نایب خاص امام مهدی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '{{خرد}} {{مهدویت}} <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل مرتبط با مباحث پی...) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳: | خط ۳: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*در [[غیبت صغرا]] چهار سفیر یا نایب | *در [[غیبت صغرا]] چهار سفیر یا [[نایب خاص]]، درخواستهای [[مردم]] را به [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} و نیز نامهها و [[توقیعات]] آن حضرت را به [[مردم]] میرساندند و خود به [[زیارت]] ایشان نایل میشدند. در آغاز [[نیابت خاص]]، [[جایگاه]] [[سفارت]] برای [[مردم]] روشن نبود. فقط عده اندکی از [[خواص]] و [[وکیلان]]، با [[نایب]] آن حضرت در ارتباط بوده، مسایل مورد نیاز خود را با او در میان میگذاشتند؛ امّا پس از گذشت زمان، با تلاشهای خالصانه [[وکیلان]]، [[نیابت خاص]]، حضرت نزد [[شیعیان]]، [[جایگاه]] خود را یافت. | ||
*بنابراین ارتباط شیعیان با نوّاب خاص در دورههای نخست، به طور عمده به واسطه وکیلان بود. به این صورت که | *بنابراین ارتباط [[شیعیان]] با نوّاب خاص در دورههای نخست، به طور عمده به واسطه [[وکیلان]] بود. به این صورت که [[مردم]]، خواستههای خود را با [[وکیلان]] در میان میگذاشتند یا وجوهات شرعی خود را به آنان میپرداختند. [[وکیلان]] نیز آنها را به سفیر و [[نایب]] [[امام]]{{ع}} منتقل میکردند و با واسطه سفیر، از [[ناحیه مقدسه]] پاسخ پرسشهای خود را میگرفتند. با روشن شدن [[جایگاه]] نوّاب خاص، برخی [[شیعیان]] به صورت پنهانی توانستند به طور مستقیم با آنان تماس برقرار کنند. این کار، به طور عمده از زمان دومین [[نایب]] آغاز شد و ادامه یافت. | ||
==وظایف نایبان خاص== | ==وظایف [[نایبان]] خاص== | ||
*برخی فعالیتهای نایبان خاص بدین قرار بود: | *برخی فعالیتهای [[نایبان خاص]] بدین قرار بود: | ||
#'''برطرف کردن تردید شیعیان درباره [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}:''' ولادت آخرین ذخیره الهی به صورت پنهانی صورت گرفت و جز اندکی از | #'''برطرف کردن [[تردید]] [[شیعیان]] درباره [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}:''' ولادت آخرین [[ذخیره الهی]] به صورت پنهانی صورت گرفت و جز اندکی از [[شیعیان]]، آن حضرت را در دوران پدر بزرگوارش ندیده بودند و تردیدهایی میان [[شیعیان]] پدید آمده بود؛ از اینرو، یکی از مسؤولیتهای مهم و حساس [[نواب خاص]]، از میان بردن تردیدهای موجود درباره [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} بود. این تلاشها، بیشتر در دوران [[نایبان]] اوّل و دوم انجام شد؛ ولی در مواقع مورد نیاز در دوره دیگر [[نواب]] نیز بدان توجه میشد. از آنجا که این مسأله، بسیار مهم و حساس بود، افزون بر ارائه کراماتی از طرف [[نایبان خاص]]، خود حضرت در موارد لازم، با صدور توقیعاتی این امر را بر ایشان آسان میکرد. میان توقیعاتی که هماکنون از آن حضرت در دست است، تعدادی درباره همین مسأله است. | ||
#'''پنهان نگهداشتن مکان [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}:''' از احادیث نقل شده توسط نوّاب خاص و توقیعات صادر شده از طرف [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} به دست آنان<ref>شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۲۲</ref>، دانسته میشود نوّاب وظیفهای دو جانبه داشتهاند: از سویی محل زندگی [[امام]] را نه فقط از | #'''[[پنهان]] نگهداشتن مکان [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}:''' از [[احادیث]] [[نقل]] شده توسط نوّاب خاص و [[توقیعات]] صادر شده از طرف [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} به دست آنان<ref>شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۲۲</ref>، دانسته میشود نوّاب وظیفهای دو جانبه داشتهاند: از سویی [[محل زندگی]] [[امام]] را نه فقط از [[دشمنان]]، بلکه از [[شیعیان]] [[پنهان]] نگه میداشتند و از سوی دیگر، به وکلای خود [[آموزش]] میدادند مبادا اسمی از آن حضرت به میان آورند؛ از اینرو توانستند [[شیعیان]] را از خطر عباسیان مصون دارند. | ||
#'''پاسخگویی به پرسشهای فقهی و مشکلات علمی و عقیدتی:''' نایبان | #'''پاسخگویی به پرسشهای فقهی و مشکلات علمی و عقیدتی:''' [[نایبان خاص]]، پرسشهای فقهی و شرعی [[شیعیان]] را خدمت [[امام]] و پاسخ آنها را به [[مردم]] میرساندند. به ویژه در دوره [[نیابت]] [[نایب دوم]]، [[محمد بن عثمان]]، پرسشهای فقهی بسیاری مطرح شد و [[امام]]، ضمن [[توقیعات]] پرشماری به آنها پاسخ داد. فعالیتهای [[نایبان خاص]] به مسایل فقهی محدود نمیشد؛ بلکه [[وظیفه]] دیگر آنان حل مشکلات علمی و شرکت در بحثها و مناظرات عقیدتی بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۱۷۶</ref>. | ||
#'''سازماندهی وکیلهای حضرت:''' یکی از تشکلهای مهمی که در دوران [[امامان]] پیش از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} شکل گرفت، تشکیلات وکالت بود. آن بزرگواران، این سازمان را برای آماده کردن هرچه بیشتر | #'''سازماندهی وکیلهای حضرت:''' یکی از تشکلهای مهمی که در دوران [[امامان]] پیش از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} شکل گرفت، [[تشکیلات وکالت]] بود. آن بزرگواران، این سازمان را برای آماده کردن هرچه بیشتر [[مردم]]، برای [[تحمل]] [[دوران غیبت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} به وجود آوردند؛ از اینرو هرچه بیشتر میکوشیدند از مواجهه مستقیم، کم کرده، امور را بر عهده افراد [[شایسته]] بگذارند. این تشکیلات، به طور رسمی در زمان [[امام کاظم]]{{ع}} پدید آمد؛ امّا در زمان [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} به اوج خود رسید؛ بنابراین، [[سیاست]] تعیین [[وکیل]] برای اداره امور نواحی گوناگون و برقراری ارتباط میان [[شیعیان]] و [[امامان]]، از دورانهای [[امامان]] پیشین وجود داشت. در [[عصر غیبت]]، این تماس با [[امام زمان]]، قطع شد و محور ارتباط [[وکیلان]] با [[امام]]، نایبی بود که [[امام زمان]] تعیین میکرد. مناطق شیعهنشین- به طور تقریبی- مشخص بود و بنا به [[ضرورت]] در هر منطقه، وکیلی تعیین میشد. گاهی چند [[وکیل]] در مناطق کوچکتر، تحت [[سرپرستی]] وکیلی بودند که [[امام]] یا [[نایب خاص]] برای آنها تعیین میکرد. در مواردی ممکن بود برخی از [[وکیلان]] برای یک بار [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} را [[ملاقات]] کنند؛ چنانکه [[محمد بن احمد قطّان]] "از [[وکیلان]] [[ابو جعفر]]، [[نایب دوم]]" به [[ملاقات]] [[امام]] نایل شد<ref> شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۴۴۲</ref>؛ اما به طور معمول، آنان زیر نظر [[نایب خاص]] [[امام]]، انجام [[وظیفه]] میکردند. | ||
#'''آماده کردن شیعیان برای [[غیبت کبرا]]:''' یکی از مسؤولیتهای نایبان خاص- به ویژه آخرین نایب- آماده کردن اذهان عمومی برای [[غیبت کبرا]] و عادت دادن تدریجی مردم به | #'''آماده کردن [[شیعیان]] برای [[غیبت کبرا]]:''' یکی از مسؤولیتهای [[نایبان]] خاص- به ویژه آخرین نایب- آماده کردن اذهان عمومی برای [[غیبت کبرا]] و عادت دادن تدریجی [[مردم]] به [[پنهانزیستی]] [[امام]] و جلوگیری از غافلگیر شدن در موضوع [[غیبت]] بود. [[غیبت]] ناگهانی [[امام مهدی]]{{ع}} چه بسا باعث [[انکار]] مطلق وجود آن حضرت و [[انحراف]] افکار عمومی میشد. نمایندگان خاص [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} در دوران [[غیبت صغرا]]، به این [[هدف]] و غرض نایل شدند و افکار و اذهان عمومی را برای [[غیبت کبرا]] آماده کردند. | ||
#'''رهبری دوستداران و طرفداران [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} و حفظ مصالح اجتماعی | #'''[[رهبری]] دوستداران و طرفداران [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} و حفظ [[مصالح اجتماعی]] [[شیعیان]]؛''' [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} توانست به وسیله [[نایبان خاص]]، [[رهبری]] خویش را در [[جامعه]] اعمال کرده، خسارتهای ناشی از عدم حضور مستقیم خود را جبران نماید. همچنین، کمبودی که به واسطه حاضر نبودن [[امام]]، در اجتماع [[شیعیان]] پیدا شده بود، پر کرده، [[مصالح]] اجتماع آن زمان و دوستداران را- در سختترین و پیچیدهترین شرایط اجتماعی و سیاسی- حفظ کند و نگذارد [[شیعیان]] [[منحرف]] شده و متلاشی شوند<ref> ر. ک: صدر، سیّد محمد، تاریخ الغیبة الصغری، ص ۴۲۶</ref>. | ||
#'''جلوگیری از فرقهگرایی شیعیان:''' از مسؤولیتهای مهم نایبان | #'''جلوگیری از فرقهگرایی شیعیان:''' از مسؤولیتهای مهم [[نایبان خاص]]، این بود که [[شیعیان]] را از پراکندگی بیشتر مصون دارند. ایشان همواره آن دسته از گفتارهای [[پیامبر]]{{صل}} و [[امامان]]{{عم}} را بیان میکردند که دلالت داشت مجموع [[پیشوایان]] [[معصوم]]{{عم}} به [[دوازده]] ختم میشود و واپسین آنان [[غیبت]] خواهد کرد. نوّاب خاص، در این مرحله، به [[پیروزی]] چشمگیری دست یافتند و توانستند انشعابات پدید آمده در [[مکتب]] [[تشیع]] را کمتر کرده در نهایت، به حداقل برسانند. | ||
#'''مبارزه با مدعیان دروغین نیابت:''' یکی از مسؤولیتهای مهم نایبان | #'''[[مبارزه]] با [[مدعیان دروغین]] نیابت:''' یکی از مسؤولیتهای مهم [[نایبان خاص]]، [[مبارزه]] با [[مدعیان دروغین نیابت]] بود. این [[مبارزه]] به طور عمده، با هدایتهای [[امام]]- با صدور [[توقیعات]] از طرف آن حضرت- صورت میگرفت<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۲۴۴</ref>. | ||
#'''گرفتن اموال متعلق به امام و مصرف آن در موارد لازم:''' هرکدام از نوّاب خاص [[امام]]، در دوران سفارت خود، وجوه و اموال متعلق به حضرت را تحویل میگرفت و در مواردی که [[امام]] دستور میداد، مصرف میکرد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص: ۴۵۱ - ۴۵۴.</ref>. | #'''گرفتن [[اموال]] متعلق به [[امام]] و [[مصرف]] آن در موارد لازم:''' هرکدام از نوّاب خاص [[امام]]، در دوران [[سفارت]] خود، وجوه و [[اموال]] متعلق به حضرت را تحویل میگرفت و در مواردی که [[امام]] [[دستور]] میداد، [[مصرف]] میکرد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص: ۴۵۱ - ۴۵۴.</ref>. | ||
==نواب اربعه در موعودنامه== | ==نواب اربعه در موعودنامه== | ||
*سفیران چهارگانه [[امام زمان]] {{ع}} در [[غیبت صغری]] بودند. در تمام مدت غیبت | *[[سفیران چهارگانه]] [[امام زمان]] {{ع}} در [[غیبت صغری]] بودند. در تمام مدت [[غیبت صغری]]، این چهار نفر میان [[امام زمان]] {{ع}} و [[مردم]] واسطه بودند و آنان [[نامهها]] و عرایض [[شیعیان]] را به [[امام غایب]] میرساندند و به [[دستور]] حضرت، به آنان پاسخ میدادند. این پاسخها به صورت [[توقیع]] از [[ناحیه مقدسه]] صادر میگردید. [[مرحوم مجلسی]] همه این [[توقیعات]] را در "[[بحار الانوار]]" آورده است. آن چهار نفر عبارتند از: | ||
#ابو عمرو عثمان بن سعید عمری | #[[ابو عمرو عثمان بن سعید عمری]] | ||
#ابو جعفر محمد بن عثمان عمری | #[[ابو جعفر]] [[محمد بن عثمان عمری]] | ||
#ابو القاسم حسین بن روح نوبختی | #[[ابو القاسم حسین بن روح نوبختی]] | ||
#ابو الحسن علی بن محمد سمری | #[[ابو الحسن علی بن محمد سمری]] | ||
*به نواب | *به [[نواب اربعه]]، [[نواب خاص]] هم اطلاق میشود. [[وظایف]] و فعالیتهای اساسی [[نواب اربعه]] را میتوان چنین برشمرد: | ||
#مخفی داشتن نام و جایگاه امام | #مخفی داشتن نام و [[جایگاه]] [[امام]] | ||
#اخذ و توزیع اموال متعلق به امام | #اخذ و توزیع [[اموال]] متعلق به [[امام]] | ||
#پاسخگویی به سؤالات فقهی و مشکلات عقیدتی مردم | #پاسخگویی به سؤالات فقهی و مشکلات عقیدتی [[مردم]] | ||
#مبارزه با مدعیان دروغین نیابت<ref>[[مجتبی تونهای|مجتبی تونهای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص:۷۴۱.</ref>. | #[[مبارزه]] با [[مدعیان دروغین نیابت]]<ref>[[مجتبی تونهای|مجتبی تونهای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص:۷۴۱.</ref>. | ||
==پرسشهای وابسته== | ==پرسشهای وابسته== | ||
* [[وظایف نواب خاص امام مهدی چیست؟ (پرسش)]] | * [[وظایف نواب خاص امام مهدی چیست؟ (پرسش)]] | ||
خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
[[رده:نایب خاص امام مهدی]] | [[رده:نایب خاص امام مهدی]] | ||
[[رده:مدخل موعودنامه]] | [[رده:مدخل موعودنامه]] | ||
[[رده:اتمام لینک داخلی]] |