|
|
| خط ۹: |
خط ۹: |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | | <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> |
|
| |
|
| ==مقدمه==
| | |
| *[[قرآن کریم]] همه موجودات را در [[نظام تکوین]]، "[[هدایت]]" یافته می‌‌داند و به مسئله [[هدایت]] همه موجودات، تصریح می‌‌کند: {{متن قرآن|رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى}}<ref>«پروردگار ما کسی است که آفرینش هر چیز را به (فراخور) او، ارزانی داشته سپس راهنمایی کرده است» سوره طه، آیه ۵۰.</ref>. بنابراین، [[خدای متعال]] هر موجودی را نسبت به [[هدف]] و کمال آن موجود، [[راهنمایی]] کرد<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۱۹۸.</ref>.
| |
| *اصل [[هدایت]] به نباتات، حیوانات و [[انسان]] اختصاص ندارد، بلکه [[خداوند]] ساختمان هر چیز را آن‌گونه که باید و شاید ایجاد و آن را [[هدایت]] کرده است. پس، [[قرآن]] برای [[هدایت]]، [[عمومیت]] قائل است.
| |
| *در [[سوره]] اعلی می‌‌خوانیم: {{متن قرآن|الَّذِي خَلَقَ فَسَوَّى * وَالَّذِي قَدَّرَ فَهَدَى}}<ref>«آنکه آفرید و باندام ساخت * و آنکه اندازه کرد و راه نمود» سوره اعلی، آیه ۲-۳.</ref>، اینکه [[خداوند]] هر موجودی را به مقصدی از مقصدها [[هدایت]] کرده، بدان معناست که همه هستی به وسیله [[خدا]] [[مهتدی]] الیه است و به سوی [[خدا]] راه یافته می‌‌شود. به همین [[دلیل]] است که [[قرآن]]، همه موجودات را دارای نوعی حیات و [[زندگی]] و برخوردار از [[شعور]] می‌‌داند. همچنین [[قرآن کریم]]، درباره اصل [[هدایت]] در همه موجودات می‌‌فرماید: {{متن قرآن|وَأَوْحَى فِي كُلِّ سَمَاءٍ أَمْرَهَا}}<ref>«و در هر آسمانی کار آن را وحی کرد» سوره فصلت، آیه ۱۲.</ref>. یعنی کاری که هر [[آسمان]] باید انجام دهد به او [[وحی]] کرده و راهش را به او نشان داده است؛ اما [[بشر]] به [[علت]] [[عدم آگاهی]] در مورد [[هدایت]] حیوانات چاره‌ای نداشته، الا اینکه اسم مبهمی مانند "غریزه" بر آن بگذارد.
| |
| *اصل [[تکامل]]، [[بهترین]] معرف اصل [[هدایت]] است. آیا سلول اول و آن ماشین بسیار منظم، به جایی رسیده که به دو نوع سلول منشعب شده است: سلول نباتی و سلول حیوانی؟ که بعد [[کارها]] و احتیاجات اینها هم ضد یکدیگر در‌آمده‌اند، به طوری که اگر سلول نباتی را بخواهند در [[بدن]] حیوان قرار بدهند، حیوان نمی‌تواند [[زندگی]] کند و اگر سلول حیوانی را بخواهند در [[بدن]] نبات قرار دهند، نبات نمی‌تواند [[زندگی]] کند<ref>مطهری، آشنایی با قرآن، ج۴، ص۱۱۴ - ۱۱۲؛ همو، توحید، ص۱۱۲ - ۱۱۱.</ref>.
| |
| *نقطه مقابل [[هدایت]]، "[[اضلال]]" نام دارد و بر سه معنا اطلاق می‌‌شود: یکی، [[راهنمایی]] به غیر [[حق]]؛ دوم، پوشاندن [[حق]] به [[باطل]] و سوم، فعل ضلاله، البته گاهی بر هلاک و بطلان نیز اطلاق می‌‌گردد، مانند {{متن قرآن|فَلَنْ يُضِلَّ أَعْمَالَهُمْ}}<ref>«هرگز (خداوند) کارهایشان را بیراه نمی‌سازد» سوره محمد، آیه ۴.</ref>. دو معنای اول در باره [[خدا]] مصداق ندارد؛ زیرا او از ارتکاب [[فعل قبیح]] منزه است. برای [[هدایت]] نیز معانی سه‌گانه‌ای است که همه آنها را می‌‌توان به [[خدا]] نسبت داد<ref>حلی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، ص۹۳ - ۹۲.</ref>.
| |
| ==[[شبهه]] [[جبر]]==
| |
| *شبهه‌ای که در مسئله [[جبر]] مطرح می‌‌شود و آن این است که آیا آیاتی، مانند {{متن قرآن|يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ}}<ref>«هر که را بخواهد به راهی راست رهنمون خواهد شد» سوره بقره، آیه ۱۴۲.</ref>، گویای [[جبر]] در [[هدایت]] از سوی [[خدا]] نیست؟ جواب آن است که ما دو نوع [[هدایت]] داریم: [[هدایت]] عام، که شامل همه [[انسان‌ها]]، بلکه همه موجودات می‌‌شود و دیگری [[هدایت]] خاص. این [[هدایت]] مختص کسانی است که از [[هدایت]] عمومی و اولیه استفاده کردند؛ اما کسانی که از [[هدایت]] عام بهره‌مند نشده باشند، به [[گمراهی]] کشیده خواهند شد و به [[هدایت]] خاص، یعنی رسیدن به مراحل عالیه، موفق نخواهند شد. [[قرآن]] نیز ربط این دو نوع [[هدایت]] را در [[آیات]] متعددی بیان می‌‌کند؛ از جمله [[سوره]] [[شورا]] [[آیه]] ۱۳، [[محمد]] [[آیه]] ۱۷ و کهف [[آیه]] ۱۳<ref>سبحانی، تعلیقه بر کشف المراد، ص۹۳ - ۹۲.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۱۹۹.</ref>.
| |
|
| |
|
| ==منابع== | | ==منابع== |
