پیامبر: تفاوت میان نسخهها
←فلسفۀ ارسال پیامبران
خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
*براساس [[روایات]]، [[نبی]]، [[فرشتۀ وحی]] را در [[خواب]] میبیند و در حال [[بیداری]] تنها صدای او را میشنود؛ اما [[رسول]]، [[فرشتۀ وحی]] را در [[بیداری]] نیز میبیند<ref>{{متن حدیث|النَّبِیُ الَّذِی یَرَی فِی مَنَامِهِ وَ یَسْمَعُ الصَّوْتَ وَ لَا یُعَایِنُ الْمَلَکَ وَ الرَّسُولُ الَّذِی یَسْمَعُ الصَّوْتَ وَ یَرَی فِی الْمَنَامِ وَ یُعَایِنُ الْمَلَکَ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۱۷۶؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۱۱، ص ۳۲.</ref>. همۀ [[پیامبران]] دارای [[مقام]] نبوتاند؛ اما [[مقام رسالت]] تنها به گروهی از [[پیامبران]] اختصاص دارد و این تفاوت از ظاهر برخی [[آیات قرآن]] همچون آیۀ {{متن قرآن|وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ وَلَا نَبِيٍّ}}<ref>«و ما پیش از تو هیچ فرستاده و هیچ پیامبری نفرستادیم» سوره حج، آیه ۵۲.</ref> برمیآید که اگر [[رسول]] و [[نبی]] بر مصادیق واحدی دلالت کنند ذکر آن دو لغو خواهد بود و در [[روایت]] [[معصومین]] نیز به این تفاوت اشاره شده است: جناب [[ابوذر]] [[نقل]] میکند نزد [[رسول خدا]]{{صل}} رفته و پرسیدم: ای [[رسول خدا]]، [[انبیا]] چند نفرند؟ فرمودند: «صد و بیست و چهار هزار نفر. عرض کردم: از میان ایشان، چه تعدادی مرسَل میباشند؟ فرمودند: [[سیصد و سیزده نفر]] جماعتی زیاد»<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِی ذَرٍّ رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی رَسُولِ اللَّه{{صل}} وَ قُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّه: کَمِ النَّبِیُّونَ قَالَ مِائَةُ أَلْفٍ وَ أَرْبَعَةٌ وَ عِشْرُونَ أَلْفَ نَبِیٍّ قُلْتُ کَمِ الْمُرْسَلُونَ مِنْهُمْ قَالَ ثَلَاثُ مِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ جَمّاً غَفِیراً}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، الخصال، ص ۳۳۳.</ref>.<ref>ر.ک: اصغری، محمد جواد، دانشنامۀ کلام اسلامی، ج۱، ص۸۶.</ref> | *براساس [[روایات]]، [[نبی]]، [[فرشتۀ وحی]] را در [[خواب]] میبیند و در حال [[بیداری]] تنها صدای او را میشنود؛ اما [[رسول]]، [[فرشتۀ وحی]] را در [[بیداری]] نیز میبیند<ref>{{متن حدیث|النَّبِیُ الَّذِی یَرَی فِی مَنَامِهِ وَ یَسْمَعُ الصَّوْتَ وَ لَا یُعَایِنُ الْمَلَکَ وَ الرَّسُولُ الَّذِی یَسْمَعُ الصَّوْتَ وَ یَرَی فِی الْمَنَامِ وَ یُعَایِنُ الْمَلَکَ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۱۷۶؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۱۱، ص ۳۲.</ref>. همۀ [[پیامبران]] دارای [[مقام]] نبوتاند؛ اما [[مقام رسالت]] تنها به گروهی از [[پیامبران]] اختصاص دارد و این تفاوت از ظاهر برخی [[آیات قرآن]] همچون آیۀ {{متن قرآن|وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ وَلَا نَبِيٍّ}}<ref>«و ما پیش از تو هیچ فرستاده و هیچ پیامبری نفرستادیم» سوره حج، آیه ۵۲.</ref> برمیآید که اگر [[رسول]] و [[نبی]] بر مصادیق واحدی دلالت کنند ذکر آن دو لغو خواهد بود و در [[روایت]] [[معصومین]] نیز به این تفاوت اشاره شده است: جناب [[ابوذر]] [[نقل]] میکند نزد [[رسول خدا]]{{صل}} رفته و پرسیدم: ای [[رسول خدا]]، [[انبیا]] چند نفرند؟ فرمودند: «صد و بیست و چهار هزار نفر. عرض کردم: از میان ایشان، چه تعدادی مرسَل میباشند؟ فرمودند: [[سیصد و سیزده نفر]] جماعتی زیاد»<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِی ذَرٍّ رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی رَسُولِ اللَّه{{صل}} وَ قُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّه: کَمِ النَّبِیُّونَ قَالَ مِائَةُ أَلْفٍ وَ أَرْبَعَةٌ وَ عِشْرُونَ أَلْفَ نَبِیٍّ قُلْتُ کَمِ الْمُرْسَلُونَ مِنْهُمْ قَالَ ثَلَاثُ مِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ جَمّاً غَفِیراً}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، الخصال، ص ۳۳۳.</ref>.<ref>ر.ک: اصغری، محمد جواد، دانشنامۀ کلام اسلامی، ج۱، ص۸۶.</ref> | ||
==[[پیامبران در قرآن]]== | |||
*[[قرآن کریم]] از میان ۱۲۴ هزار پیامبر تنها از شمار اندکی یاد کرده است: [[آدم]]، [[ابراهیم]]، [[ادریس]]، [[اسحاق]]، [[اسماعیل]]، [[الیاس]]، ایوب، [[داوود]]، [[ذوالکفل]]، [[زکریا]]، [[سلیمان]]، [[شعیب]]، [[صالح]]، [[عزیر]]، [[عیسی]]، [[لوط]]، [[محمد]]، [[موسی]]، [[نوح]]، [[یحیی]]، الیسَع، [[یعقوب]]، [[یوسف]]، [[یونس]]، [[هارون]] و [[هود]]{{ع}}<ref>ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۳۴.</ref>. همچنین به پیامبرانی اشاره میکند که از آنها نامی نبرده و داستان [[زندگی]] ایشان را [[بیان]] نکرده است: {{متن قرآن|وَرُسُلًا قَدْ قَصَصْنَاهُمْ عَلَيْكَ مِنْ قَبْلُ وَرُسُلًا لَمْ نَقْصُصْهُمْ عَلَيْكَ وَكَلَّمَ اللَّهُ مُوسَى تَكْلِيمًا}}<ref>«و پیامبرانی را (فرستادیم) که (داستان) آنها را برای تو پیشتر گفتهایم و پیامبرانی که (داستان) آنان را برای تو نگفتهایم؛ و موسی با خداوند بیمیانجی سخن گفت» سوره نساء، آیه ۱۶۴.</ref>؛ البته داستانهایی نیز از برخی [[انبیا]] [[روایت]] کرده که نام ایشان را ذکر نکرده است. [[خداوند متعال]] بعد از نام بردن از تعدادی از [[انبیا]] و [[رسولان الهی]]، میفرماید: {{متن قرآن|أُولَئِكَ الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ فَإِنْ يَكْفُرْ بِهَا هَؤُلَاءِ فَقَدْ وَكَّلْنَا بِهَا قَوْمًا لَيْسُوا بِهَا بِكَافِرِينَ}}<ref>«آنان کسانی هستند که به آنها کتاب و داوری و پیامبری دادیم؛ اگر اینان به آن کفر ورزند، گروهی را بر آن گماردهایم که بدان کفر نمیورزند» سوره انعام، آیه ۸۹.</ref>؛ این [[آیه]] و بسیاری دیگر از [[آیات قرآن]] بر اعطای کتاب به بعضی از [[انبیای الهی]] دلالت میکنند مانند: {{متن قرآن|إِنَّ هَذَا لَفِي الصُّحُفِ الْأُولَى صُحُفِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى}}<ref>«این (حقیقت) بیگمان در صحیفههای (آسمانی) پیشین (نیز آمده) است صحیفههای ابراهیم و موسی» سوره اعلی، آیه ۱۸ ـ ۱۹</ref>. در گفتگوی [[ابوذر]] با [[رسول خدا]]{{صل}} پیرامون [[پیامبران]]، وقتی وی از تعداد کتابهای نازل شده بر ایشان سؤال میکند آن [[حضرت]] فرمودند: «[[خداوند]]، صد و چهار کتاب نازل فرموده است: پنجاه [[صحیفه]] بر [[حضرت]] [[شیث]]{{ع}}، سی [[صحیفه]] بر [[حضرت]] [[ادریس]]{{ع}}، بیست [[صحیفه]] بر [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} و [[تورات]] و [[انجیل]] و [[زبور]] و [[قرآن]]<ref>{{متن حدیث|مِائَةَ کِتَابٍ وَ أَرْبَعَةَ کُتُبٍ أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی عَلَی شَیْثٍ خَمْسِینَ صَحِیفَةً وَ عَلَی إِدْرِیسَ ثَلَاثِینَ صَحِیفَةً وَ عَلَی إِبْرَاهِیمَ عِشْرِینَ صَحِیفَةً وَ أَنْزَلَ التَّوْرَاةَ وَ الْإِنْجِیلَ وَ الزَّبُورَ وَ الْفُرْقَان}}؛ کلیات حدیث قدسی , ج۱ , ص ۴۸.</ref>.<ref>ر.ک: سبحانی، محمد تقی و برنجکار، رضا، معارف و عقاید، ج۱، ص۲۰۵ ـ ۲۰۹.</ref> | |||
*[[قرآن کریم]] از [[پیامبران اولوالعزم]] به بزرگی یاد میکند و آنان پنج نفرند: [[نوح]]، [[ابراهیم]]، [[موسی]]، [[عیسی]]{{ع}} و [[حضرت محمد]]{{صل}}؛ اینان دارای کتاب و شریعتی مستقلاند و دیگر [[پیامبران]] از آنان [[پیروی]] میکنند [[قرآن کریم]] [[شریعت اسلام]] را کامل و [[اتمام نعمت]] میداند و میفرماید: «امروز، [[اسلام]] را به عنوان [[آیین]] شما پسندیدم»<ref>{{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ}}«امروز دين شما را به كمال رسانيدم» سوره مائده، آیه ۳.</ref>؛ سورۀ مائده، آیۀ ۳.</ref>. و همچنین [[پیامبر اسلام]]{{صل}} را [[آخرین پیامبر]] [[الهی]] میخواند<ref>{{متن قرآن|مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ وَلَكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا}}«محمّد، پدر هیچ یک از مردان شما نیست اما فرستاده خداوند و واپسین پیامبران است و خداوند به هر چیزی داناست» سوره احزاب، آیه ۴۰.</ref> و خود پیامبر هم نیز بارها به این [[حقیقت]] تصریح کرده است<ref>ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۷۵.</ref>. | |||
*در [[آیات قرآن]] به برخی از موضوعات دربارۀ [[پیامبران]] تأکید شده است که عبارتاند از: | |||
# [[خداوند]] از [[پیامبران]] پیش از [[محمد]]{{صل}}[[پیمان]] گرفته بر [[تصدیق]] [[نبوت]] او و [[پیامبران]] هم [[اقرار]] نمودهاند و [[خداوند]] هم [[گواه]] این [[پیمان]] است: {{متن قرآن|قَالَ أَأَقْرَرْتُمْ وَأَخَذْتُمْ عَلَى ذَلِكُمْ إِصْرِي قَالُوا أَقْرَرْنَا قَالَ فَاشْهَدُوا وَأَنَا مَعَكُمْ مِنَ الشَّاهِدِينَ}}<ref>«و خدا از پيامبران پيمان گرفت كه شما را كتاب و حكمت داده ام به پيامبرى كه آيين شما را تصديق مى كند و به رسالت نزد شما مى آيد بگرويد و يارىاش كنيد. گفت: آيا اقرار كرديد و عهد مرا پذيرفتيد؟ گفتند: اقرار كرديم. گفت: پس شهادت دهيد و من نيز با شما از شاهدانم» سوره آل عمران، آیه ۸۱.</ref>. | |||
#وجود فاصلۀ طولانی میان [[بعثت پیامبر]] و [[پیامبران]] گذشته تأکید شده: {{متن قرآن|يَا أَهْلَ الْكِتَابِ قَدْ جَاءَكُمْ رَسُولُنَا يُبَيِّنُ لَكُمْ عَلَى فَتْرَةٍ مِنَ الرُّسُلِ}}<ref>«ای اهل کتاب! فرستاده ما در دوره نیامدن فرستادگان، نزد شما آمده است» سوره مائده، آیه ۱۹.</ref>. | |||
#هیچ [[پیامبری]] برای [[مردم]] [[مکه]] پیش از [[پیامبر اسلام]] [[مبعوث]] نشده است: {{متن قرآن|لِتُنْذِرَ قَوْمًا مَا أَتَاهُمْ مِنْ نَذِيرٍ مِنْ قَبْلِكَ}}<ref>«تا به گروهی که پیش از تو بیمدهندهای برای آنان نیامده است بیم دهی، باشد» سوره قصص، آیه ۴۶.</ref>. | |||
#دشمنیها و [[تکذیب]] [[پیامبران]]، جریان [[تاریخی]] بوده است: {{متن قرآن|فَإِنْ كَذَّبُوكَ فَقَدْ كُذِّبَ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ جَاءُوا بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَالْكِتَابِ الْمُنِيرِ}}<ref>«پس اگر تو را دروغگو شمردهاند (بدان که) پیامبران پیش از تو (نیز) که برهانها و نوشتهها و کتاب روشنگر را آورده بودند، دروغگو شمرده شدهاند» سوره آل عمران، آیه ۱۸۴.</ref>. | |||
# [[بیان]] سرگذشت [[پیامبران]] و [[تاریخ]] آنان برای پیامبر مایۀ دلگرمی و [[آرامش]] [[قلب]] است: {{متن قرآن|وَكُلًّا نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْبَاءِ الرُّسُلِ مَا نُثَبِّتُ بِهِ فُؤَادَكَ}}<ref>«و همه آنچه را که از اخبار پیامبران برای تو حکایت میکنیم، چیزی است که با آن دلت را استوار میداریم» سوره هود، آیه ۱۲۰.</ref>. | |||
# [[حضرت محمد]]{{صل}} به همۀ [[پیامبران پیشین]] [[ایمان]] دارد و [[پیروان]] او هم به [[خدا]] و [[ملائکه]] و کتابهای آسمانی و [[پیامبران]] گذشته [[ایمان]] دارد و تفاوتی میان سلسلۀ [[انبیاء]] نیست: {{متن قرآن|آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ}}<ref>«این پیامبر به آنچه از (سوی) پروردگارش به سوی او فرو فرستادهاند، ایمان دارد و همه مؤمنان به خداوند و فرشتگانش و کتابهایش و پیامبرانش، ایمان دارند (و میگویند) میان هیچ یک از پیامبران وی، فرق نمینهیم» سوره بقره، آیه ۲۸۵.</ref>.<ref>ر.ک: سعیدیانفر، محمد جعفر، ایازی، سید محمد علی، فرهنگنامۀ پیامبر در قرآن کریم، ج۱، ص ۱۸۲.</ref> | |||
==[[فلسفۀ ارسال پیامبران]]== | ==[[فلسفۀ ارسال پیامبران]]== | ||
*بنابر [[آیات قرآن کریم]] [[فلسفۀ ارسال پیامبران]] عبارت است از: [[تلاوت آیات]] [[الهی]]؛ تزکیۀ [[انسان]]؛[[تعلیم کتاب و حکمت]]؛ [[باز گرداندن مردم به فطرت توحیدی]]؛ [[اتمام حجت]] با [[تبلیغ]] و [[تبیین]] حقایق و [[رهبری سیاسی]]، [[اجتماعی]] و [[قضایی]] [[جامعه]] تا [[جامعه]] از این طریق به سوی کمال پیش رود و از [[ناهنجاریها]] و [[کژرویها]] دور ماند. بدین جهت [[پیامبران]] از میان [[بندگان صالح]] و [[اولیای کامل]] [[برگزیده]] میشدند و به زبان [[مردم]] خویش سخن میگفتند و میان آنان [[زندگی]] میکردند<ref>{{متن قرآن|وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ فَيُضِلُّ اللَّهُ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ}}«و هیچ پیامبری را جز به زبان قومش نفرستادیم تا (پیامش را) برای آنان به روشنی بیان کند بنابراین خداوند هر که را بخواهد بیراه میدارد و هر که را بخواهد به راه میآورد و او پیروزمند فرزانه است» سوره ابراهیم، آیه ۴.</ref>. | *بنابر [[آیات قرآن کریم]] [[فلسفۀ ارسال پیامبران]] عبارت است از: [[تلاوت آیات]] [[الهی]]؛ تزکیۀ [[انسان]]؛[[تعلیم کتاب و حکمت]]؛ [[باز گرداندن مردم به فطرت توحیدی]]؛ [[اتمام حجت]] با [[تبلیغ]] و [[تبیین]] حقایق و [[رهبری سیاسی]]، [[اجتماعی]] و [[قضایی]] [[جامعه]] تا [[جامعه]] از این طریق به سوی کمال پیش رود و از [[ناهنجاریها]] و [[کژرویها]] دور ماند. بدین جهت [[پیامبران]] از میان [[بندگان صالح]] و [[اولیای کامل]] [[برگزیده]] میشدند و به زبان [[مردم]] خویش سخن میگفتند و میان آنان [[زندگی]] میکردند<ref>{{متن قرآن|وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ فَيُضِلُّ اللَّهُ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ}}«و هیچ پیامبری را جز به زبان قومش نفرستادیم تا (پیامش را) برای آنان به روشنی بیان کند بنابراین خداوند هر که را بخواهد بیراه میدارد و هر که را بخواهد به راه میآورد و او پیروزمند فرزانه است» سوره ابراهیم، آیه ۴.</ref>. |