حج در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

*[[حج]] آیینی عبادی [[سیاسی]] و پنجمین رکن از [[ارکان دین]] [[اسلام]] است. واژه "[[حج]]" در لغت به‌معنای قصد چیزی بزرگ کردن و در [[شریعت اسلام]] به‌معنای [[اقدام]] شخص مکلّف برای انجام فریضه [[حج]] است. فریضه [[حج]] در شهر [[مکه]] و در کنار خانه [[کعبه]] برگزار می‌شود. افزون بر این، حاجیان در منا و [[عرفات]] در روزهایی خاص از ماه ذی‌الحجه مراسمی برگزار می‌کنند. نخستین [[حج]] در دوره پس از [[اسلام]] در سال دهم هجری انجام شد، [[پیامبر اکرم]] در این [[حج]]، که به [[حجة الوداع]] معروف است، [[مردم]] را به [[حج]] فراخواند و به ‌آن‌ها فرمود که مناسب [[حج]] را از من بیاموزید.  

*[[حج]] در [[شریعت اسلام]] دو گونه است: نخست [[حج]] [[واجب]] یا تمتّع که افراد، تحت شرایطی خاصّ مکلّف به انجام آن می‌شوند و در صورت ترک آن، [[مرتکب گناه]] کبیره خواهند شد. [[حج]] تمتّع برای هر فرد مکلّف یک بار در [[طول عمر]] [[تکلیف]] شرعی است. دوم، [[عمره]] مفرده که [[مستحب]] است و افراد در ایامی غیر از ایام [[حج]] تمتّع، آهنگ [[مکه]] می‌کنند و به [[زیارت]] و مناسک [[حج]] می‌پردازند.  

سوره بقره، آیه ۱۸۹.</ref>. اعمال و [[آداب]] [[واجب]] در مناسک [[حج]] به‌دلیل اهمیت و ویژگی‌های خاص آن، در [[احادیث]] و کتاب‌های [[فقهی]]، از جمله توضیح المسائل [[مراجع تقلید]]، به‌طور کامل تشریح شده است. [[روایات اهل بیت]] {{عم}} نیز بر این رکن رکین دلالت دارند و از آن با عنوان [[بهترین]] اعمال یاد کرده‌اند. [[امام علی]] {{ع}} در اهمیت [[حج]] می‌فرماید: [[خداوند]] [[حجّ]] خانه محترمش را بر شمایان [[واجب]] کرد و آن را [[قبله]] مردمان قرار داد تا چون تشنه‌کامانِ به رود رسیده، سر از پا نشناخته بدان سرازیر شوند و به‌سان کبوتران [[حرم]] بدان [[پناه]] برند. [[حج]] نیایشی است به نشانه فروتنیِ [[انسان]] به پیشگاه [[عظمت]] الهی و اعتراف به [[عزّت]] سرمدی. [[خداوند]] از توده بندگانش، اطاعتگران گوش به [[فرمان]] را برگزید تا [[دعوت]] [[حق]] را لبّیک گویند و [[کلام]] او را به [[جان]] بنیوشند و در موقعیّت‌های تاریخ‌ساز ماندگار سفیران [[خداوند]] با پای تأمّل و [[تفکّر]] بایستند و پای در جای پایشان نهند و فرشتگانی شوند که بر [[عرش الهی]] طواف کنند و در تجارتکده [[نیایش]] به سود فراوان دست یازند و به هنگامه [[مغفرت]] او پیش تازند. این خانه دیربنیان [[کعبه]] است که [[خدای سبحان]] آن را مایه [[عزّت]] و سربلندیِ [[اسلام]] و [[حرم]] امن پناه‌خواهان قرار داده است. [[زیارت]] و طواف آن را [[واجب]] کرد و پاس [[حق]] و [[احترام]] آن را بسی لازم شمرد و شمایان را در آن به میهمانی خود فراخواند و چنین فرمود: "این [[حقّ]] [[خدا]] بر [[مردم]] است. آنان که توان رسیدن به [[حرم]] را دارند، باید خانه او را [[زیارت]] کنند و آن که از روی [[ناسپاسی]] سر باز زند، [[خداوند]] از او و همه جهانیان بی‌نیاز است<ref>[[نهج البلاغه]]، [[خطبه ۱ نهج البلاغه|خطبه ۱]]</ref>. [[امام]] {{ع}} [[حج]] را رکنی از [[ارکان اسلام]] برمی‌شمرد: و [[حجّ]] [[خانه خدا]] و [[عمره]] که [[فقر]] را می‌زداید و [[گناه]] را می‌ریزد و می‌شوید<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۰۹</ref>. [[امام]] {{ع}} در فرازی [[حج]] را مایه قوام و نیرو گرفتن [[دین]] بیان می‌دارد<ref>نهج البلاغه، حکمت  ۲۴۴</ref> و شش چیز را مایه بقای [[دین]] می‌داند: [[حج]] در کنار فضیلت‌هایی چون [[یقین]] و [[اخلاص]]، [[امر به معروف و نهی از منکر]]، [[نماز]]، [[زکات]] و کناره‌گیری از [[دنیا]]<ref>غررالحکم، ۱ / ۴۳۹</ref>. در فرازی دیگر نیز از [[حج]] به‌مثابه [[جهاد]] ناتوانان یاد می‌کند<ref>نهج البلاغه، حکمت  ۱۳۱</ref>. افزون بر این، [[امام]] {{ع}} در دوران [[حکومت]] ظاهری خویش بر ایجاد زمینه‌های برگزاری مناسک [[حج]] [[همت]] گمارد. ایشان به [[کارگزار مکه]] [[دستور]] می‌دهد که ترتیب برگزاری مناسک [[حج]] را فراهم آورد<ref>نهج البلاغه، نامه ۶۷</ref> و به او سفارش می‌کند که برای اهل [[مکّه]] [[دستور]] صادر کند تا از حاجیان برای اقامت در خانه‌ها کرایه نگیرند، زیرا [[خدای سبحان]] فرموده است: "شهروند و رهگذر برابرند"<ref>حج ۲۵</ref><ref>نهج البلاغه، نامه ۶۷</ref>. [[امام]] در تعریف شهروند و رهگذر نیز می‌فرماید: "شهروند کسی است که در [[مکّه]] اقامت دارد و رهگذر کسی است که [[حج]] گزارَد ولی اهل [[مکّه]] نباشد<ref>نهج البلاغه، نامه ۶۷</ref>»<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 274- 276.</ref>.