی]] وی:''' {{متن قرآن|فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلا تَكُن كَصَاحِبِ الْحُوتِ إِذْ نَادَى وَهُوَ مَكْظُومٌ}}<ref> پس برای (رسیدن) فرمان پروردگارت شکیبایی پیشه کن و چون «همراه ماهی» (یونس) مباش آنگاه که بانگ برداشت در حالی که اندوهگین بود؛ سوره قلم، آیه:۴۸.</ref>، {{متن قرآن|فَاجْتَبَاهُ رَبُّهُ فَجَعَلَهُ مِنَ الصَّالِحِينَ}}<ref> اما پروردگارش او را برگزید و او را از شایستگان کرد؛ سوره قلم، آیه:۵۰.</ref><ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/farhangbooks/Books/6/20.htm#f12، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۹۱ - ۱۰۱.]</ref>. | ||
*'''اطاعت خاضعانه [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} ملاک [[برگزیدگی]] وی از جانب خداوند:''' | * '''اطاعت خاضعانه [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} ملاک [[برگزیدگی]] وی از جانب خداوند:''' {{متن قرآن|وَمَن يَرْغَبُ عَن مِّلَّةِ إِبْرَاهِيمَ إِلاَّ مَن سَفِهَ نَفْسَهُ وَلَقَدِ اصْطَفَيْنَاهُ فِي الدُّنْيَا وَإِنَّهُ فِي الآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ إِذْ قَالَ لَهُ رَبُّهُ أَسْلِمْ قَالَ أَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ }}<ref> و چه کس جز آنکه سبک مغز است از آیین ابراهیم روی می‌گرداند؟ در حالی که ما او را در این جهان برگزیده‌ایم و بی‌گمان او در جهان واپسین از شایستگان است آنگاه که پروردگارش بدو فرمود: فرمانبردار باش، او گفت: فرمانبردار پروردگار جهانیانم؛ سوره بقره، آیه:۱۳۰ - ۱۳۱.</ref>، {{متن قرآن|إِنَّ إِبْرَاهِيمَ كَانَ أُمَّةً قَانِتًا لِلَّهِ حَنِيفًا وَلَمْ يَكُ مِنَ الْمُشْرِكِينَ شَاكِرًا لِّأَنْعُمِهِ اجْتَبَاهُ وَهَدَاهُ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ}}<ref> به راستی ابراهیم (به تنهایی) امتی فروتن برای خداوند و درست‌آیین بود و از مشرکان نبود. سپاسگزار نعمتهای او بود؛ (خداوند) او را برگزید و به راهی راست راهنمایی کرد؛ سوره نحل، آیه: ۱۲۰ - ۱۲۱.</ref><ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/farhangbooks/Books/6/20.htm#f12، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۹۱ - ۱۰۱.]</ref>. | ||
*'''انابه و توجّه به خدا، زمینه برگزیده شدن بندگان از سوی خداوند برای گرایش به دین توحید:''' | * '''انابه و توجّه به خدا، زمینه برگزیده شدن بندگان از سوی خداوند برای گرایش به دین توحید:''' {{متن قرآن|شَرَعَ لَكُم مِّنَ الدِّينِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا وَالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ وَمَا وَصَّيْنَا بِهِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى وَعِيسَى أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَلا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكِينَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يَجْتَبِي إِلَيْهِ مَن يَشَاء وَيَهْدِي إِلَيْهِ مَن يُنِيبُ}}<ref> از دین، همان را برای شما بیان داشت که نوح را بدان سفارش کرده بود و نیز آنچه را که به تو وحی کردیم و آنچه را که به ابراهیم و موسی و عیسی، سفارش کردیم که دین را استوار بدارید و در آن به پراکندگی نیفتید؛ بر مشرکان آنچه آنان را بدان می‌خوانی گران است، خداوند است که هر که را بخواهد به سوی خود برمی‌گزیند و هر که را (به درگاه او) بازگردد به سوی خویش رهنمون می‌گردد؛ سوره شوری، آیه:۱۳.</ref><ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/farhangbooks/Books/6/20.htm#f12، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۹۱ - ۱۰۱.]</ref>. | ||
*'''توانایی جسمی طالوت، معیار گزینش وی از جانب خداوند:''' | * '''توانایی جسمی طالوت، معیار گزینش وی از جانب خداوند:''' {{متن قرآن|وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا قَالُواْ أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِّنَ الْمَالِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَن يَشَاء وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}<ref> و پیامبرشان به آنان گفت: خداوند طالوت را به پادشاهی شما گمارده است، گفتند: چگونه او را بر ما پادشاهی تواند بود با آنکه ما از او به پادشاهی سزاوارتریم و در دارایی (هم) به او گشایشی نداده‌اند. گفت: خداوند او را بر شما برگزیده و بر گستره دانش و (نیروی) تن او افزوده است و خداوند پادشاهی خود را به هر که خواهد می‌دهد و خداوند نعمت‌گستری داناست؛ سوره بقره، آیه: ۲۴۷.</ref><ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/farhangbooks/Books/6/20.htm#f12، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۹۱ - ۱۰۱.]</ref>. | ||
*'''توحید و یکتاپرستی [[حضرت ابراهیم]]{{ع}}، معیار برگزیده شدن وی از ناحیه خداوند:''' | * '''توحید و یکتاپرستی [[حضرت ابراهیم]] {{ع}}، معیار برگزیده شدن وی از ناحیه خداوند:''' {{متن قرآن|إِنَّ إِبْرَاهِيمَ كَانَ أُمَّةً قَانِتًا لِلَّهِ حَنِيفًا وَلَمْ يَكُ مِنَ الْمُشْرِكِينَ شَاكِرًا لِّأَنْعُمِهِ اجْتَبَاهُ وَهَدَاهُ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ}}<ref> به راستی ابراهیم (به تنهایی) امتی فروتن برای خداوند و درست‌آیین بود و از مشرکان نبود. سپاسگزار نعمتهای او بود؛ (خداوند) او را برگزید و به راهی راست راهنمایی کرد؛ سوره نحل، آیه: ۱۲۰ - ۱۲۱.</ref><ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/farhangbooks/Books/6/20.htm#f12، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۹۱ - ۱۰۱.]</ref>. | ||
*'''شکرگزاری [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} از نعمتهای خداوند، ملاک [[برگزیدگی]] وی:''' | * '''شکرگزاری [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} از نعمتهای خداوند، ملاک [[برگزیدگی]] وی:''' {{متن قرآن|إِنَّ إِبْرَاهِيمَ كَانَ أُمَّةً قَانِتًا لِلَّهِ حَنِيفًا وَلَمْ يَكُ مِنَ الْمُشْرِكِينَ شَاكِرًا لِّأَنْعُمِهِ اجْتَبَاهُ وَهَدَاهُ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ}}<ref> به راستی ابراهیم (به تنهایی) امتی فروتن برای خداوند و درست‌آیین بود و از مشرکان نبود. سپاسگزار نعمتهای او بود؛ (خداوند) او را برگزید و به راهی راست راهنمایی کرد؛ سوره نحل، آیه: ۱۲۰ - ۱۲۱.</ref><ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/farhangbooks/Books/6/20.htm#f12، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۹۱ - ۱۰۱.]</ref>. | ||
*'''[[برگزیدگی]] طالوت از طرف خداوند، با توجّه به توانایی علمی وی:''' | * '''[[برگزیدگی]] طالوت از طرف خداوند، با توجّه به توانایی علمی وی:''' {{متن قرآن|وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا قَالُواْ أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِّنَ الْمَالِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَن يَشَاء وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}<ref> و پیامبرشان به آنان گفت: خداوند طالوت را به پادشاهی شما گمارده است، گفتند: چگونه او را بر ما پادشاهی تواند بود با آنکه ما از او به پادشاهی سزاوارتریم و در دارایی (هم) به او گشایشی نداده‌اند. گفت: خداوند او را بر شما برگزیده و بر گستره دانش و (نیروی) تن او افزوده است و خداوند پادشاهی خود را به هر که خواهد می‌دهد و خداوند نعمت‌گستری داناست؛ سوره بقره، آیه: ۲۴۷.</ref><ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/farhangbooks/Books/6/20.htm#f12، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۹۱ - ۱۰۱.]</ref>. | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:1313.jpg|22px]] [[فرهنگ قرآن ج۶ (کتاب)|'''فرهنگ قرآن ج۶''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:اصطلاحات قرآنی]] | ||
[[رده:مدخل‌های قرآنی دانشنامه]] | [[رده:مدخل‌های قرآنی دانشنامه]] | ||
[[رده:مدخل‌های در انتظار تلخیص]] | |||