نیابت عام امام مهدی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*پس از پایان دوران [[غیبت صغرا]] و نیابت خاص و با آغاز [[غیبت کبرا]] هدایت شیعیان با عنوان نیابت عام از سوی [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} شکل گرفت؛ به این صورت که [[امام]]، ضابطه‌ای کلّی و صفات و مشخصاتی عام به دست داد که در هر عصر، فرد شاخصی که آن ضابطه- از هرجهت و در همه ابعاد- بر او صدق کند، نایب [[امام]] شناخته شود و به نیابت از او در امر دین و | *پس از پایان دوران [[غیبت صغرا]] و [[نیابت خاص]] و با آغاز [[غیبت کبرا]] [[هدایت]] [[شیعیان]] با عنوان [[نیابت عام]] از سوی [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} شکل گرفت؛ به این صورت که [[امام]]، ضابطه‌ای کلّی و صفات و مشخصاتی عام به دست داد که در هر عصر، فرد شاخصی که آن ضابطه- از هرجهت و در همه ابعاد- بر او [[صدق]] کند، [[نایب]] [[امام]] شناخته شود و به [[نیابت]] از او در امر [[دین]] و [[دنیا]]، [[سرپرست]] [[جامعه]] باشد؛ سخنش سخن [[امام]] و اطاعتش [[واجب]] و مخالفش [[حرام]] خواهد بود. در این باره روایاتی چند [[نقل]] شده است؛ از جمله: | ||
#'''اسحاق بن یعقوب'''، درباره تکلیف شیعیان در [[غیبت کبرا]] از [[امام مهدی]]{{ع}} پرسید و توقیع ذیل در پاسخ او صادر شد: "... و اما در پیش‌آمدهایی که برای شما رخ میدهد، باید به راویان اخبار ما - دانشمندان علوم دینی - رجوع کنید؛ ایشان حجّت من بر شما هستند و من، حجّت خدا بر آنانم<ref> {{عربی|" وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِيثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِي عَلَيْكُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ "}}، شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۹۰، ح ۲۴۷؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۸۳، ح ۴</ref>. این | #'''[[اسحاق بن یعقوب]]'''، درباره [[تکلیف]] [[شیعیان]] در [[غیبت کبرا]] از [[امام مهدی]]{{ع}} پرسید و [[توقیع]] ذیل در پاسخ او صادر شد: "... و اما در پیش‌آمدهایی که برای شما رخ میدهد، باید به [[راویان]] [[اخبار]] ما - [[دانشمندان]] [[علوم دینی]] - [[رجوع]] کنید؛ ایشان [[حجّت]] من بر شما هستند و من، [[حجّت]] [[خدا]] بر آنانم<ref> {{عربی|" وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِيثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِي عَلَيْكُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ "}}، شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۹۰، ح ۲۴۷؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۸۳، ح ۴</ref>. این [[روایت]]، از روشنترین [[روایات]] در بیان [[ولایت]] عام است. بیشتر افرادی که به این [[روایت]] [[تمسک]] کردهاند، بیشتر به فقره دوم آن، {{عربی|" فَإِنَّهُمْ حُجَّتِي عَلَيْكُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَيْهِم "}} توجه داشتهاند<ref> {{عربی|" لَوْ لَا مَنْ يَبْقَى بَعْدَ غَيْبَةِ قَائِمِكُمْ مِنَ الْعُلَمَاءِ الدَّاعِينَ إِلَيْهِ وَ الدَّالِّينَ عَلَيْهِ وَ الذَّابِّينَ عَنْ دِينِهِ بِحُجَجِ اللَّهِ وَ الْمُنْقِذِينَ لِضُعَفَاءِ عِبَادِ اللَّهِ مِنْ شِبَاكِ إِبْلِيسَ وَ مَرَدَتِهِ وَ مِنْ فِخَاخِ النَّوَاصِبِ الَّذِينَ يُمْسِكُونَ أَزِمَّةَ قُلُوبِ ضُعَفَاءِ الشِّيعَةِ كَمَا يُمْسِكُ السَّفِينَةَ سُكَّانُهَا لَمَا بَقِيَ أَحَدٌ إِلَّا ارْتَدَّ عَنْ دِينِ اللَّهِ أُولَئِكَ هُمُ الْأَفْضَلُونَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ"}}، طبرسی، الاحتجاج، ج ۱، ص ۱۸ و ج ۲، ص ۴۵۵؛ لطف اللّه صافی گلپایگانی، منتخب الاثر، ص ۲۲۳</ref>. | ||
#[[امام عسکری]]{{ع}} از پدر بزرگوارش نقل کرده است که فرمود: "اگر نبود دانشمندانی که پس از غیبت قائم شما، به سوی او دعوت میکنند و به سوی او رهنمون میشوند و از [[دین]] او دفاع میکنند و بندگان ناتوان را از دامهای شیطان و مریدهای شیطانی نجات میدهند، کسی باقی نمیماند، مگر اینکه از دین خدا بازمیگشت؛ ولی این | #[[امام عسکری]]{{ع}} از پدر بزرگوارش [[نقل]] کرده است که فرمود: "اگر نبود دانشمندانی که پس از [[غیبت]] [[قائم]] شما، به سوی او [[دعوت]] میکنند و به سوی او رهنمون میشوند و از [[دین]] او [[دفاع]] میکنند و [[بندگان]] ناتوان را از دامهای [[شیطان]] و مریدهای [[شیطانی]] [[نجات]] میدهند، کسی باقی نمیماند، مگر اینکه از [[دین خدا]] بازمیگشت؛ ولی این [[دانشمندان]]، زمام [[دل]] ضعیفان را به دست میگیرند؛ همانگونه که ملوانها، زمام کشتی را به دست میگیرند و سرنشینهای کشتی را از خطر [[مرگ]] نگه میدارند. اینها نزد [[خدای تبارک و تعالی]] [[برترین]] هستند. | ||
#[[امام حسن عسکری]]{{ع}} درباره فقیهان | #[[امام حسن عسکری]]{{ع}} درباره [[فقیهان]] [[راستین]]، ویژگی‌های آن‌ها و مسؤولیت [[جامعه]] برابر آن‌ها، فرموده است: " و اما هریک از [[فقیهان]] که بر [[نفس]] خود مسلّط باشد و [[دین]] خود را حفظ کند، با هوای [[نفس]] خود [[مخالفت]] ورزد و امر [[خدا]] را [[اطاعت]] کند، بر همگان [[واجب]] است از او [[تقلید]] کنند"<ref>{{عربی|" فَأَمَّا مَنْ كَانَ مِنَ الْفُقَهَاءِ صَائِناً لِنَفْسِهِ حَافِظاً لِدِينِهِ مُخَالِفاً عَلَى هَوَاهُ مُطِيعاً لِأَمْرِ مَوْلَاهُ فَلِلْعَوَامِّ أَنْ يُقَلِّدُوهُ "}}، شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج ۲۷، ص ۱۳۱، ح ۳۳۴۰۱</ref>. | ||
#مرحوم [[شیخ کلینی]]، [[شیخ صدوق]] و [[شیخ طوسی]] روایتی را که به "مقبوله عمر بن حنظله" معروف است، از [[امام صادق]]{{ع}} به مضمون ذیل نقل کردهاند: "هرکدام از شما که حدیث ما را روایت کند و در حلال و حرام ما صاحب نظر باشد و احکام ما را بداند، او را به حکومت برگزینند که من او را بر شما حاکم قرار دادم"<ref> {{عربی|" مَنْ كَانَ مِنْكُمْ مِمَّنْ قَدْ رَوَى حَدِيثَنَا وَ نَظَرَ فِي حَلَالِنَا وَ حَرَامِنَا وَ عَرَفَ أَحْكَامَنَا فَلْيَرْضَوْا بِهِ حَكَماً فَإِنِّي قَدْ جَعَلْتُهُ عَلَيْكُمْ حَاكِما"}}، محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۶۷، ح ۱۰؛ شیخ طوسی، التهذیب، ج ۶، ص ۲۱۸، ح ۶</ref> | #مرحوم [[شیخ کلینی]]، [[شیخ صدوق]] و [[شیخ طوسی]] روایتی را که به "[[مقبوله عمر بن حنظله]]" معروف است، از [[امام صادق]]{{ع}} به مضمون ذیل [[نقل]] کردهاند: "هرکدام از شما که [[حدیث]] ما را [[روایت]] کند و در [[حلال]] و [[حرام]] ما صاحب نظر باشد و [[احکام]] ما را بداند، او را به [[حکومت]] برگزینند که من او را بر شما [[حاکم]] قرار دادم"<ref> {{عربی|" مَنْ كَانَ مِنْكُمْ مِمَّنْ قَدْ رَوَى حَدِيثَنَا وَ نَظَرَ فِي حَلَالِنَا وَ حَرَامِنَا وَ عَرَفَ أَحْكَامَنَا فَلْيَرْضَوْا بِهِ حَكَماً فَإِنِّي قَدْ جَعَلْتُهُ عَلَيْكُمْ حَاكِما"}}، محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۶۷، ح ۱۰؛ شیخ طوسی، التهذیب، ج ۶، ص ۲۱۸، ح ۶</ref> | ||
*به راستی همین نایبان عام [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} هستند که در طول [[غیبت کبرا]]، [[دین]] مقدس اسلام را از انحراف نگه داشتهاند، مسایل مورد نیاز را برای مسلمانان بیان کردهاند و دلهای شیعیان را بر اساس باورهای درست، استوار ساختهاند. تمام موفقیتهای گوناگون، با مجاهدت و تلاش خستگیناپذیر محدثان و فقیهان [[شیعه]]- از اواخر [[غیبت صغرا]] تا به امروز- بوده و حیات، شادابی و پویایی تشیع را کرده است. | *به [[راستی]] همین [[نایبان عام]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} هستند که در طول [[غیبت کبرا]]، [[دین]] [[مقدس]] [[اسلام]] را از [[انحراف]] نگه داشتهاند، مسایل مورد نیاز را برای [[مسلمانان]] بیان کردهاند و دلهای [[شیعیان]] را بر اساس باورهای درست، استوار ساختهاند. تمام موفقیتهای گوناگون، با [[مجاهدت]] و [[تلاش]] خستگیناپذیر [[محدثان]] و [[فقیهان]] [[شیعه]]- از اواخر [[غیبت صغرا]] تا به امروز- بوده و حیات، [[شادابی]] و [[پویایی]] [[تشیع]] را کرده است. | ||
*یکی از دانشوران معاصر، درباره چگونگی نیابت عام و بروز اندیشه ولایت فقیه چنین نوشته است: " | *یکی از دانشوران معاصر، درباره چگونگی [[نیابت عام]] و بروز [[اندیشه]] [[ولایت فقیه]] چنین نوشته است: "[[شیعیان]]، تا زمانی که امیدی به [[تشکیل حکومت]] نداشتند، به طور ارتکازی و با [[الهام]] گرفتن از امثال [[روایات]] [[عمر بن حنظله]] و [[ابو خدیجه]] و [[توقیع]] صادر از [[ناحیه مقدسه]]، نیازهای روزمره خو را با [[رجوع]] به فقهای بلاد برطرف میکردند ... با گسترش این مباحث در میان تودهها، [[حکام]] و [[سلاطین]] [[شیعه]] برای [[مشروع]] جلوه دادن حکومتشان کوشیدند موافقت فقهای بزرگ را به دست آورند ... | ||
*ولی ظاهرا در هیچ عصری، هیچ سلطانی حاضر به تحویل دادن قدرت به فقیه واجد شرایط نبوده؛ چنانکه هیچ فقیهی هم امیدی به دست یافتن به چنین قدرتی نداشته است. | *ولی ظاهرا در هیچ عصری، هیچ سلطانی حاضر به تحویل دادن [[قدرت]] به [[فقیه]] واجد شرایط نبوده؛ چنانکه هیچ فقیهی هم امیدی به دست یافتن به چنین قدرتی نداشته است. | ||
*در واقع، با پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود که عملا [[ولایت]] فقیه به معنای واقعی کلمه تحقق یافت و نیاز به بررسیهای دقیق درباره مبانی و فروع آن آشکار گشت<ref> محمد تقی مصباح یزدی،« اختیارات ولی فقیه در خارج از مرزها» فصلنامه حکومت اسلامی، ش ۱</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص: ۴۵۶ - ۴۵۸.</ref>. | *در واقع، با [[پیروزی انقلاب اسلامی ایران]] بود که عملا [[ولایت]] [[فقیه]] به معنای واقعی کلمه تحقق یافت و نیاز به بررسیهای دقیق درباره مبانی و [[فروع]] آن [[آشکار]] گشت<ref> محمد تقی مصباح یزدی،« اختیارات ولی فقیه در خارج از مرزها» فصلنامه حکومت اسلامی، ش ۱</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص: ۴۵۶ - ۴۵۸.</ref>. | ||
==نیابت عامه در موعودنامه== | ==نیابت عامه در موعودنامه== | ||
*مقامی است که به وسیله [[ائمه]] {{عم}} به‌ویژه [[امام زمان]] {{ع}} به فقیه واجد شرایط تفویض شده است. امام {{ع}} ضابطه‌ای کلی و صفات و مشخصاتی را معرفی و بیان می‌کند. در هرعصری آن صفات و ویژگی‌های معین در هرفردی از افراد وجود داشته باشد، نایب عام امام {{ع}} شناخته می‌شود. | *مقامی است که به وسیله [[ائمه]] {{عم}} به‌ویژه [[امام زمان]] {{ع}} به [[فقیه]] واجد شرایط [[تفویض]] شده است. [[امام]] {{ع}} ضابطه‌ای کلی و صفات و مشخصاتی را معرفی و بیان می‌کند. در هرعصری آن صفات و ویژگی‌های معین در هرفردی از افراد وجود داشته باشد، [[نایب]] عام [[امام]] {{ع}} شناخته می‌شود. | ||
*[[امام زمان]] {{ع}} در توقیع [[اسحاق بن یعقوب]] که به دست [[نایب دوم]] -[[محمد بن عثمان]]- صادر گشت، فرمود: "و اما رویدادها و پیشامدهایی که در آینده روی خواهد داد، درباره آن‌ها به راویان حدیث ما رجوع کنید؛ زیرا آن‌ها حجت من بر شمایند و من حجت خدا می‌باشم"<ref>کمال الدین، ج ۲، ص ۴۸۳.</ref>. و [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "هرکس از | *[[امام زمان]] {{ع}} در [[توقیع]] [[اسحاق بن یعقوب]] که به دست [[نایب دوم]] -[[محمد بن عثمان]]- صادر گشت، فرمود: "و اما رویدادها و پیشامدهایی که در آینده روی خواهد داد، درباره آن‌ها به [[راویان حدیث]] ما [[رجوع]] کنید؛ زیرا آن‌ها [[حجت]] من بر شمایند و من [[حجت خدا]] می‌باشم"<ref>کمال الدین، ج ۲، ص ۴۸۳.</ref>. و [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "هرکس از [[فقهاء]]، [[نفس]] خود را از [[معاصی]] و [[محرمات]] نگهداری کند و [[دین]] خود را حفظ نماید و مخالف هوای خود و [[مطیع]] مولای خود باشد، پس عوام باید از او [[تقلید]] کنند"<ref>بحار الانوار، ج ۲، ص ۸۸.</ref>. | ||
*همچنین از مقبوله [[عمر بن حنظله]]، استفاده می‌شود که مقام نیابت | *همچنین از مقبوله [[عمر بن حنظله]]، استفاده می‌شود که [[مقام]] [[نیابت عامه]]، به وسیله خود [[ائمه]] {{عم}} به‌ویژه [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} به [[فقیه]] واجد شرایط [[تفویض]] شده است<ref>اصول کافی، ج ۱، ص ۵۴.</ref>. از این‌رو، در عصر [[غیبت کبری]]، ولی [[فقیه]] [[نیابت عامه]] را به عهده دارد<ref>[[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص:۷۴۹.</ref>. | ||
==پرسش‌های وابسته== | ==پرسش‌های وابسته== | ||
*[[مقصود از نیابت عامه در عصر غیبت کبری چیست؟ (پرسش)]] | *[[مقصود از نیابت عامه در عصر غیبت کبری چیست؟ (پرسش)]] | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
[[رده:نیابت عام]] | [[رده:نیابت عام]] | ||
[[رده:مدخل موعودنامه]] | [[رده:مدخل موعودنامه]] | ||
[[رده:اتمام لینک داخلی]] | |||