←پرسشهای وابسته
(←مقدمه) |
|||
خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
*[[امام]]{{ع}} در فرازی از [[نهج البلاغه]] با عنوان بالهای [[آدمی]] یاد میکند و میفرماید: خویشانت را گرامیدار که بالهای تواند و به نیروی آنان پرواز توانی کرد، و هم ریشهات که بدان بازمیگردی، و همدستت که با ان یورش به [[دشمن]] را میتوانی<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱: {{متن حدیث|"وَ أَكْرِمْ عَشِيرَتَكَ فَإِنَّهُمْ جَنَاحُكَ الَّذِي بِهِ تَطِيرُ وَ أَصْلُكَ الَّذِي إِلَيْهِ تَصِيرُ وَ يَدُكَ الَّتِي بِهَا تَصُولُ"}}</ref>. پیوند [[خویشاوندی]] در [[فرهنگ دینی]] آنچنان جدی و عمیق است که حتی اگر میان افراد اختلافهای [[عقیدتی]] و مسلکی شدید [[حاکم]] باشد، اجازه قطعرحم صادر نشده است.[[امام علی]]{{ع}} در فرازهای گوناگونی بر موضوع [[صله رحم]] اشاره داشته و بر آن تأکید کردهاند. برخی از مصادیق عمل به [[صله رحم]] عبارتاند از: نشانه [[بزرگواری]] [[آدمی]]<ref>غررالحکم، ۱/۳۳</ref>؛ [[برترین]] [[خصلت]]<ref>غررالحکم، ۲۰۷</ref>؛ موجب [[پایداری]] نعمتها<ref>غررالحکم، ۳۸۴</ref>؛ موجب [[سلامتی]] [[آدمی]]<ref>غررالحکم، ۴۲۵</ref>؛ موجب [[حفظ نعمتها]]<ref>غررالحکم، ۲/۵۱۳</ref>؛ [[برترین]] روشهای [[مردان نیک]]<ref>غررالحکم، ۴۵۹</ref>؛ ثمره [[ایمان]]<ref>غررالحکم، ۵۰۵</ref>؛ موجب [[بخشش گناهان]]<ref>غررالحکم، ۵۱۳</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 384- 385.</ref>. | *[[امام]]{{ع}} در فرازی از [[نهج البلاغه]] با عنوان بالهای [[آدمی]] یاد میکند و میفرماید: خویشانت را گرامیدار که بالهای تواند و به نیروی آنان پرواز توانی کرد، و هم ریشهات که بدان بازمیگردی، و همدستت که با ان یورش به [[دشمن]] را میتوانی<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱: {{متن حدیث|"وَ أَكْرِمْ عَشِيرَتَكَ فَإِنَّهُمْ جَنَاحُكَ الَّذِي بِهِ تَطِيرُ وَ أَصْلُكَ الَّذِي إِلَيْهِ تَصِيرُ وَ يَدُكَ الَّتِي بِهَا تَصُولُ"}}</ref>. پیوند [[خویشاوندی]] در [[فرهنگ دینی]] آنچنان جدی و عمیق است که حتی اگر میان افراد اختلافهای [[عقیدتی]] و مسلکی شدید [[حاکم]] باشد، اجازه قطعرحم صادر نشده است.[[امام علی]]{{ع}} در فرازهای گوناگونی بر موضوع [[صله رحم]] اشاره داشته و بر آن تأکید کردهاند. برخی از مصادیق عمل به [[صله رحم]] عبارتاند از: نشانه [[بزرگواری]] [[آدمی]]<ref>غررالحکم، ۱/۳۳</ref>؛ [[برترین]] [[خصلت]]<ref>غررالحکم، ۲۰۷</ref>؛ موجب [[پایداری]] نعمتها<ref>غررالحکم، ۳۸۴</ref>؛ موجب [[سلامتی]] [[آدمی]]<ref>غررالحکم، ۴۲۵</ref>؛ موجب [[حفظ نعمتها]]<ref>غررالحکم، ۲/۵۱۳</ref>؛ [[برترین]] روشهای [[مردان نیک]]<ref>غررالحکم، ۴۵۹</ref>؛ ثمره [[ایمان]]<ref>غررالحکم، ۵۰۵</ref>؛ موجب [[بخشش گناهان]]<ref>غررالحکم، ۵۱۳</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 384- 385.</ref>. | ||
*[[امام علی]]{{ع}} در فرازی میفرماید: بر شما باد به [[نیکوکاریها]] و [[خوشرفتاری]] با خویشان و [[همسایگان]]، زیرا که این دو کار عمرها را میافزاید و خانهها را آباد میدارند<ref>غررالحکم، ۴۸۶</ref>. همچنین [[امام]] در فرازهایی، [[ترک رحم]] را مورد [[نکوهش]] قرار میدهد و برخی آثار سوء آن را برمیشمرد، با این تعبیرها: بدترین [[گناهان]]<ref>غررالحکم، ۲۰۱</ref>، موجب [[نزول]] [[گرفتاریها]] و [[بلایا]]<ref>غررالحکم، ۳۸۴</ref>، موجب [[نزول]] [[گرفتاریها]] و [[خشم]] [[خداوند]]<ref>غررالحکم، ۲ / ۵۱۳</ref>، [[ستم]] بر خویشان و نکوهیدهترین [[ستمها]]<ref>غررالحکم، ۱۸۳</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 385.</ref>. | *[[امام علی]]{{ع}} در فرازی میفرماید: بر شما باد به [[نیکوکاریها]] و [[خوشرفتاری]] با خویشان و [[همسایگان]]، زیرا که این دو کار عمرها را میافزاید و خانهها را آباد میدارند<ref>غررالحکم، ۴۸۶</ref>. همچنین [[امام]] در فرازهایی، [[ترک رحم]] را مورد [[نکوهش]] قرار میدهد و برخی آثار سوء آن را برمیشمرد، با این تعبیرها: بدترین [[گناهان]]<ref>غررالحکم، ۲۰۱</ref>، موجب [[نزول]] [[گرفتاریها]] و [[بلایا]]<ref>غررالحکم، ۳۸۴</ref>، موجب [[نزول]] [[گرفتاریها]] و [[خشم]] [[خداوند]]<ref>غررالحکم، ۲ / ۵۱۳</ref>، [[ستم]] بر خویشان و نکوهیدهترین [[ستمها]]<ref>غررالحکم، ۱۸۳</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 385.</ref>. | ||
==خویشان در فرهنگنامه پیامبر در قرآن کریم ج۱== | |||
منظور [[جایگاه]] [[خویشاوندان]] در [[دعوت پیامبر]] و واکنشهای مثبت و منفی آنان به آن و شیوه برخورد آن [[حضرت]] است. | |||
#{{متن قرآن|وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ}}<ref>«و نزدیکترین خویشاوندانت را بیم ده!» سوره شعراء، آیه ۲۱۴.</ref> | |||
#{{متن قرآن|مَا كَانَ لِلنَّبِيِّ وَالَّذِينَ آمَنُوا أَنْ يَسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِكِينَ وَلَوْ كَانُوا أُولِي قُرْبَى مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ}}<ref>«پیامبر و مؤمنان نباید برای مشرکان پس از آنکه بر ایشان آشکار شد که آنان دوزخیند آمرزش بخواهند هر چند خویشاوند باشند» سوره توبه، آیه ۱۱۳.</ref> | |||
#{{متن قرآن|لا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ أُولَئِكَ كَتَبَ فِي قُلُوبِهِمُ الْإِيمَانَ وَأَيَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ وَيُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ أُولَئِكَ حِزْبُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«گروهی را نمییابی که با ایمان به خداوند و روز واپسین، با کسانی که با خداوند و پیامبرش مخالفت ورزیدهاند دوستی ورزند هر چند که آنان پدران یا فرزندان یا برادران یا خویشانشان باشند؛ آنانند که (خداوند) ایمان را در دلشان برنوشته و با روحی از خویش تأییدشان کر» سوره مجادله، آیه ۲۲.</ref> | |||
#{{متن قرآن|تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبَّ * مَا أَغْنَى عَنْهُ مَالُهُ وَمَا كَسَبَ * سَيَصْلَى نَارًا ذَاتَ لَهَبٍ * وَامْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ * فِي جِيدِهَا حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ}}<ref>«توش و توان ابو لهب تباه و او نابود باد * دارایی و دستاوردش به او سودی نبخشید * زودا که در آتشی زبانهدار درآید * و (نیز) همسرش در حالی که هیزمکش (دوزخ) است، * ریسمانی از پوست تافته درخت خرما بر گردن اوست» سوره مسد، آیه ۱-۵.</ref> | |||
'''نتیجه''': در [[آیات]] فوق این موضوعات در باره [[خویشاوندان]] به طور کلی مطرح گردیده است. | |||
# [[فرمان خداوند]] به [[پیامبر]] به [[اولویت]] [[انذار]] [[خویشاوندان]] نزدیک، نسبت به دیگران است: {{متن قرآن|وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ}}<ref>«و نزدیکترین خویشاوندانت را بیم ده!» سوره شعراء، آیه ۲۱۴.</ref>. | |||
# [[نهی]] [[خداوند]] از [[استغفار]] [[پیامبر]] برای [[خویشاوندان]] [[مشرک]] و دوزخی خود: «مٰا کٰانَ لِلنبِی وَ الذِینَ آمَنُوا أَنْ یسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِکینَ.... مِنْ بَعْدِ مٰا تَبَینَ لَهُمْ أَنهُمْ أَصْحٰابُ الْجَحِیمِ | |||
# [[لزوم]] [[تبری]] جستن از [[خویشاوندان]] در صورت [[دشمنی]] آنان با [[خدا]] و [[پیامبر]]: «ل{{متن قرآن|ا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ}}<ref>«گروهی را نمییابی که با ایمان به خداوند و روز واپسین، با کسانی که با خداوند و پیامبرش مخالفت ورزیدهاند دوستی ورزند هر چند که آنان پدران یا فرزندان یا برادران یا خویشانشان باشند؛ آنانند که (خداوند) ایمان را در دلشان برنوشته و با روحی از خویش تأییدشان کر» سوره مجادله، آیه ۲۲.</ref> | |||
#کسانی مانند [[عموی پیامبر]] که از [[نزدیکان]] [[حضرت]] به حساب میآید، به [[دشمنی]] و [[مخالفت]] شدید بر میآیند و [[وحی]] با آن بمقابله میپردازد و یادآور میشود که نه مخالفتها و نه [[ثروت]] آنها نمیتواند [[مانع]] [[رسالت]] شود. {{متن قرآن|تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبَّ * مَا أَغْنَى عَنْهُ مَالُهُ وَمَا كَسَبَ}}<ref>«توش و توان ابو لهب تباه و او نابود باد * دارایی و دستاوردش به او سودی نبخشید» سوره مسد، آیه ۱-۲.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیانفر|سعیدیانفر، محمد جعفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی، سید محمد علی]]، [[فرهنگنامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگنامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۵۰۴.</ref>. | |||
== پرسشهای وابسته == | == پرسشهای وابسته == |