توسل در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←منابع
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←منابع) |
||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
سوره نساء، آیه ۶۴؛ {{متن قرآن| أُوْلَئِكَ الَّذِينَ يَدْعُونَ يَبْتَغُونَ إِلَى رَبِّهِمُ الْوَسِيلَةَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ وَيَرْجُونَ رَحْمَتَهُ وَيَخَافُونَ عَذَابَهُ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ كَانَ مَحْذُورًا }}؛ سوره اسراء، آیه ۵۷.</ref>، [[روایات اهل بیت]] {{ع}}<ref>به عنوان نمونه: نهج‌البلاغه، خطبه ۱۰۶.</ref>، [[روایات اهل سنت]]<ref>به عنوان نمونه: صحیح البخاری، ۵- ۷/ ۱۰۳؛ سنن ابن ماجه، ۱/ ۲۵۶.</ref> و [[سیره عملی]] [[مسلمانان]]<ref>وفاء الوفاء، ۳- ۴/ ۱۳۷۶؛ وهابیت، مبانی فکری و کارنامه عملی، ۲۳۸- ۲۴۳.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 209.</ref>. | سوره نساء، آیه ۶۴؛ {{متن قرآن| أُوْلَئِكَ الَّذِينَ يَدْعُونَ يَبْتَغُونَ إِلَى رَبِّهِمُ الْوَسِيلَةَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ وَيَرْجُونَ رَحْمَتَهُ وَيَخَافُونَ عَذَابَهُ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ كَانَ مَحْذُورًا }}؛ سوره اسراء، آیه ۵۷.</ref>، [[روایات اهل بیت]] {{ع}}<ref>به عنوان نمونه: نهج‌البلاغه، خطبه ۱۰۶.</ref>، [[روایات اهل سنت]]<ref>به عنوان نمونه: صحیح البخاری، ۵- ۷/ ۱۰۳؛ سنن ابن ماجه، ۱/ ۲۵۶.</ref> و [[سیره عملی]] [[مسلمانان]]<ref>وفاء الوفاء، ۳- ۴/ ۱۳۷۶؛ وهابیت، مبانی فکری و کارنامه عملی، ۲۳۸- ۲۴۳.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 209.</ref>. | ||
*گونه‌های [[توسل]] عبارت‌اند از: [[توسل]] به اسماء و صفات [[خدا]]<ref>به عنوان نمونه ر.ک: مفاتیح الجنان، "دعای جوشن کبیر"/ ۵۹۴.</ref>، [[توسل]] به [[قرآن کریم]]<ref>نهج‌البلاغة، خطبه ۱۷۶.</ref>، [[توسل]] به [[پیامبر]] {{صل}}<ref>{{متن قرآن| وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلاَّ لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُواْ أَنفُسَهُمْ جَاؤُوكَ فَاسْتَغْفَرُواْ اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللَّهَ تَوَّابًا رَّحِيمًا}}؛ سوره نساء، آیه ۶۴؛ الإقبال بالأعمال الحسنة، ۳/ ۱۲۷.</ref>، [[توسل]] به [[امامان معصوم]] {{عم}}<ref>عیون اخبار الرضا، ۲/ ۵۸.</ref>، [[توسل]] به [[اعمال صالح]]<ref>میزان الحکمة، ۲/ ۱۴۷۵.</ref>، [[توسل]] به [[علما]] و [[شهدا]]<ref>الخصال، ۱۵۶.</ref> و [[توسل]] به [[مؤمنان]] و [[فرشتگان]]<ref>بحارالأنوار، ۸/ ۵۸.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 209.</ref>. | *گونه‌های [[توسل]] عبارت‌اند از: [[توسل]] به اسماء و صفات [[خدا]]<ref>به عنوان نمونه ر.ک: مفاتیح الجنان، "دعای جوشن کبیر"/ ۵۹۴.</ref>، [[توسل]] به [[قرآن کریم]]<ref>نهج‌البلاغة، خطبه ۱۷۶.</ref>، [[توسل]] به [[پیامبر]] {{صل}}<ref>{{متن قرآن| وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلاَّ لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُواْ أَنفُسَهُمْ جَاؤُوكَ فَاسْتَغْفَرُواْ اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللَّهَ تَوَّابًا رَّحِيمًا}}؛ سوره نساء، آیه ۶۴؛ الإقبال بالأعمال الحسنة، ۳/ ۱۲۷.</ref>، [[توسل]] به [[امامان معصوم]] {{عم}}<ref>عیون اخبار الرضا، ۲/ ۵۸.</ref>، [[توسل]] به [[اعمال صالح]]<ref>میزان الحکمة، ۲/ ۱۴۷۵.</ref>، [[توسل]] به [[علما]] و [[شهدا]]<ref>الخصال، ۱۵۶.</ref> و [[توسل]] به [[مؤمنان]] و [[فرشتگان]]<ref>بحارالأنوار، ۸/ ۵۸.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 209.</ref>. | ||
=[[توسل]] در [[فرهنگ]] اصطلاحات [[علم کلام]]== | |||
*[[توسل]] به معنای وساطت انسان‌های [[مقرب]] درگاه [[الهی]] جهت وصول به خواسته‌های مادی و [[معنوی]]، از جمله [[مباحث اعتقادی]] است که ریشه در [[قرآن]] و [[سنت]] [[معصومین]] و [[تاریخ اسلام]] دارد. | |||
*همچنین دراین‌باره شبهاتی به خصوص پس از نشو و نمای [[افکار]] [[سلفی]] و وهابی‌گری شیوع یافته و مهم‌ترین بهانه‌ای است که آنها دیگر [[مسلمانان]] به خصوص [[شیعیان]] را به [[کفر]] و [[شرک]] متهم می‌نمایند<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۸۹.</ref>. | |||
*این [[بدعت]] ابتدا از سوی ابن‌تیمیه در قرن هشتم هجری پایه‌گذاری شد و سپس [[محمد بن عبدالوهاب]] این [[فکر]] را گسترش داد. در آثار بر جای مانده از این دو مؤسس [[وهابیت]]، این [[بدعت]] و [[اتهام]] [[شرک]] به دیگران با این بیان تصریح شده است: هرگونه [[کمک]] خواستن از [[انبیا]] یا صلحا [[شرک]] صریح است و باید نسبت به آن [[توبه]] کرد؛ و الّا چنین افرادی خونشان [[حلال]] و اموالشان [[مباح]] است<ref>جهت مطاله بیشتر رجوع شود به: سبحانی، آیین وهابیت؛ حسینی قزوینی، وهابیت از منظر عقل و شرع، بحث توسل.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۹۰.</ref>. | |||
*[[توسل]]، یعنی [[کمک]] خواستن و واسطه قرار دادن کسی میان خود و [[خدا]]، با توجه به اینکه [[خدا]] سبب را آفریده و سبب را سبب قرار داده و از ما خواسته است که از این وسائل و اسباب استفاده کنیم؛ [[توسل]] به وسایل و تسبب به اسباب به هیچ‌وجه [[شرک]] نیست، بلکه عین [[توحید]] است. همان‌گونه که [[قرآن]] نیز می‌‌فرماید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ}}<ref>«ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و به سوی او راه جویید» سوره مائده، آیه ۳۵.</ref>. در این جهت اولاً، میان اسباب مادی و روحی، اسباب ظاهری و [[معنوی]] و اسباب [[دنیوی]] و [[اخروی]] فرقی نیست، با این تفاوت که اسباب مادی را از روی تجربه و [[آزمایش]] [[علمی]] می‌‌توان [[شناخت]] و فهمید که چه چیز سبب است، و اسباب [[معنوی]] را از طریق [[دین]]، یعنی از [[طریق وحی]] و [[کتاب و سنت]] باید [[کشف]] کرد. ثانیاً، هنگامی که [[انسان]] [[متوسل]] می‌‌شود باید توجه‌اش به [[خدا]] باشد، در عین حال کارآیی وسیله را به عنوان عاملی از جانب [[خدا]] پذیرفته باشد. | |||
*[[انسان]] به [[اولیای خدا]] از آن جهت که فانی فی [[الله]] و مراحل [[عبودیت]] را طی کرده‌اند، روی آورده و آنها را وسیله [[استغفار]] و [[دعا]] قرار می‌دهد، یعنی از این [[اولیا]] که [[بندگان]] [[صالح]] خدایند و در [[جهان]] دیگر زنده‌اند [[استمداد]] می‌‌کند. | |||
*این [[استمداد]] از آن جهت رواست که طرف موجودی زنده و مرزوق است و مراتب [[قرب به خدا]] را با قدم [[بندگی]] پیموده است و بهتر از ما می‌‌تواند مراتب [[بندگی]] را انجام دهد، به همین جهت از ما مقرب‌تر است. بنابراین او را وسیله [[تقرب]] خودمان به [[خدا]] و یا جهت رفع حوایج و نیازها قرار می‌دهیم. | |||
*معمولاً مردمی که [[توسل]] پیدا می‌‌کنند و به [[زیارت]] میروند و یا از [[اولیا]]، [[اوصیا]] و [[امامان]] رفع [[حاجت]] می‌‌خواهند، از نظر [[توحیدی]] [[درک]] صحیحی دارند و با نظر "به سوی [[خدا]]" به [[زیارت]] میروند، نه با [[فراموشی]] "[[خدا]]"<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۹۰.</ref>. | |||
*بدون [[شک]]، بیشتر [[مردم]] با [[توجه به خدا]] و کارساز بودن او، به [[زیارت]] [[اولیا]] و [[امامان]] میروند نه اینکه [[امامان]] و [[اولیا]] را مستقل در تأثیر بدانند. البته ممکن است اقلیتی هم باشند که فاقد [[درک]] [[توحیدی]] به معنای واقعی کلمه باشند که به آنها باید [[توحید]] واقعی را آموخت، نه آنکه [[زیارت]] را [[شرک]] دانست<ref>مطهری، عدل الهی، ص۲۳۹؛ همو، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، ج۲، ص۸۰؛ همو، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص۲۵۷.</ref>. در نقد [[افکار]] [[وهابیت]] در [[حوزه]] [[توسل]]، به [[دلایل]] مختلف [[قرآنی]]، [[روایی]] و [[سیره]] و [[سنت]] [[مسلمین]] [[صدر اسلام]] و حتی [[خلفا]] می‌‌توان استناد جست<ref>جهت مطالعه بیشتر رجوع شود به: سبحانی، آیین وهابیت؛ حسینی قزوینی، وهابیت از منظر عقل و شرع، بحث توسل.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۹۱.</ref>. | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
* [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']] | * [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']] | ||
* [[پرونده:10119661.jpg|22px]] [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات علم کلام''']] | |||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||