توسل در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها
←نیاز انسان به توسل به معصومین
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
==[[نیاز انسان]] به [[توسل به معصومین]]== | ==[[نیاز انسان]] به [[توسل به معصومین]]== | ||
*[[خداوند سبحان]]، [[پیامبر اکرم]] {{صل}} را که واسطه رساندن [[فیض]] الهی به بندگانت است. به‌عنوان الگویی کامل برای [[انسان‌ها]] معرفی می‌کند و آنان با [[پیروی]] و [[الگو]] قرار دادن او به کمال می‌رسد<ref>{{متن قرآن|لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا }}؛ سوره احزاب، آیه ۲۱</ref>.[[پیروی از پیامبر]] اکرم {{صل}} در [[رفتار]] و گفتار یکی از [[احکام]] [[رسالت]] [[رسول خدا]] {{صل}} و دلیلی بر [[ایمان آوردن]] [[آدمی]] به [[رسالت]] [[نبوی]] است. [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] می‌فرماید: ... اگر هنگامی که آنان (گروه [[منافق]]) بر خود [[ستم]] کردند به تو [[رجوع]] و از کردار خود به [[خدا]] [[توبه]] می‌کردند و تو هم برای آن‌ها [[استغفار]] می‌کردی و از [[خدا]] [[آمرزش]] می‌خواستی، در این حال البته [[خدا]] را توبه‌پذیر و [[مهربان]] می‌یافتند<ref>{{متن قرآن| وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلاَّ لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُواْ أَنفُسَهُمْ جَاؤُوكَ فَاسْتَغْفَرُواْ اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللَّهَ تَوَّابًا رَّحِيمًا }}؛ سوره نساء، آیه ۶۴.</ref>. [[آیه]] فوق به صراحت بر فیض‌رسانی [[پیامبر]] و واسطه‌گری ایشان به‌عنوان تنها راه برخورداری از [[مغفرت]] [[خداوند]] اشاره دارد. افزون بر این، آیاتی در [[قرآن کریم]] بر وعده [[پیامبران الهی]] برای طلب [[آمرزش]] (با شرایطی خاص) دلالت دارد، مانند وعده [[حضرت ابراهیم]] در طلب [[آمرزش]] برای عموی خویش<ref>{{متن قرآن|قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَاء مِنكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةُ وَالْبَغْضَاء أَبَدًا حَتَّى تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَهُ إِلاَّ قَوْلَ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ لَأَسْتَغْفِرَنَّ لَكَ وَمَا أَمْلِكُ لَكَ مِنَ اللَّهِ مِن شَيْءٍ رَّبَّنَا عَلَيْكَ تَوَكَّلْنَا وَإِلَيْكَ أَنَبْنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ }}؛ سوره ممتحنه، آیه ۴.</ref>. [[اهل‌بیت]]{{عم}}، که تربیت‌یافتگان [[مکتب]] [[وحی]] هستند، به [[دلیل]] دریافت تمام و کمال [[فیض]] مبذول [[خداوند]] در راستای [[اراده]] خداوندی [[واسطه فیض]] قرار گرفته‌اند. آنان بنا بر مشیّت خداوندی کانون توجه مردمان در امر [[شناخت دین]] و مظهر اتمّ و اکمل [[خداوند]] بر [[بندگان]] هستند. از این‌رو آنان "[[وجه الله]]" به‌معنای وسیله توجه [[آدمی]] به [[خداوند]] هستند و [[توسل]] نیز مصداقی از این امر است. [[امام رضا]] {{ع}} در پاسخ به سؤالی درباره کیفیت | *[[خداوند سبحان]]، [[پیامبر اکرم]] {{صل}} را که واسطه رساندن [[فیض]] الهی به بندگانت است. به‌عنوان الگویی کامل برای [[انسان‌ها]] معرفی می‌کند و آنان با [[پیروی]] و [[الگو]] قرار دادن او به کمال می‌رسد<ref>{{متن قرآن|لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا }}؛ سوره احزاب، آیه ۲۱</ref>.[[پیروی از پیامبر]] اکرم {{صل}} در [[رفتار]] و گفتار یکی از [[احکام]] [[رسالت]] [[رسول خدا]] {{صل}} و دلیلی بر [[ایمان آوردن]] [[آدمی]] به [[رسالت]] [[نبوی]] است. [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] می‌فرماید: ... اگر هنگامی که آنان (گروه [[منافق]]) بر خود [[ستم]] کردند به تو [[رجوع]] و از کردار خود به [[خدا]] [[توبه]] می‌کردند و تو هم برای آن‌ها [[استغفار]] می‌کردی و از [[خدا]] [[آمرزش]] می‌خواستی، در این حال البته [[خدا]] را توبه‌پذیر و [[مهربان]] می‌یافتند<ref>{{متن قرآن| وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلاَّ لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُواْ أَنفُسَهُمْ جَاؤُوكَ فَاسْتَغْفَرُواْ اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللَّهَ تَوَّابًا رَّحِيمًا }}؛ سوره نساء، آیه ۶۴.</ref>. [[آیه]] فوق به صراحت بر فیض‌رسانی [[پیامبر]] و واسطه‌گری ایشان به‌عنوان تنها راه برخورداری از [[مغفرت]] [[خداوند]] اشاره دارد. افزون بر این، آیاتی در [[قرآن کریم]] بر وعده [[پیامبران الهی]] برای طلب [[آمرزش]] (با شرایطی خاص) دلالت دارد، مانند وعده [[حضرت ابراهیم]] در طلب [[آمرزش]] برای عموی خویش<ref>{{متن قرآن|قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَاء مِنكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةُ وَالْبَغْضَاء أَبَدًا حَتَّى تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَهُ إِلاَّ قَوْلَ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ لَأَسْتَغْفِرَنَّ لَكَ وَمَا أَمْلِكُ لَكَ مِنَ اللَّهِ مِن شَيْءٍ رَّبَّنَا عَلَيْكَ تَوَكَّلْنَا وَإِلَيْكَ أَنَبْنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ }}؛ سوره ممتحنه، آیه ۴.</ref>. [[اهل‌بیت]]{{عم}}، که تربیت‌یافتگان [[مکتب]] [[وحی]] هستند، به [[دلیل]] دریافت تمام و کمال [[فیض]] مبذول [[خداوند]] در راستای [[اراده]] خداوندی [[واسطه فیض]] قرار گرفته‌اند. آنان بنا بر مشیّت خداوندی کانون توجه مردمان در امر [[شناخت دین]] و مظهر اتمّ و اکمل [[خداوند]] بر [[بندگان]] هستند. از این‌رو آنان "[[وجه الله]]" به‌معنای وسیله توجه [[آدمی]] به [[خداوند]] هستند و [[توسل]] نیز مصداقی از این امر است. [[امام رضا]] {{ع}} در پاسخ به سؤالی درباره کیفیت [[وجه الله]]، [[پیامبران]] و [[حجت‌های الهی]] را مصداق وجه‌الله برمی‌شمرد. [[امام علی]] {{ع}} نیز در وایتی بیان می‌دارند که [[خداوند]] می‌توانست خود، بدون حضور واسطه، [[فیض]] خویش را به [[بندگان]] برساند، اما ما ([[اهل‌بیت]]) را به‌مثابه درب و راه [[شناخت]] قرار داد تا [[انسان‌ها]] از آن طریق وارد شوند. کسانی که از طریق ما ره می‌پویند، به‌سوی چشمه‌های زلالی می‌روند که همواره جاری است و هرگز خشک و نابود نمی‌شود<ref>کافی ۱ / ۱۸۴</ref>. [[امام علی]] {{ع}} در [[وصف]] [[اهل‌بیت]] می‌فرماید: کسی از این [[امّت]] را هم‌سنگ و هم‌تراز آل [[پیامبر]] ([[درود]] [[خدا]] بر او و خاندانش باد) نتوان دید و نیز خوشه‌چین خرمن [[اهل بیت]] با آنان برابر نیست. دودمان [[پاک]] [[پیامبر]] سنگ بنای [[دین]] و پشتوانه یقین‌اند. تندروان به [[میزان]] آنان بازگردند و کندروان سرانجام خود را بدان‌جا رسانند که راهی جز آن نیابند. ویژگی‌های [[رهبری]] از آنِ [[اهل‌بیت]] و وصیّت [[پیامبر]] درباره آنان و [[میراث]] آن [[حضرت]] مخصوص ایشان است. اینک [[حق]] به حق‌دار رسید و به [[جایگاه]] اصلی‌اش پر کشید<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲</ref>. | ||
*سابقه [[توسل]] به [[اهل بیت]] {{عم}} به آغاز [[خلقت]] و به زمان [[حضرت آدم]] {{ع}} بازمی‌گردد. در [[تفاسیر]] و [[روایات]] در مورد قبول [[توبه]] [[حضرت آدم]] {{ع}} آمده است که [[جبرئیل]] [[توسل]] به [[پنج تن]] آل‌عبا را به او [[آموزش]] داد و این [[توسّل]] را شرط قبول [[توبه]] او دانست. از ابن‌عباس [[نقل]] است که از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} پرسید کلماتی که [[آدم]] {{ع}} از پروردگارش دریافت کرد چه بود؟ [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: از [[خداوند]] به [[حقّ]] این [[پنج تن]] [[مقدس]]، تقاضا کرد که [[توبه]] او را بپذیرد و [[خدا]] [[توبه]] او را پذیرفت. این معنا با تفاوتی اندک در [[تفسیر]] معروف الدّر المنثور که از [[تفاسیر]] روایی [[اهل‌سنت]] به‌شمار می‌رود نیز، [[نقل]] شده است. اما باید توجه داشت که فیض‌رسانی و وساطت [[اولیای الهی]]، خارج از گردونه مشیّت الهی نیست و [[معتقد]] نبودن به چنین امری [[شرک]] به [[خداوند متعال]] خواهد بود. طلب [[فیض]] از [[اولیا]] تنها واسطه قرار دادن آن بزگواران در درگاه خداوندی است. | *سابقه [[توسل]] به [[اهل بیت]] {{عم}} به آغاز [[خلقت]] و به زمان [[حضرت آدم]] {{ع}} بازمی‌گردد. در [[تفاسیر]] و [[روایات]] در مورد قبول [[توبه]] [[حضرت آدم]] {{ع}} آمده است که [[جبرئیل]] [[توسل]] به [[پنج تن]] آل‌عبا را به او [[آموزش]] داد و این [[توسّل]] را شرط قبول [[توبه]] او دانست. از ابن‌عباس [[نقل]] است که از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} پرسید کلماتی که [[آدم]] {{ع}} از پروردگارش دریافت کرد چه بود؟ [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: از [[خداوند]] به [[حقّ]] این [[پنج تن]] [[مقدس]]، تقاضا کرد که [[توبه]] او را بپذیرد و [[خدا]] [[توبه]] او را پذیرفت. این معنا با تفاوتی اندک در [[تفسیر]] معروف الدّر المنثور که از [[تفاسیر]] روایی [[اهل‌سنت]] به‌شمار می‌رود نیز، [[نقل]] شده است. اما باید توجه داشت که فیض‌رسانی و وساطت [[اولیای الهی]]، خارج از گردونه مشیّت الهی نیست و [[معتقد]] نبودن به چنین امری [[شرک]] به [[خداوند متعال]] خواهد بود. طلب [[فیض]] از [[اولیا]] تنها واسطه قرار دادن آن بزگواران در درگاه خداوندی است. | ||
*تا [[خداوند متعال]] به مقتضای [[مقام]] و [[جایگاه]] آنان نزد خویش، اراده خود را بر [[اجابت]] درخواست [[بندگان]] [[امضا]] کند، لکن هرگز [[توسل]] [[آدمی]] قضای حتمی الهی را تغییر نمی‌دهد مگر این که [[اذن]] و [[اراده الهی]] بر این امر تعلق گیرد. [[توسل]] به کسانی که [[بنده]] حقیقی [[خداوند]] هستند، در [[حقیقت]] توجه به [[خداوند]] و در راستای [[ایمان]] به [[توحید]] است. [[امام]] {{ع}} در سفارش خود به فرزندش [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} فرمود: به هوش باش! آن‌که گنجینه‌های [[زمین]] در [[اختیار]] اوست تو را رخصت [[نیایش]] داده و [[اجابت]] آن را ضمانت کرده است. بلکه تو را فراخوانده که دست نیاز به آن بی‌نیاز برآری تا وجودش بر تو فرو ریزد و [[مهربانی]] خواهی تا بر تو مهر ورزد<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱</ref>. در فرازی دیگر فرمود: [[خداوند]] بر آستان مقدسش دربانی نگماشته تا بین تو و مهر او حجابی شود و تو را ناگزیر به آوردن میانجی نکرده است و به [[جرم]] زشت‌کاری راه توبه‌ات را نبسته و در کیفرت شتاب نکرده و بازگشت تو را بی هیچ سرزنشی پذیرا شده است<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱</ref>. | *تا [[خداوند متعال]] به مقتضای [[مقام]] و [[جایگاه]] آنان نزد خویش، اراده خود را بر [[اجابت]] درخواست [[بندگان]] [[امضا]] کند، لکن هرگز [[توسل]] [[آدمی]] قضای حتمی الهی را تغییر نمی‌دهد مگر این که [[اذن]] و [[اراده الهی]] بر این امر تعلق گیرد. [[توسل]] به کسانی که [[بنده]] حقیقی [[خداوند]] هستند، در [[حقیقت]] توجه به [[خداوند]] و در راستای [[ایمان]] به [[توحید]] است. [[امام]] {{ع}} در سفارش خود به فرزندش [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} فرمود: به هوش باش! آن‌که گنجینه‌های [[زمین]] در [[اختیار]] اوست تو را رخصت [[نیایش]] داده و [[اجابت]] آن را ضمانت کرده است. بلکه تو را فراخوانده که دست نیاز به آن بی‌نیاز برآری تا وجودش بر تو فرو ریزد و [[مهربانی]] خواهی تا بر تو مهر ورزد<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱</ref>. در فرازی دیگر فرمود: [[خداوند]] بر آستان مقدسش دربانی نگماشته تا بین تو و مهر او حجابی شود و تو را ناگزیر به آوردن میانجی نکرده است و به [[جرم]] زشت‌کاری راه توبه‌ات را نبسته و در کیفرت شتاب نکرده و بازگشت تو را بی هیچ سرزنشی پذیرا شده است<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱</ref>. | ||