کرامت در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

کرامت در اخلاق اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۴ دسامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۲:۰۵

۲۴ بایت حذف‌شده ، ‏۱۴ دسامبر ۲۰۱۹

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۸۵۷

ویرایش

@@ خط ۱۲: / خط ۱۲: @@
 *این [[فضیلت]]، در شمار فضائلی است که آثاری چند بر آن مترتّب؛ و هریک از این آثار، به تنهایی از تمامیِ [[دنیا]] و آنچه در آن است، [[برتر]] شمرده می‌شود.
 *در اینجا، به برخی از این آثار اشاره می‌نماییم:
-#'''[[ثبات]] و تحمّل در [[سختی‌ها]] و [[مصیبت‌ها]]:''' آن کس که از [[کرامت]] و [[بزرگواری]] [[نفس]] برخوردار است، در میانه [[مصائب]] و [[سختی‌ها]]، همچون کوه [[استواری]] است که طوفان‌ها نیز از لغزاندن او [[ناتوان]] خواهند بود.
+#'''[[ثبات]] و تحمّل در [[سختی‌ها]] و [[مصیبت‌ها]]:''' آن کس که از [[کرامت]] و [[بزرگواری نفس]] برخوردار است، در میانه [[مصائب]] و [[سختی‌ها]]، همچون کوه [[استواری]] است که طوفان‌ها نیز از لغزاندن او [[ناتوان]] خواهند بود.
 #'''بلندی همّت:''' همّت بلند، [[انسان]] را به [[برترین]] مراتب کمالِ دو جهانی می‌رساند. [[انسان]] بلند همّت، به هیچ حدّ و درجه‌ای از درجات کمال [[راضی]] نشده به هر مرتبه‌ای که نائل شود، مرتبه‌ای فراتر از آن را در نظر گرفته در رسیدن به آن می‌کوشد؛ از اینرو همواره در ترقّی و [[پیشرفت]] می‌باشد.
 #'''[[تواضع]] و [[تکبّر]] در موضع شایستة خود:''' [[حضرت]] [[حق]] در این زمینه می‌فرماید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ}}<ref>«ای مؤمنان! هر کس از دینش برگردد خداوند به زودی گروهی را می‌آورد که دوستشان می‌دارد و دوستش می‌دارند؛ در برابر مؤمنان خاکسار و در برابر کافران دشوارند، در راه خداوند جهاد می‌کنند و از سرزنش سرزنشگری نمی‌هراسند» سوره مائده، آیه ۵۴.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۲۳-۲۴.</ref>.
@@ خط ۱۹: / خط ۱۹: @@
 *کوتاه سخن آنکه این [[فضیلت]]، از آثاری بهره‌مند است که هریک را آثاری دیگر در پی می‌باشد؛ از این رو می‌توان آن را [[مادر]] [[فضائل]] و منبع آنان دانست.
 *در این میان، اگر تنها اثر آن را [[آزادگی]] و سرباز زدن از [[سلطه]] طاغوت‌های جنّی و اِنسی برشماریم، کافی است تا به [[برتری]] آن نسبت به دیگر [[فضائل نفسانی]] [[آگاه]] شویم. [[قرآن کریم]] به‌خوبی [[راهنمائی]] می‌فرماید که، هرکس [[سلطنت]] و فرمانروائی بیگانگان را بپذیرد، بهره‌ای از [[بزرگواری]] و حرّیت نداشته نزد [[خداوند متعال]] به چیزی شمرده نمی‌شود: {{متن قرآن|لَا يَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِينَ وَمَنْ يَفْعَلْ ذَلِكَ فَلَيْسَ مِنَ اللَّهِ فِي شَيْءٍ إِلَّا أَنْ تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقَاةً وَيُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَإِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ}}<ref>«مؤمنان نباید کافران را به جای مؤمنان دوست گیرند و هر که چنین کند با خداوند هیچ رابطه‌ای ندارد مگر آنکه (بخواهید) به گونه‌ای از آنان تقیّه کنید و خداوند، شما را از خویش پروا می‌دهد و بازگشت (هر چیز) به سوی خداوند است» سوره آل عمران، آیه ۲۸.</ref>.
-*و باز از همین رو، به‌صراحت متذکّر می‌شود که [[مؤمن]] [[پرهیزگار]]، [[سلطه]] [[شیطان]] را نمی‌پذیرد؛ چه بزرگواریِ [[نفس]] او اجازه نمی‌دهد که خود را در برابر این بیگانه پلید کوچک شمارد: {{متن قرآن|إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطَانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ * إِنَّمَا سُلْطَانُهُ عَلَى الَّذِينَ يَتَوَلَّوْنَهُ}}<ref>«که او را بر آنان که ایمان دارند و بر پروردگارشان توکّل می‌کنند چیرگی نیست * چیرگی او تنها بر کسانی است که دوستش می‌دارند » سوره نحل، آیه ۹۹-۱۰۰.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۲۴-۲۵.</ref>.
+*و باز از همین رو، به‌صراحت متذکّر می‌شود که [[مؤمن]] [[پرهیزگار]]، [[سلطه]] [[شیطان]] را نمی‌پذیرد؛ چه [[بزرگواری نفس]] او اجازه نمی‌دهد که خود را در برابر این بیگانه پلید کوچک شمارد: {{متن قرآن|إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطَانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ * إِنَّمَا سُلْطَانُهُ عَلَى الَّذِينَ يَتَوَلَّوْنَهُ}}<ref>«که او را بر آنان که ایمان دارند و بر پروردگارشان توکّل می‌کنند چیرگی نیست * چیرگی او تنها بر کسانی است که دوستش می‌دارند » سوره نحل، آیه ۹۹-۱۰۰.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۲۴-۲۵.</ref>.
 *[[راز]] این مطلب، در آن نهفته است که [[انسان]] گناهکاری که در [[حقّ]] [[مردمان]] ظلمی می‌دارد، پیش از آنکه به آنان [[ستم]] روادارد، خویشتن را کوچک شمرده انجام چنان فعلی را در خور خود دانسته است؛ ورنه اگر او را نفسی بزرگوار بود، نه به خود چنین اهانتی می‌نمود، و نه به [[مردمان]] چنان ظلمی روا می‌داشت.
-*[[حضرت]] [[حق]] با اشاره به همین [[بزرگواری]] [[نفس]] پرهیزگاران، می‌فرماید: {{متن قرآن|إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ}}<ref>«بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست» سوره حجرات، آیه ۱۳.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۲۵.</ref>.
+*[[حضرت]] [[حق]] با اشاره به همین [[بزرگواری نفس]] پرهیزگاران، می‌فرماید: {{متن قرآن|إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ}}<ref>«بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست» سوره حجرات، آیه ۱۳.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۲۵.</ref>.
-==مراتب [[بزرگواری]] [[نفس]] و انواع آن==
+==مراتب [[بزرگواری نفس]] و انواع آن==
-*همان‌گونه که در توضیح دیگر [[فضائل اخلاقی]] نیز اشاره کرده‌ایم، [[بزرگواری]] [[نفس]] نیز به اقسام گوناگونی تقسیم نمی‌شود؛ بلکه آن را مراتبی است، که از مراتب ضعیف آغاز و به مراتب شدید و [[قوی]] پایان می‌پذیرد.
+*همان‌گونه که در توضیح دیگر [[فضائل اخلاقی]] نیز اشاره کرده‌ایم، [[بزرگواری نفس]] نیز به اقسام گوناگونی تقسیم نمی‌شود؛ بلکه آن را مراتبی است، که از مراتب ضعیف آغاز و به مراتب شدید و [[قوی]] پایان می‌پذیرد.
 *این مراتب، از همان ضعیف‌‌ترین مرتبه‌ها مطلوب بوده، تا بدان مرتبتی رسد که ویژه [[پیامبر خاتم]] است. با این‌حال امّا، شخصیّت [[انسان‌ها]] را می‌توان در سه [[حوزه]] مشخّص
 #شخصیّت فردی؛
@@ خط ۳۳: / خط ۳۳: @@
 #'''شخصیّت فردی:''' منظور از "شخصیّت فردی" آنست، که [[انسان]] دریابد که او را نفسی سخت ارزشمند و پربهاست. از اینرو از فروافتادن آن در کارهائی که به‌واسطه عرف یا [[شرع]] [[پست]] شمرده می‌شود، [[خویشتن‌داری]] نماید.
 #'''شخصیّت [[اجتماعی]]:''' منظور از این شخصیّت، آن است که جامعه‌ای که [[انسان]] در آن می‌زید، شخصیّت مستقلّ [[آدمی]] را [[درک]] کرده برای آن ارزشی متناسب با آن قائل شوند. این گونه از شخصیّت، در [[قرآن کریم]] به نام‌های مختلفی خوانده شده است؛ در این شمار است: وُد و حُبّ [[الهی]]: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا}}<ref>«به زودی (خداوند) بخشنده برای آنان که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند، (در دل‌ها) مهری خواهد نهاد» سوره مریم، آیه ۹۶.</ref>. و نیز آبرو و خوشنامی: {{متن قرآن|يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ وَجِيهًا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِينَ}}<ref>«ای مریم! خداوند تو را به کلمه‌ای از خویش نوید می‌دهد (که) نامش مسیح پسر مریم است، در این جهان و در جهان واپسین آبرومند و از نزدیک‌شدگان (به خداوند) است» سوره آل عمران، آیه ۴۵.</ref>.
-#'''شخصیّت [[دینی]]:''' مراد از این شخصیّت آن است، که [[نفس]] [[انسان]] و شخصیّت او با شخصیّتی که در [[شریعت]] تصویر شده است تطابق داشته، میان آن دو هماهنگی برقرار باشد. به‌نظر [[قرآن کریم]]، هیچ‌کس جز از پرهیزگاران از چنین شخصیّت ارزشمندی برخوردار نیست: {{متن قرآن|إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ}}<ref>«بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست» سوره حجرات، آیه ۱۳.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۲۶-۲۷.</ref>.
+#'''شخصیّت [[دینی]]:''' مراد از این شخصیّت آن است، که [[نفس انسان]] و شخصیّت او با شخصیّتی که در [[شریعت]] تصویر شده است تطابق داشته، میان آن دو هماهنگی برقرار باشد. به‌نظر [[قرآن کریم]]، هیچ‌کس جز از پرهیزگاران از چنین شخصیّت ارزشمندی برخوردار نیست: {{متن قرآن|إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ}}<ref>«بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست» سوره حجرات، آیه ۱۳.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۲۶-۲۷.</ref>.
-==ذاتی و اکتسابی بودن بزرگواریِ [[نفس]]==
+==ذاتی و اکتسابی بودن [[بزرگواری نفس]]==
 *بزرگی [[نفس]] و بزرگواریِ آن، گاه ذاتی است. بدین معنی که نفسْ خود به این صفات آراسته بوده، از [[ثبات]] و [[استقامت]] به هنگام [[هجوم]] [[سختی‌ها]]، و نیز سعه صدر و [[تواضع]] و [[آزادگی]] بهره‌مند است.
 *گاه امّا این [[کمالات]] در او نهفته نبوده به‌تدریج برای [[آدمی]] حاصل می‌شود. از اینرو بر اوست که از کمالاتی که برای این [[فضیلت]] در رتبه مقدّمه قرار دارد آغاز کرده، پلّه پلّه این مسیر را طی نماید؛ تا سرانجام به [[بزرگواری]] و شخصیّت لازم دست یابد.