بایستههای ظهور: تفاوت میان نسخهها
←آمادگیهای خاص
خط ۱۹۲: | خط ۱۹۲: | ||
*[[مفضل بن عمر]] میگوید: [[خدمت]] [[امام صادق]]{{ع}} بودم سخن از [[حضرت قائم]]{{ع}} بمیان آمد. من به حضور [[امام صادق]]{{ع}} عرض کردم: امیدوارم کار [[حضرت قائم]] به آسانی به نتیجه برسد! {{متن حدیث|قَدْ ذَكَرَ الْقَائِمَ{{ع}} فَقُلْتُ: إِنِّي لَأَرْجُو أَنْ يَكُونَ أَمْرُهُ فِي سُهُولَةٍ}}. [[حضرت]] در پاسخ من فرمود: {{متن حدیث|لَا يَكُونُ ذَلِكَ حَتَّى تَمْسَحُوا الْعَلَقَ وَ الْعَرَقَ}}<ref>الغیبه نعمانی، ص ۱۹۳.</ref>. چنین نخواهد شد مگر اینکه شما و طرفدارانش در عرق و [[خون]] خود، [[غرق]] شوید! | *[[مفضل بن عمر]] میگوید: [[خدمت]] [[امام صادق]]{{ع}} بودم سخن از [[حضرت قائم]]{{ع}} بمیان آمد. من به حضور [[امام صادق]]{{ع}} عرض کردم: امیدوارم کار [[حضرت قائم]] به آسانی به نتیجه برسد! {{متن حدیث|قَدْ ذَكَرَ الْقَائِمَ{{ع}} فَقُلْتُ: إِنِّي لَأَرْجُو أَنْ يَكُونَ أَمْرُهُ فِي سُهُولَةٍ}}. [[حضرت]] در پاسخ من فرمود: {{متن حدیث|لَا يَكُونُ ذَلِكَ حَتَّى تَمْسَحُوا الْعَلَقَ وَ الْعَرَقَ}}<ref>الغیبه نعمانی، ص ۱۹۳.</ref>. چنین نخواهد شد مگر اینکه شما و طرفدارانش در عرق و [[خون]] خود، [[غرق]] شوید! | ||
*وقتی [[بشیر]] نبال از [[امام باقر]]{{ع}} سؤال میکند که [[مردم]] میگویند: هر وقت [[مهدی]]{{ع}} [[قیام]] کند همه چیز خود به خود درست میشود و به اندازه یک حجامت، از کسی [[خون]] نمیریزد! [[امام باقر]]{{ع}} در تخطئه و رد این [[تفکر]] غلط، میفرماید: "[[سوگند]] به آن خدای که جانم در دست اوست! اگر [[اصلاح]] امور بدون [[خونریزی]] و [[مشکلات]] ممکن بود، چنین چیزی برای [[پیامبر اکرم]]{{صل}} عملی میگردید هنگامی که دندانش [[شکست]] و صورتش مجروح گردید"<ref>{{متن حدیث|كَلَّا وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَوِ اسْتَقَامَتْ لِأَحَدٍ عَفْواً لَاسْتَقَامَتْ لِرَسُولِ اللَّهِ{{صل}} حِينَ أُدْمِيَتْ رَبَاعِيَتُهُ وَ شُجَّ فِي وَجْهِهِ كَلَّا وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ حَتَّى نَمْسَحَ نَحْنُ وَ أَنْتُمُ الْعَرَقَ وَ الْعَلَقَ}}؛ مکیال المکارم، ج۱، ص۷۰.</ref>. بخدا قسم که هرگز این موفقیت حاصل نشود مگر اینکه ما و شما (یعنی [[شیعیان]] و [[پیروان]] [[مهدی]]) در عرق و [[خون]] خود، [[غرق]] شویم! تعابیر بکار رفته در این نوع [[روایات]]، حاکی از شدت تلاش و [[پیکار]] [[پیروان]] و [[یاران حضرت مهدی]]{{ع}} در [[هنگام ظهور]] است. | *وقتی [[بشیر]] نبال از [[امام باقر]]{{ع}} سؤال میکند که [[مردم]] میگویند: هر وقت [[مهدی]]{{ع}} [[قیام]] کند همه چیز خود به خود درست میشود و به اندازه یک حجامت، از کسی [[خون]] نمیریزد! [[امام باقر]]{{ع}} در تخطئه و رد این [[تفکر]] غلط، میفرماید: "[[سوگند]] به آن خدای که جانم در دست اوست! اگر [[اصلاح]] امور بدون [[خونریزی]] و [[مشکلات]] ممکن بود، چنین چیزی برای [[پیامبر اکرم]]{{صل}} عملی میگردید هنگامی که دندانش [[شکست]] و صورتش مجروح گردید"<ref>{{متن حدیث|كَلَّا وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَوِ اسْتَقَامَتْ لِأَحَدٍ عَفْواً لَاسْتَقَامَتْ لِرَسُولِ اللَّهِ{{صل}} حِينَ أُدْمِيَتْ رَبَاعِيَتُهُ وَ شُجَّ فِي وَجْهِهِ كَلَّا وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ حَتَّى نَمْسَحَ نَحْنُ وَ أَنْتُمُ الْعَرَقَ وَ الْعَلَقَ}}؛ مکیال المکارم، ج۱، ص۷۰.</ref>. بخدا قسم که هرگز این موفقیت حاصل نشود مگر اینکه ما و شما (یعنی [[شیعیان]] و [[پیروان]] [[مهدی]]) در عرق و [[خون]] خود، [[غرق]] شویم! تعابیر بکار رفته در این نوع [[روایات]]، حاکی از شدت تلاش و [[پیکار]] [[پیروان]] و [[یاران حضرت مهدی]]{{ع}} در [[هنگام ظهور]] است. | ||
*[[لزوم]] [[آمادگی]] دفاعی و نظامی به [[دلیل]] اهمیت آن، در هر مرحله مورد تأکید و سفارش قرار گرفته است حتی در حد تهیه یک تیر اهمیت این موضوع را در [[پیام]] صادقانه [[امام]] صادق{{ع}} میتوان جستجو کرد که درآن، به حداقل [[آمادگی]]، اشاره شده است. [[حضرت]] [[شیعیان]] را در [[عصر انتظار]]، به چنین [[آمادگی]] و [[بسیج عمومی]] فرا خوانده است. {{متن حدیث|لَيُعِدَّنَّ أَحَدُكُمْ لِخُرُوجِ الْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى إِذَا عَلِمَ ذَلِكَ مِنْ نِيَّتِهِ رَجَوْتُ لِأَنْ يُنْسِئَ فِي عُمُرِهِ حَتَّى يُدْرِكَهُ فَيَكُونَ مِنْ أَعْوَانِهِ وَ أَنْصَارِهِ}}<ref>الغیبه نعمانی، ص ۳۳۵.</ref> | *[[لزوم]] [[آمادگی]] دفاعی و نظامی به [[دلیل]] اهمیت آن، در هر مرحله مورد تأکید و سفارش قرار گرفته است حتی در حد تهیه یک تیر اهمیت این موضوع را در [[پیام]] صادقانه [[امام]] صادق{{ع}} میتوان جستجو کرد که درآن، به حداقل [[آمادگی]]، اشاره شده است. [[حضرت]] [[شیعیان]] را در [[عصر انتظار]]، به چنین [[آمادگی]] و [[بسیج عمومی]] فرا خوانده است. {{متن حدیث|لَيُعِدَّنَّ أَحَدُكُمْ لِخُرُوجِ الْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى إِذَا عَلِمَ ذَلِكَ مِنْ نِيَّتِهِ رَجَوْتُ لِأَنْ يُنْسِئَ فِي عُمُرِهِ حَتَّى يُدْرِكَهُ فَيَكُونَ مِنْ أَعْوَانِهِ وَ أَنْصَارِهِ}}<ref>الغیبه نعمانی، ص ۳۳۵.</ref>. | ||
این فراخوان و [[لزوم]] [[آمادگی]]، اختصاص به زمان و شرایط خاصی نشده است بلکه [[تکلیف]] [[آمادگی]]، سراسر [[دوران انتظار]] را شامل میشود. | *این فراخوان و [[لزوم]] [[آمادگی]]، اختصاص به زمان و شرایط خاصی نشده است بلکه [[تکلیف]] [[آمادگی]]، سراسر [[دوران انتظار]] را شامل میشود. | ||
براساس این [[روایات]]، [[جامعه منتظر]]، همواره به [[آمادگی نظامی]] و دفاعی، و تهیه ابزار [[جنگ]] و [[قدرت]]، فرا خوانده شده است. چه اینکه، صریح [[آیات قرآن]] نیز بر [[ضرورت]] [[آمادگی]] دفاعی آن هم در حد اعلای توان و استطاعت، تأکید نموده است {{متن قرآن|وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ}}<ref>"و آنچه در توان دارید از نیرو و اسبان آماده در برابر آنان فراهم سازید" سوره انفال، آیه ۶۰.</ref>. | *براساس این [[روایات]]، [[جامعه منتظر]]، همواره به [[آمادگی نظامی]] و دفاعی، و تهیه ابزار [[جنگ]] و [[قدرت]]، فرا خوانده شده است. چه اینکه، صریح [[آیات قرآن]] نیز بر [[ضرورت]] [[آمادگی]] دفاعی آن هم در حد اعلای توان و استطاعت، تأکید نموده است {{متن قرآن|وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ}}<ref>"و آنچه در توان دارید از نیرو و اسبان آماده در برابر آنان فراهم سازید" سوره انفال، آیه ۶۰.</ref>. | ||
تأکید [[آیه شریفه]] بر [[ضرورت]] [[آمادگی]] و تقویت توان دفاعی، صرفاً ناظر به حالت بازدارندگی نیست بلکه [[آیه]] اطلاق دارد و حالت تهاجمی را نیز شامل میشود و اگر در ذیل [[آیه]] سخن از {{متن قرآن|تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ}}<ref>"... که بدان دشمن خداوند و دشمن خود را به هراس میافکنید" سوره انفال، آیه ۶۰.</ref> مطرح است به خاطر آن است که [[توانایی]] و [[قدرت]] دفاعی، بهطور طبیعی اثر باز دارندگی نسبت به تهدیدات [[دشمن]] را به همراه دارد. | *تأکید [[آیه شریفه]] بر [[ضرورت]] [[آمادگی]] و تقویت توان دفاعی، صرفاً ناظر به حالت بازدارندگی نیست بلکه [[آیه]] اطلاق دارد و حالت تهاجمی را نیز شامل میشود و اگر در ذیل [[آیه]] سخن از {{متن قرآن|تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ}}<ref>"... که بدان دشمن خداوند و دشمن خود را به هراس میافکنید" سوره انفال، آیه ۶۰.</ref> مطرح است به خاطر آن است که [[توانایی]] و [[قدرت]] دفاعی، بهطور طبیعی اثر باز دارندگی نسبت به تهدیدات [[دشمن]] را به همراه دارد. | ||
اهمیت این [[آمادگی]] دفاعی و نظامی را در [[پیام]] صادقانه [[امام]] صادق{{ع}} میتوان جستجو کرد که در آن، به حداقل [[آمادگی]]، اشاره شده است: [[حضرت]] [[شیعیان]] را در [[عصر انتظار]]، به چنین [[آمادگی]] و [[بسیج عمومی]] فرا خوانده است. {{ | *اهمیت این [[آمادگی]] دفاعی و نظامی را در [[پیام]] صادقانه [[امام]] صادق{{ع}} میتوان جستجو کرد که در آن، به حداقل [[آمادگی]]، اشاره شده است: [[حضرت]] [[شیعیان]] را در [[عصر انتظار]]، به چنین [[آمادگی]] و [[بسیج عمومی]] فرا خوانده است. باید هر کدام از شما در [[عصر غیبت]] برای [[قیام قائم]]{{ع}} حتی با تهیه نمودن یک تیر، خود را آماده نمایید چون وقتی [[خداوند]] ببیند کسی به [[نیّت]] [[نصرت]] و [[یاری]] مهدی{{ع}} اسلحه تهیه کرده است، [[امید]] آن میرود که [[خداوند]] [[توفیق]] [[درک]] [[ظهور]] را به او بدهد و او را از [[یاوران]] [[حضرت]] مهدی{{ع}} قرار دهد<ref>{{متن حدیث|لَيُعِدَّنَّ أَحَدُكُمْ لِخُرُوجِ الْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى إِذَا عَلِمَ ذَلِكَ مِنْ نِيَّتِهِ رَجَوْتُ لِأَنْ يُنْسِئَ فِي عُمُرِهِ حَتَّى يُدْرِكَهُ فَيَكُونَ مِنْ أَعْوَانِهِ وَ أَنْصَارِهِ}}؛ الغیبه نعمانی، ص ۳۳۵.</ref>. | ||
این | *این فراخوان و [[لزوم]] [[آمادگی]]، اختصاص به زمان و شرایط خاصی نداشته بلکه [[تکلیف]] [[آمادگی]]، سراسر [[دوران انتظار]] را شامل میشود. این [[ضرورت]] تهیأ و [[آمادگی]] دائمی، از درجه حداقل {{متن حدیث|وَ لَوْ سَهْماً}} تا حد اعلای تبدیل شدن به یک [[قدرت]] بازدارنده {{متن قرآن|مِنْ قُوَّةٍ}}، به خاطر آن است که در این عالم، بنا نیست [[کارها]] خود به خود درست شود و [[مشکلات]] و دشواریهای پیش روی [[بشریت]]، بدون هیچ [[رنج]] و تلاش و [[جهاد]] و حرکتی، حل و فصل گردد و گرهها گشوده شود. بلکه رسیدن به [[هدف]] [[عالی]]، به [[جهاد]] و تلاش مداوم [[نیاز]] دارد. | ||
*به هرحال در [[عصر انتظار]]، [[آمادگی]] دفاعی و توان نظامی، از [[وظائف]] مهم [[شیعیان]] و [[منتظران ظهور]] است. اساساً معقول نیست که [[شیعیان]] به عنوان طلایه داران [[دفاع]] و پاسداری از [[آرمان]] [[ظهور]]، مدعی [[نجات]] [[بشر]] و مبشر [[ظهور منجی]] باشند اما خود نسبت به [[لوازم انتظار]] یعنی تقویت توان دفاعی و تدارک امکانات نظامی و تسلیحاتی لازم، برای رویارویی با مخاطرات [[آینده]] و [[یاریرسانی]] [[حضرت]]، بیتفاوت و یا کمتوجه باشند! و الا چگونه میتوانند در فردای [[ظهور]]، [[حضرت]] را در یک درگیری [[عظیم]] جهانی [[یاری]] نمایند و یا در استقرار [[انقلاب جهانی]] [[حضرت]] سهم بگیرند؟ | |||
*لذا براساس تأکید [[آیات]] و [[روایات]] و نیز به مقتضای [[عقل]] و [[خرد]]، [[شیعیان]] و [[منتظران ظهور]] [[حضرت]] که چنین [[انقلاب]] بزرگی را با همه مخاطرات آن، به [[انتظار]] نشستهاند، میباید با تقویت استعداد و [[آمادگی]] دفاعی و [[تربیت]] [[مهدی]] [[یاوران]] [[مؤمن]]، زمینههای ورود به [[عصر ظهور]] را فراهم سازند. | |||
۴ | *'''۴. [[آمادگی]] تکنولوژیکی و ارتباطی:''' [[پیشرفت]] تکنولوژی و فنآوریهای [[علمی]] رو به رشد [[بشر]]، نقش فوقالعاده مهمی در ایجاد ارتباطات و تمرکز [[جهان]] داشته است چه اینکه نقش بیبدیل ابزار و تکنیک محصول دستاوردهای [[علمی]] را، در [[مدیریت]] پیچیده امروز و فردای [[بشر]]، هرگز نمیتوان نادیده انگاشت. | ||
[[پیشرفت]] تکنولوژی و فنآوریهای [[علمی]] رو به رشد [[بشر]]، نقش فوقالعاده مهمی در ایجاد ارتباطات و تمرکز [[جهان]] داشته است چه اینکه نقش بیبدیل ابزار و تکنیک محصول دستاوردهای [[علمی]] را، در [[مدیریت]] پیچیده امروز و فردای [[بشر]]، هرگز نمیتوان نادیده انگاشت. | *ممکن است این تلقی برای بعضی پدید آید که رسیدن به مرحله [[تکامل]] [[اجتماعی]] و رسیدن به [[جهان]] آکنده از [[صلح]] و [[عدالت]]، تنها با نابودی تکنولوژی [[جدید]] امکانپذیر است<ref>ر.ک: حکومت جهانی مهدی{{ع}}، ص ۸۴.</ref>. این تلقی ممکن است ناشی از نگرش سطحی نسبت به روایاتی باشد که در مورد [[سلاح حضرت]] در [[هنگام ظهور]] ([[قیام]] به [[شمشیر]]) وارد شده است در حالی که این عناوین با توجه به سایر قراین و ملاحظه روایاتی که بیانگر استفاده [[حضرت]] از وسائل سریعالسیر فضایی و... است، گویای نمادین بودن عنوان [[شمشیر]] در [[عصر ظهور]] میباشد. | ||
*ازاین رو، باتوجه به مفاد [[روایات]] [[عصر ظهور]]، به نظر میرسد که پیشرفتهای روز افزون [[علمی]] و تکنولوژیکی [[بشر]]، نه تنها [[مانع]] و یا مزاحم شکلگیری [[حکومت عدل جهانی]] نخواهند بود بلکه بدون آن، شاید وصول به چنین هدفی غیرممکن باشد زیرا برای ایجاد و سپس کنترل یک [[نظام]] فراگیر در مقیاس وسیع جهانی، تکنولوژی پیشرفته و وسایل ما فوق مدرن حاصل از دستاوردهای [[علم]] و [[صنعت]]، لازم و ضروری است تا بتوان بهوسیله آن، [[نظام]] پیچیده عصر [[علم]] و [[آگاهی]] را [[مدیریت]] نمود و در مدت زمان اندکی از یک سوی [[جهان]] به سوی دیگر سیر و سفر و پیامها و اطلاعات مورد [[نیاز]] را در کمترین مدت به همه نقاط [[دنیا]] رساند. | |||
ازاین رو، باتوجه به مفاد [[روایات]] [[عصر ظهور]]، به نظر میرسد که پیشرفتهای روز افزون [[علمی]] و تکنولوژیکی [[بشر]]، نه تنها [[مانع]] و یا مزاحم شکلگیری [[حکومت عدل جهانی]] نخواهند بود بلکه بدون آن، شاید وصول به چنین هدفی غیرممکن باشد زیرا برای ایجاد و سپس کنترل یک [[نظام]] فراگیر در مقیاس وسیع جهانی، تکنولوژی پیشرفته و وسایل ما فوق مدرن حاصل از دستاوردهای [[علم]] و [[صنعت]]، لازم و ضروری است تا بتوان بهوسیله آن، [[نظام]] پیچیده عصر [[علم]] و [[آگاهی]] را [[مدیریت]] نمود و در مدت زمان اندکی از یک سوی [[جهان]] به سوی دیگر سیر و سفر و پیامها و اطلاعات مورد [[نیاز]] را در کمترین مدت به همه نقاط [[دنیا]] رساند. | *مضافاً بر اینکه عصر [[آخرالزمان]]، عصر [[حاکمیت]] [[علم]] و [[آگاهی]] است بدیهی است در [[جامعه]] برخوردار از [[پیشرفت علم]] و [[صنعت]] که روابط و تعاملات [[اجتماعی]] آن، مبتنی بر تکنیکهای پیچیده ارتباطی و [[علمی]] است، همچنانکه امکان [[جرم]] و جنایت و [[فساد]]، سهل و پیچیده است، کنترل و [[مدیریت]] چنین [[جامعه]] نیز دشوار و [[نیازمند]] به ابزارهای پیشرفتهتر خواهند بود چون [[انقلاب جهانی حضرت مهدی]]{{ع}} با همه تأثیرات [[معنوی]] و [[اخلاقی]] آن، با شیوه طبیعی [[جهان]] را تسخیر و [[مدیریت]] خواهند نمود نه با شیوه [[اعجاز]] و بکارگیری نیروی قهری و آسمانی<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[بایستههای ظهور (مقاله)|بایستههای ظهور]]، ص ۱۳۵-۱۳۸.</ref>. | ||
مضافاً بر اینکه عصر [[آخرالزمان]]، عصر [[حاکمیت]] [[علم]] و [[آگاهی]] است بدیهی است در [[جامعه]] برخوردار از [[پیشرفت علم]] و [[صنعت]] که روابط و تعاملات [[اجتماعی]] آن، مبتنی بر تکنیکهای پیچیده ارتباطی و [[علمی]] است، همچنانکه امکان [[جرم]] و جنایت و [[فساد]]، سهل و پیچیده است، کنترل و [[مدیریت]] چنین [[جامعه]] نیز دشوار و [[نیازمند]] به ابزارهای پیشرفتهتر خواهند بود چون [[انقلاب جهانی حضرت مهدی]]{{ع}} با همه تأثیرات [[معنوی]] و [[اخلاقی]] آن، با شیوه طبیعی [[جهان]] را تسخیر و [[مدیریت]] خواهند نمود نه با شیوه [[اعجاز]] و بکارگیری نیروی قهری و آسمانی. | |||
==[[زمینهسازی]]== | |||
*[[ظهور]] و [[انقلاب]] [[امام]] [[مهدوی]]{{ع}}، موجب دگرگونی و تغییرات فراگیر و جهانی است که باهدف [[حاکمیت]] "[[توحید]]" و گسترش "[[عدالت]]" بوقوع خواهند پیوست. چنین [[انقلاب]] عظیمی، از بعد کیفی و کمی (عده [[وعده]]) زمینهها، امکانات و بسترهای خاصی را میطلبند که باید فراهمسازی شود. بدیهی است تازمانی که بستر و زمینههای چنین دگرگونی [[عظیم]] و [[فراگیری]] ایجاد نشود، [[انقلاب جهانی]] [[مهدوی]] بوقوع نخواهند پیوست. | |||
*منظور از "[[زمینهسازی]]" در اینجا، صرفاً بایدهای تکلیفی در [[حوزه]] [[وظایف]] شرعی نیست بلکه مراد مجموعه گزارهها، [[اندیشهها]]، طرحها، کارکردها، ساز و [[کارها]]، دستورالعملها، رویکردها، و دیگر عواملی است که نسبت به پدیده [[ظهور]]، جنبهای تمهیدی داشته و به نحوی از عوامل مؤثر در [[تعجیل]] [[ظهور]] به شمار میآید. | |||
*در قسمتهای قبل، برخی از بایستهها، [[وظایف]] و دستورالعملهای [[عصر انتظار]] و مخصوصاً موضوع [[آمادگی]] و ابعاد فردی و [[اجتماعی]] آن، [[تبیین]] گردید. آنچه در این نوشتار، محور بحث ما است، موضوع "[[زمینهسازی]]" و نقش آن در رابطه با مسأله [[ظهور]] است<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[بایستههای ظهور (مقاله)|بایستههای ظهور]]، ص ۱۳۸.</ref>. | |||
==[[ضرورت]] [[زمینهسازی]]== | |||
*یکی از [[وظایف]] مهم [[پیروان]] و [[منتظران]] [[ظهور امام عصر]]{{ع}}، [[زمینهسازی]] و تمهید [[مقدمات ظهور]] است. به همین جهت، در [[روایات]]، از این گروه به عنوان "[[زمینهسازان ظهور]]" یاد شده است. بدون [[شک]] در [[اندیشه شیعی]] و [[مهدوی]]، این گروه به [[دلیل]] سهمگیری و نقش آفرینی مؤثر آنان در فراهمسازی [[مقدمات ظهور]] و تحقق [[حکومت عدل جهانی]] [[مهدوی]]، دارای [[منزلت]] و [[جایگاه]] بسی ارجمندی خواهند بود. | |||
*با توجه به اهمیت و آثار مسأله [[زمینهسازی]]، آنچه در [[عصر انتظار]] و شرایط [[غیبت امام عصر]]{{ع}}، [[ضرورت]] دارد و میباید در دستورکار [[جامعه منتظر]] قرار گیرد، عمل به بایستهها و توجه به الزامات [[عقیدتی]]، [[فرهنگی]]، [[سیاسی]]، [[اجتماعی]] [[اندیشه]] [[انتظار]] و فراهمسازی [[زمینههای ظهور]] [[امام عصر]]{{ع}} است. | |||
*و اساساً مسأله [[زمینهسازی]] و تلاش برای رفع [[موانع ظهور]]، درمتن معنا و ماهیت [[انتظار]]، نهفته است و این واژه، حاکی از حضور در صحنه و فعالیت و تلاش عملی برای تغییر وضع موجود تا تحقق یک دگرگونی [[عظیم]] است، دگرگونی که به [[زمینهسازی]] و فراهم شدن شرایط احتیاج دارد. [[قوت]] و شدت چنین انتظاری نیز، وابسته به [[میزان]] تمهیدات و دستمایههای لازم برای تحقق آنچه مورد [[انتظار]] است، خواهند بود. | |||
*از این نظر، [[انتظار ظهور]] به معنای واقعی کلمه، با بحث [[زمینهسازی]] و تلاش برای اجرایی شدن اهداف بلند [[دینی]] و فراهم نمودن مقدمات حکوت [[مهدوی]]، کاملاً عجین شده است به گونهای که سخن از [[انتظار]] و آرزوی رسیدن به [[آرمان]] [[ظهور]]، بدون بحث از زمینهها و جهتگیریهای رسیدن به آن، مفهوم نخواهند داشت<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[بایستههای ظهور (مقاله)|بایستههای ظهور]]، ص ۱۳۸.</ref>. | |||
==رابطه [[زمینهسازی]] و [[ظهور]]== | |||
*موضوع "[[زمینهسازی]]" و "[[ظهور]]"، دارای ارتباط و پیوند انفکاک ناپذیری است که این ارتباط بر پایه یک تحلیل [[فلسفی]] [[کلامی]] در مورد ساختار [[فکری]] و عملی [[انسان]] و [[حوزه]] تأثیرگذاری درونی و پیرامونی عنصر "[[اراده]]" و "[[اخیار]]" در شکلگیری حیات [[انسانی]]، [[استوار]] است. | |||
*براساس این تحلیل، باتوجه به گستردگی [[حوزه]] تأثیرگذاری و نفوذ [[انسان]] در این عالم، رویکرد مثبت [[انسان]] و [[اراده]] و خواست جمعی [[بشر]]، در تحقق امر [[ظهور]]، تأثیر تام دارد. با این پیش فرض که اصل [[اختیار]] و [[آزادی]] عمل [[انسان]] در [[انتخاب]] راه و عملکرد خویش و نقش تعیینکننده وی در تغییر [[سرنوشت]] خود، امری پذیرفته شده و بدیهی است که هر [[انسانی]] به طوری [[فطری]] این حالت را در وجود خود احساس میکند و مییابد. چه اینکه این اصل و شیوه، مقتضای [[حکمت]] و [[سنت الهی]] در مورد [[انسان]] و خط سیر او نیز هست. [[انسانی]] که [[خداوند]] [[حکیم]] [[خلقت]] او را، آمیزهای از [[تعقل]]، [[آگاهی]]، [[اراده]] و [[اختیار]] قرار داده است، تشخیص راه از [[چاه]] و تعیین مسیر [[زندگی]] و ایجاد تغییر در آن را نیز به خود او واگذار نموده است. | |||
*براین اساس، حادثه [[ظهور امام مهدی]]{{ع}} و تأخیر و [[تعجیل]] در آن، امری است که ارتباط تنگاتنگ با نحوهای تعامل [[جامعه]] با این موضوع دارد. به همین جهت دربحث از [[زمینهسازی ظهور]] و بررسی عوامل مؤثر در تحقق این رخداد مهم، توجه کافی به این مطلب ضروری است که مسأله [[ظهور]] با حرکت اختیاری [[انسانها]] و نوع تعامل آنان با این موضوع، دخالت جدی دارد زیرا براساس اصل یاد شده، [[رخداد ظهور]] پدیده نیست که جدای از شرایط [[حاکم]] بر فضای [[فکری]] و [[اجتماعی]] [[بشر]]، شکل گیرد و [[اراده]] و خواست [[جامعه انسانی]] در آن نقشی نداشته باشد بلکه موضوع "[[ظهور]]"، پیوند محکم و ناگسستنی با مسأله "[[زمینهسازی]]" دارد. | |||
*این ترتٌب و [[پیوستگی]] موجود میان "[[زمینهسازی]]" و "[[ظهور]]"، و ارتباط دو سویه میان آن دو، همانند ارتباط تعاملی رایج در میان سایر پدیدههایی است که ارتباط سیستمی و ترتبی میان آنها [[حاکم]] است. | |||
*همچنانکه که پدیدههای مثل: بهبودی از [[بیماری]]، اجرای طرحی عمرانی یا [[علمی]] یا تجاری یا [[پیروزی]] بر [[دشمن]] ورهایی از [[فقر]]، همه و همه وابسته به [[میزان]] نقشآفرینی خود [[انسان]] دارد و امر سرعت بخشیدن یا تأخیر انداختن آنها به دست خود [[انسان]] است، پدیده [[ظهور]] نیز دقیقاً بر چنین سیستمی بنا نهاده شده است. | |||
*همانگونه که بدست آوردن بهبودی از یک [[بیماری]] و یا [[پیروزی]] بر [[دشمن]] و یا اجرای یک پروژهای [[علمی]]، تجاری، عمرانی و... به تلاش [[پیکار]]، و تهیه ابزار و ساز و کارهای لازم [[نیازمند]] است و بدون فراهم نمودن نیازمندیها و لوازم آن و یا [[سستی]] در تأمین آن، موفقیت [[انسان]] را ناممکن و یا دستیابی به اهداف مورد [[انتظار]] را به تأخیر میاندازد، همچنین دستیابی [[جامعه بشری]] به [[عدالت]] و بهرهمندی از مواهب [[حکومت]] [[عدلپرور]] [[مهدوی]] نیز، [[نیازمند]] [[تبعیت]] از قواعد [[حاکم]] بر [[نظام]] [[زندگی]] است<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[بایستههای ظهور (مقاله)|بایستههای ظهور]]، ص ۱۳۸-۱۳۹.</ref>. | |||
==[[زمینهسازان ظهور]] در [[روایات]]== | |||
*موضوع دیگر در بحث [[زمینهسازی]]، [[شناخت]] [[زمینهسازان]] و حرکتهای [[زمینهسازی]] است که از سوی [[شیعیان]] در [[آخرالزمان]] شکل میگیرد. این موضوع از این جهت قابل تأمل است که در [[پیشبینی]] [[روایات]] نسبت به وضعیت و رخدادهای [[آخرالزمان]]، از برخی [[قیامها]] و [[حرکتهای اصلاحی]] [[شیعه]]، به عنوان "[[زمینهسازان ظهور]]" یاد شده است. | |||
*بدون [[شک]] مسأله [[زمینهسازی]] و [[اقدام]] مؤثر برای ایجاد [[مقدمات ظهور]]، نتیجه یک [[اقدام]] سراسری و جهانی نیست زیرا چنین امری در شرایط نامساعدی مثل وضعیت کنونی، امری غیر ممکن است. بلکه این امر برایند مجموعه اقدامات جریان خاصی است که، با طرح ایده [[ظهور منجی]] و تشکیل [[حکومت عدل جهانی]]، به یک جریان فراگیر تبدیل میشود و تدریجاً این ایده، به [[دلیل]] رشد روزافزون [[درک]] عمومی، به عنوان خواسته مشترک و همگانی تلقی گردیده و در نتیجه [[افکار]] جهانی نیز، با آن احساس [[همراهی]] خواهند نمود. آن وقت است که زمینه برای [[ظهور]] و تحقق اهداف عالیه آن [[حضرت]] فراهم خواهند شد. | |||
*حال، پرسشی که در اینجا قابل طرح است این است که: آیا این جریان و [[پیشگامان]] [[زمینهساز]] [[انقلاب مهدوی]]، چه کسانی و یا از [[مردمان]] کدامین سرزمینی خواهند بود؟ آیا در [[روایات]] در مورد چیستی و کجایی این گروه، سخنی بمیان آمده است یانه؟ | |||
*اجمالاً میتوان پاسخ این سؤال را از [[روایات]] وارده در مورد قیامهای [[آخرالزمان]] که هرکدام به نوعی [[زمینهساز]] ظهوراند، بدست آورد. این [[روایات]] چند گونهاند: | |||
*'''نوع اول:''' روایاتی است که ناظر به [[قیامها]] و [[حرکتهای اصلاحی]] در [[آخرالزمان]] و یا [[در آستانه ظهور]] است. در این نوع [[روایات]]، از دو "[[قیام]]" و [[رهبران]] آن، با [[تجلیل]] و [[ستایش]] خاصی نام برده شده است که هرکدام در حد خود [[زمینهساز ظهور]] میباشد: یکی [[قیام]] و خیزش مصلحانه یمنیها به [[رهبری]] شخصیت مصلحی [[معروف]] به "[[یمانی]]". دیگری [[قیام]] حقطلبانه اهل [[خراسان]] ([[ایران]]) به [[رهبری]] یکی از [[سادات]] [[معروف]] به [[خراسانی]]. این دو [[قیام]] هر دو با داعیه [[حقطلبی]] و [[دعوت مردم به سوی حضرت مهدی]]{{ع}} برای زدودن [[موانع ظهور]] آن [[حضرت]]، انجام میگیرد. | |||
*تعابیری بکار رفته در [[روایات]] در مورد [[قیام یمانی]] مثل: {{متن حدیث|لَيْسَ فِي الرَّايَاتِ أَهْدَى مِنْ رَايَةِ الْيَمَانِيِّ}}، {{متن حدیث|هِيَ رَايَةُ هُدًى}}، {{متن حدیث|يَدْعُو إِلَى الْحَقِّ وَ إِلى طَرِيقٍ مُسْتَقِيمٍ}}<ref>الغیبه نعمانی، ص۲۶۴؛ الارشاد، ج۲، ص۳۷۵؛ مستدرک سفینه البحار، ج۱، ص۶۰۳.</ref>، {{متن حدیث|فَإِنَّ رَايَتَهُ رَايَةُ الْحَقِّ}}، {{متن حدیث|لِأَنَّهُ يَدْعُو إِلَى صَاحِبِكُمْ}}<ref>اعلام الوری، ج۲، ص۲۸۴؛ کشف الغمه، ج۳، ص۲۵۹؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۲۱۰.</ref> در این فقرات کلمه {{متن حدیث|هُدًى}} که مطلق ذکر شده و تعبیر {{متن حدیث|أَهْدَى}}، و نیز تعابیری که در جهت تعلیل انگیزههای [[قیام یمانی]] به کار رفته است، همه گویایی [[مشروعیت]] و [[تأیید]] کامل این [[قیام]] از سوی [[ائمه]]{{ع}} است. | |||
*اما این دو [[قیام]] [[زمینهساز]] و [[نهضت]] این دو شخصیت [[اسلامی]] در [[جبهه حق]]، [[در آستانه ظهور]] و دقیقاً همزمان با [[خروج سفیانی]] در [[جبهه]] [[کفر]]، رخ خواهند داد. چنانکه [[ابوبصیر]] از [[امام باقر]]{{ع}} در [[حدیثی]] مفصلی [[نقل]] میکند که [[حضرت]] فرمود: {{متن حدیث|خُرُوجُ السُّفْيَانِيِّ وَ الْيَمَانِيِّ وَ الْخُرَاسَانِيِّ فِي سَنَةٍ وَاحِدَةٍ وَ فِي شَهْرٍ وَاحِدٍ فِي يَوْمٍ وَاحِدٍ وَ نِظَامٍ كَنِظَامِ الْخَرَزِ يَتْبَعُ بَعْضُهُ بَعْضاً}}<ref>الغیبه نعمانی، ص۲۶۴؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۲۳۲.</ref>. [[خروج سفیانی]] و [[یمانی]] و [[خراسانی]] در یک سال و یک [[ماه]] و یک روز خوهند بود. [[امام صادق]]{{ع}} نیز در مورد همزمانی و رقابت [[یمانی]] با [[سفیانی]] میفرماید: {{متن حدیث|الْيَمَانِيُّ وَ السُّفْيَانِيُّ كَفَرَسَيْ رِهَانٍ}}<ref>الغیبه نعمانی، ص۲۶۴؛ امالی طوسی، ص۶۶۱. </ref>. | |||
*در روایتی دیگر، همزمانی [[قیام خراسانی]] با [[سفیانی]] اینگونه از [[حضرت]] [[نقل]] شده است: {{متن حدیث|حَتَّى يَخْرُجَ عَلَيْهِمُ الْخُرَاسَانِيُّ وَ السُّفْيَانِيُّ هَذَا مِنَ الْمَشْرِقِ وَ هَذَا مِنَ الْمَغْرِبِ يَسْتَبِقَانِ إِلَى الْكُوفَةِ كَفَرَسَيْ رِهَانٍ}}<ref> بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۳۵.</ref>. | |||
*براساس این [[روایات]] [[قیام یمانی]] و [[خراسانی]]، در رقابت و تقابل با [[جنبش سفیانی]] [[پرچمدار]] [[کفر]]، و [[در آستانه ظهور]] و متصل با [[ظهور]] [[حضرت]]، خواهند بود. | |||
*'''نوع دوم:''' روایاتی است که از [[قیام]] و انقلابی در [[آخر الزمان]] خبر میدهد که منجر به استقرار [[حکومت عدل جهانی]] [[امام مهدی]]{{ع}} خواهند شد. نظیر آنچه از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در این مورد [[نقل]] شده است که فرمود: {{متن حدیث|يَخْرُجُ نَاسٌ مِنَ الْمَشْرِقِ}}<ref>در برخی نقلها به جای «ناس»، کلمه «قوم»، ذکرشده است. ر.ک: مجمع الزوائد، ج۷، ص۳۱۸؛ معجم الوسیط، ج۱، ص۹۴؛ شرح احقاق الحق، ج۲۹، ص۴۵۷.</ref>. {{متن حدیث|فَيُوَطِّئُونَ لِلْمَهْدِيِّ يَعْنِي سُلْطَانَهُ}}<ref>کنزالعمال، ج۱۴، ص۲۶۳؛ میزان الحکمه، ج۱، ص۳۵۴؛ عصر ظهور، ص۲۱۹.</ref>. مردمی از [[مشرق]] [[زمین]]، در [[آینده]] به [[قیام]] و انقلابی برخواهند خواست و مقدمات [[حکومت]] و [[ظهور مهدی]]{{ع}} را فراهم خواهند نمود. | |||
*در این [[حدیث شریف]] [[نبوی]] که در [[منابع روایی شیعه]] و [[سنی]]، [[نقل]] شده است، [[پیامبر اکرم]]{{صل}}، از چنین انقلابی به عنوان [[قیام]] [[زمینهساز ظهور]] [[مهدی]]{{ع}} یاد نموده است. | |||
*نکته جالب توجه این است که در این [[پیشگویی]]، [[پیامبر]]{{صل}} این [[توفیق]] و [[افتخار]] بزرگ از دستاورد [[قیام]] انسانهای پاکطینت در [[مشرق]] [[زمین]]، عنوان نموده است. | |||
<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[بایستههای ظهور (مقاله)|بایستههای ظهور]]، ص | *این [[روایت]] ضمن اینکه بیانگر [[رسالت]] بزرگ آنان در [[آینده]] است، بشارتی است برای آن دسته از [[عاشقان]] و شیفتگان [[حضرت]] که از [[مشرق]] [[زمین]] در این [[پیکار]] بزرگ و سرنوشتساز مشارکت مینمایند. | ||
*کلمه {{متن حدیث|الْمَشْرِقِ}} در این [[روایت]] گرچه عام است برخلاف روایاتی که در آن به [[شهر]] و یا منطقه جغرافیایی خاصی از [[مشرق]] زمینیان اشاره شده است نظیر: "[[خراسان]]" که در آن زمان شامل: شهرهای [[ایران]]، افغانستان و قسمتهای از [[شرق]] میانه میشود، اما در هر حال قطع نظر از خصوصیات جغرافیای مسأله، این [[روایت]] و امثال آن، بیانگر شکلگیری یک حرکت نیرومند [[شیعی]] در [[آخرالزمان]] از مناطق شرقی برای تشکیل [[جبهه حق]] با [[هدف]] [[زمینهسازی]] [[مقدمات ظهور]] است تا در مقابل قدرتهای [[باطل]]، ایده [[حکومت عدل مهدوی]] را در [[جهان]] مطرح و در راستای تحقق الگوهای آن در [[جامعه]] تلاش نمایند. این حرکت [[مبارک]] و انقلابی، چنان تأثیرگذار و تحولآفرین خواهند بود که شعاع و آثار آن، موجب درخشش جهانی [[شیعه]] گردیده و به [[ظهور]] [[مصلح جهانی]]{{ع}}، منجر خواهند شد. | |||
*گرچه بنا به برخی شواهد [[روایی]] و سایر قرائن، [[تطبیق]] این [[روایت]]، بر حرکت [[زمینهساز]] [[انقلاب اسلامی]] و [[شیعی]] در [[ایران]] به [[رهبری]] [[امام خمینی]]، دور از ذهن نمیباشد. با این حال در مورد [[تطبیق]] این جریان بر مصادیق خاص، نمیتوان [[قضاوت]] قطعی نمود. | |||
*اینکه آیا این [[حدیث شریف]] [[نبوی]]، ناظر به [[انقلاب اسلامی]] است؟ (چه اینکه مطالعه ماهیت [[انقلاب اسلامی]] و نقش بیبدیل آن در احیای مجدد [[اسلام]] و اعتلای [[تشیع]]، مخصوصاً تأثیرات [[معنوی]] و جهانی آن، گویای صحت این برداشت است و یا حداقل میتوان آن را به عنوان مصداق بارز [[حدیث]]- که [[جهان اسلام]] تا حال مشابه آن را سراغ نداشته است- مدنظر داشت) و یا اینکه [[حدیث شریف]] [[نبوی]] به مصداق دیگری نظر دارد؟ قطع نظر از بحث "[[تطبیق]]" و بررسی مصداق [[حدیث]]، دو نکته در این رابطه، قابل تأمل است: | |||
#نکته اول وجه مشترکی است که در هر کدام از [[قیام]] [[مشرقیان]] و قیامهای [[آخرالزمانی]] مثل قیامهای [[یمانی]]، [[خراسانی]]، [[شعیب بن صالح]] و... دیده میشود و آن اینکه این نوع حرکتهای [[حق]] طلبانه هرکدام به [[میزان]] کارکرد و شعاع خود، نقش مثبت و [[زمینهسازی]] در رابطه با [[ظهور حضرت مهدی]]{{ع}}، خواهند داشت. لذا همچنانکه در [[روایات]] از [[نهضت]] و [[قیام]] [[مردم]] [[مشرق]]، به عنوان حرکت [[زمینهساز]]، یاد شده است، از [[قیام]] شخصیتهای مثل: [[خراسانی]]، [[شعیب بن صالح]] و... [[در آستانه ظهور]] و نقش مثبت آنان در [[زمینهسازی]] [[قیام]] [[حضرت]] {{متن حدیث|يوطّئ للمهدي سلطانه}}<ref>ر.ک: ملاحم ابن طاووس، ص۱۱۸؛ معجم احادیث الامام المهدی، ج۱، ص۳۹۷.</ref>، [[تجلیل]] شده است. | |||
#نکته دوم توجه به تفاوتهای حرکت انقلابی و [[زمینهساز]] [[مردمان]] [[مشرق]] [[زمین]] با قیامهای است که [[در آستانه ظهور]] شکل میگیرد؛ زیرا [[قیام]] [[زمینهساز]] [[انقلاب]] [[مشرقیان]]، به [[دلیل]] گسترهای زمانی، از لحاظ زیرساختها و تأثیرات پیرامونی و جهانی نیز، با قیامهای مقطعی و ناگهانی که [[در آستانه ظهور]] رخ میدهند، تفاوتهای جدی خواهند داشت. به همین جهت در [[حدیث نبوی]] مورد اشاره، بر ویژگی و نقش [[زمینهساز]] [[انقلاب]] مشرقی، [[عنایت]] شده واین [[قیام]] با همین ویژگی، معرفی شده است {{متن حدیث|فَيُوَطِّئُونَ لِلْمَهْدِيِّ سُلْطَانَهُ}}. | |||
*شاید این امر، به خاطر جنبه عکسالعملی و دفعی بودن قیامهای آستانه [[ظهور]] در آن مقطع خاصی از [[آخرالزمان]] است که با توجه به شرایط زمانی و منطقهای، این حرکتهای خودجوش و انقلابی، در برابر بیدادگریهای [[جبهه]] [[سفیانی]] شکل میگیرد. درحالیکه ویژگی [[قیام]] [[زمینهساز]] [[حکومت جهانی مهدوی]]، ابعاد [[هدایتگری]] و جریانسازی آن [[قیام]] و [[انقلاب]] است به گونه که در یک روند دراز مدت و نظاممند، تأثیرات مداوم و جریانساز آن، در عرصههای مختلف [[فکری]]، [[فرهنگی]]، [[سیاسی]] و [[اجتماعی]]، در سطح جهانی و بینالمللی، کاملاً مشهود و ملموس باشد. این امر مستلزم حرکت فراگیر اصیل و نهادینه شدهای است که در یک فرایند طولانی، آثار و [[برکات]] رویکرد [[عدالتخواهی]] و حقگرایانه آن، در شعاع فرامنطقه و جهانی، نمود پیدا کند. این ویژگی در مورد قیامهای دفعی نظیر آنچه در مورد [[یمانی]] و [[خراسانی]] [[نقل]] شده است، دیده نمیشود<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[بایستههای ظهور (مقاله)|بایستههای ظهور]]، ص ۱۳۸-۱۴۰.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == |