خراسانی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ماه' به 'ماه'
جز (جایگزینی متن - 'باقی' به 'باقی') |
جز (جایگزینی متن - 'ماه' به 'ماه') |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
#[[روایت]] دوم: به [[امام صادق]]{{ع}} منسوب است که فرمود: «پیش از این امر، پنج علامت وجود دارد: ندا، [[سفیانی]]، خراسانی، نفْس [[زکیه]] و خَسْف در [[بیدا]]»<ref>ر.ک. الغیبة، نعمانی: ص۳۰۱</ref> در [[سند]] این [[روایت]]، [[محمد رازی]] و [[ابو سمینه]] وجود دارند که تضعیف شده‌اند<ref>ر.ک. رجال النجاشی، ج ۲ ص ۲۱۶ و ۲۲۶</ref>. به علاوه قطعی نیست که مراد از "این امر"، [[ظهور امام زمان]] باشد؛ بلکه ممکن است مراد ایشان، [[گشایش]] [[شیعیان]] و [[فرج عمومی]] باشد نه خصوص [[فرج]] [[امام عصر]]؛ کما این که در بیان آن بزرگواران، فَرَج، به معنای [[گشایش]] [[شیعه]] آمده است<ref>ر.ک. [[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج۷، ص۴۴۵</ref>. | #[[روایت]] دوم: به [[امام صادق]]{{ع}} منسوب است که فرمود: «پیش از این امر، پنج علامت وجود دارد: ندا، [[سفیانی]]، خراسانی، نفْس [[زکیه]] و خَسْف در [[بیدا]]»<ref>ر.ک. الغیبة، نعمانی: ص۳۰۱</ref> در [[سند]] این [[روایت]]، [[محمد رازی]] و [[ابو سمینه]] وجود دارند که تضعیف شده‌اند<ref>ر.ک. رجال النجاشی، ج ۲ ص ۲۱۶ و ۲۲۶</ref>. به علاوه قطعی نیست که مراد از "این امر"، [[ظهور امام زمان]] باشد؛ بلکه ممکن است مراد ایشان، [[گشایش]] [[شیعیان]] و [[فرج عمومی]] باشد نه خصوص [[فرج]] [[امام عصر]]؛ کما این که در بیان آن بزرگواران، فَرَج، به معنای [[گشایش]] [[شیعه]] آمده است<ref>ر.ک. [[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج۷، ص۴۴۵</ref>. | ||
*البته در مقابل، برخی معتقدند: اگرچه تصریح به حتمی بودن [[قیام خراسانی]] نشده ولی [[روایات]] مربوط به آن زیاد است<ref>ر.ک. [[محمد جواد خراسانی|خراسانی، محمد جواد]]، [[مهدی منتظر ۱ (کتاب)|مهدی منتظر]]، ص۲۰۵-۲۱۰</ref>، مانند: | *البته در مقابل، برخی معتقدند: اگرچه تصریح به حتمی بودن [[قیام خراسانی]] نشده ولی [[روایات]] مربوط به آن زیاد است<ref>ر.ک. [[محمد جواد خراسانی|خراسانی، محمد جواد]]، [[مهدی منتظر ۱ (کتاب)|مهدی منتظر]]، ص۲۰۵-۲۱۰</ref>، مانند: | ||
#از [[امام باقر]] و [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شده است که فرمودند: "[[خروج]] این سه در یک روز و یک | #از [[امام باقر]] و [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شده است که فرمودند: "[[خروج]] این سه در یک روز و یک ماه و یک سال خواهد بود"<ref>ر.ک. الزام الناصب، ج ۲، ۱۴۷؛ غیبت طوسی، ص ۴۴۶، ح ۴۴۳: {{متن حدیث|"خُرُوجُ السُّفْیَانِیِّ وَ الْیَمَانِیِّ وَ الْخُرَاسَانِیِ فِی سَنَةٍ وَاحِدَةٍ فِی شَهْرٍ وَاحِدٍ فِی یَوْمٍ وَاحِدٍ"}}</ref> | ||
# [[امیرالمؤمنین]] فرمودند: "[[یمانی]] و خراسانی مانند دو اسب مسابقه بر یکدیگر [[سبقت]] گیرند، تا در [[کوفه]] با [[لشکر سفیانی]] بتازند و بر وی [[ظفر]] یابند"<ref>ر.ک. مختصر بصائر الدرجات، ص ۲۰۰: {{متن حدیث|"یخرج علیهم الخراسانی، هَذَا مِنَ الْمَشْرِقِ وَ هَذَا مِنَ الْمَغْرِبِ، یستبقان إلی الکوفة کفرسی رِهَانَ، هَذَا مِنْ هُنَا، وَ هَذَا مِنْ هُنَا، حتی یکون هلاک بنی فُلَانٍ علی أیدیهما"}}</ref> | # [[امیرالمؤمنین]] فرمودند: "[[یمانی]] و خراسانی مانند دو اسب مسابقه بر یکدیگر [[سبقت]] گیرند، تا در [[کوفه]] با [[لشکر سفیانی]] بتازند و بر وی [[ظفر]] یابند"<ref>ر.ک. مختصر بصائر الدرجات، ص ۲۰۰: {{متن حدیث|"یخرج علیهم الخراسانی، هَذَا مِنَ الْمَشْرِقِ وَ هَذَا مِنَ الْمَغْرِبِ، یستبقان إلی الکوفة کفرسی رِهَانَ، هَذَا مِنْ هُنَا، وَ هَذَا مِنْ هُنَا، حتی یکون هلاک بنی فُلَانٍ علی أیدیهما"}}</ref> | ||
#در [[روایت]] دیگر از [[امام باقر]] {{ع}} آمده است<ref>{{متن حدیث|"إِذَا اخْتَلَفَ بَنُو فُلَانٍ فیما بینهم، فَعِنْدَ ذلک الْفَرْجِ. وَ لیس فرجکم إِلَّا فی اخْتِلَافِهِمْ. فَإِذَا کان فَتَوَقَّعُوا الصیحة فی شَهْرِ رَمَضَانَ. وَ إِذَا کان ذلک طَمِعَ النَّاسُ فیهم، وَ اخْتَلَفَتِ الکلمة وَ کان خُرُوجِ السفیانی، وَ یتشتت أَمْرُهُمْ، وَ یخرج علیهم الخراسانی، هَذَا مِنَ الْمَشْرِقِ وَ هَذَا مِنَ الْمَغْرِبِ، یستبقان إلی الکوفة کفرسی رِهَانَ، هَذَا مِنْ هُنَا، وَ هَذَا مِنْ هُنَا، حتی یکون هلاک بنی فُلَانٍ علی أیدیهما... أَمَّا إِنَّهُمَا لَا یبقیان أَحَداً"}}؛ غیبت نعمانی، ص ۱۳۵؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۳۱؛ الامام المهدی، ص ۲۲۳؛ المهدی، ص ۱۹۶؛ بشارة الاسلام، ص ۹۲.</ref>: «چون [[اولاد]] فلانی دچار [[اختلاف]] شدند، [[فرج]] نزدیک است. [[فرج]] شما بستگی به [[اختلاف]] آنها دارد. چون نشانه‌های [[اختلاف]] ظاهر شد [[منتظر]] [[ندای آسمانی]] در [[ماه رمضان]] باشید. چون ندا شنیده شد [[مردم]] بر آنها [[جری]] می‌شوند و [[سفیانی]] [[خروج]] می‌کند و کارشان پراکنده می‌شود و خراسانی بر علیه آنها [[خروج]] می‌کند، خراسانی از [[مشرق]] و [[سفیانی]] از [[مغرب]] به سوی [[کوفه]] می‌تازند و هر دو چون دو اسب مسابقه به دنبال یکدیگر وارد [[کوفه]] می‌شوند، [[اولاد]] فلانی به دست آنها نابود می‌شوند [[سپاهیان]] [[سفیانی]] و خراسانی احدی را از آنها زنده نمی‌گذارند»<ref>ر.ک. [[کامل سلیمان|کامل سلیمان]]، [[روزگار رهایی ج۱ (کتاب)|روزگار رهایی]]، ج۲، ص ۷۶۲-۷۷۲</ref> | #در [[روایت]] دیگر از [[امام باقر]] {{ع}} آمده است<ref>{{متن حدیث|"إِذَا اخْتَلَفَ بَنُو فُلَانٍ فیما بینهم، فَعِنْدَ ذلک الْفَرْجِ. وَ لیس فرجکم إِلَّا فی اخْتِلَافِهِمْ. فَإِذَا کان فَتَوَقَّعُوا الصیحة فی شَهْرِ رَمَضَانَ. وَ إِذَا کان ذلک طَمِعَ النَّاسُ فیهم، وَ اخْتَلَفَتِ الکلمة وَ کان خُرُوجِ السفیانی، وَ یتشتت أَمْرُهُمْ، وَ یخرج علیهم الخراسانی، هَذَا مِنَ الْمَشْرِقِ وَ هَذَا مِنَ الْمَغْرِبِ، یستبقان إلی الکوفة کفرسی رِهَانَ، هَذَا مِنْ هُنَا، وَ هَذَا مِنْ هُنَا، حتی یکون هلاک بنی فُلَانٍ علی أیدیهما... أَمَّا إِنَّهُمَا لَا یبقیان أَحَداً"}}؛ غیبت نعمانی، ص ۱۳۵؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۳۱؛ الامام المهدی، ص ۲۲۳؛ المهدی، ص ۱۹۶؛ بشارة الاسلام، ص ۹۲.</ref>: «چون [[اولاد]] فلانی دچار [[اختلاف]] شدند، [[فرج]] نزدیک است. [[فرج]] شما بستگی به [[اختلاف]] آنها دارد. چون نشانه‌های [[اختلاف]] ظاهر شد [[منتظر]] [[ندای آسمانی]] در [[ماه رمضان]] باشید. چون ندا شنیده شد [[مردم]] بر آنها [[جری]] می‌شوند و [[سفیانی]] [[خروج]] می‌کند و کارشان پراکنده می‌شود و خراسانی بر علیه آنها [[خروج]] می‌کند، خراسانی از [[مشرق]] و [[سفیانی]] از [[مغرب]] به سوی [[کوفه]] می‌تازند و هر دو چون دو اسب مسابقه به دنبال یکدیگر وارد [[کوفه]] می‌شوند، [[اولاد]] فلانی به دست آنها نابود می‌شوند [[سپاهیان]] [[سفیانی]] و خراسانی احدی را از آنها زنده نمی‌گذارند»<ref>ر.ک. [[کامل سلیمان|کامل سلیمان]]، [[روزگار رهایی ج۱ (کتاب)|روزگار رهایی]]، ج۲، ص ۷۶۲-۷۷۲</ref> | ||
*باید توجه داشت، از مجموع کتب متأخر و معاصری که از [[خراسان]] یاد کرده‌اند، استفاده می‌شود، مؤلفان آنها چنین عنوان و نشانه‌ای را از برخی [[احادیث]] مربوط به [[خراسان]] یا غیر آن برداشت کرده و آن را رواج داده‌اند وگرنه در [[احادیث]] [[علائم]]، چنین شهرتی وجود ندارد و یکی دو [[روایت]] [[نقل]] شده هم برای استناد به آن کافی نیست. به نظر می‌رسد خراسانی، عنوانی است که از [[احادیث]] مربوط به [[خراسان]] و مشرق [[زمین]] و مردی که همراه اهل [[خراسان]] [[قیام]] می‌کند، انتزاع شده و در واقع، متأخران با استفاده از مضمون [[احادیث]]، چنین عنوانی را پدید آورده‌اند.<ref>ر.ک. [[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج ۷، ص ۴۴۷ ـ ۴۴۸</ref> [[شاهد]]، آنکه در کتاب "معجم [[احادیث]] المهدی" ـ که منبعی برای کتب معاصر به شمار می‌رود ـ مکرر از خراسانی نام برده شده؛ اما به احادیثی ارجاع شده که نامی از خراسانی و حتی مردی از [[خراسان]] در آنها نیست. مثلًا در فهرست این کتاب می‌خوانیم: "روایتی که می‌گوید آمدن خراسانی و [[شعیب]] ۷۲ | *باید توجه داشت، از مجموع کتب متأخر و معاصری که از [[خراسان]] یاد کرده‌اند، استفاده می‌شود، مؤلفان آنها چنین عنوان و نشانه‌ای را از برخی [[احادیث]] مربوط به [[خراسان]] یا غیر آن برداشت کرده و آن را رواج داده‌اند وگرنه در [[احادیث]] [[علائم]]، چنین شهرتی وجود ندارد و یکی دو [[روایت]] [[نقل]] شده هم برای استناد به آن کافی نیست. به نظر می‌رسد خراسانی، عنوانی است که از [[احادیث]] مربوط به [[خراسان]] و مشرق [[زمین]] و مردی که همراه اهل [[خراسان]] [[قیام]] می‌کند، انتزاع شده و در واقع، متأخران با استفاده از مضمون [[احادیث]]، چنین عنوانی را پدید آورده‌اند.<ref>ر.ک. [[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج ۷، ص ۴۴۷ ـ ۴۴۸</ref> [[شاهد]]، آنکه در کتاب "معجم [[احادیث]] المهدی" ـ که منبعی برای کتب معاصر به شمار می‌رود ـ مکرر از خراسانی نام برده شده؛ اما به احادیثی ارجاع شده که نامی از خراسانی و حتی مردی از [[خراسان]] در آنها نیست. مثلًا در فهرست این کتاب می‌خوانیم: "روایتی که می‌گوید آمدن خراسانی و [[شعیب]] ۷۲ ماه [[پیش از ظهور]] [[مهدی]] است<ref>معجم أحادیث المهدی، ج ۲، ص ۵۰۳</ref> آنگاه به خبری از کتاب [[الفتن]] [[نعیم بن حماد]] آدرس می‌دهد که می‌گوید: {{متن حدیث|"تَخْرُجُ رَایَةً سَوْدَاءُ لِبَنِی الْعَبَّاسِ، ثُمَّ تَخْرُجُ مِنَ خُرَاسَانَ أُخْرَی سَوْدَاءَ، قلانسهم سُودُ، وَ ثِیَابِهِمْ بَیْضَ، عَلَی مقدّمتهم رَجُلُ یُقَالُ لَهُ: شُعَیْبُ بْنِ صَالِحٍ... یَکُونُ بَیْنَ خُرُوجُهُ وَ بَیْنَ أَنْ یُسَلِّمَ الْأَمْرِ لِلْمَهْدِیِّ اثْنَانِ وَ سَبْعُونَ شَهْراً"}}<ref>الفتن، ج ۱، ص ۱۸۸، معجم أحادیث المهدی، ج ۱، ص ۳۹۷</ref> مورد دیگری که در معجم از او به خراسانی تعبیر شده،<ref>معجم أحادیث المهدی، ج ۲، ص ۵۰۳: {{متن حدیث|"قَدْ یَکُونُ الْحَارِثِ الْمَذْکُورِ فِی بَعْضِ الرِّوَایَاتِ هُوَ نَفْسِ الْخُرَاسَانِیِّ"}}</ref> مردی از [[ماوراء النهر]] است: {{متن حدیث|یَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ وَرَاءِ النَّهَرِ یُقَالُ لَهُ الْحَارِثُ}}<ref>سنن ابی داود، ج ۲، ص ۳۱۱، ح ۴۲۹۰، الملاحم ابن منادی، ص ۱۸۵، به نقل از آن، معجم أحادیث المهدی، ج ۱، ص ۳۹۶</ref> در مجموع از این کتاب و کتاب عصر الظهور ـ که در آن هم نام خراسانی زیاد آمده است ـ استفاده می‌شود نویسندۀ آن دو، [[صاحب]] [[پرچم‌های سیاه خراسان]] را همان خراسانی دانسته‌اند حال آنکه احادیثی که به آنها [[استدلال]] شده، اولًا به صراحت نامی از [[خراسان]] نبرده و ثانیاً قابل قبول نیست؛ زیرا منبع آن [[الفتن]] [[نعیم بن حماد]] است و بسیاری از این [[احادیث]] از [[معصوم]] صادر نشده است.<ref>ر.ک. [[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج ۷، ص ۴۴۷ ـ ۴۴۸</ref> یعنی آنچه در [[روایات]] وجود دارد سخن از [[خراسان]] و پرچم‌های سیاهی است که از آن منطقه می‌‌آید و این موضوع هم تنها در دو روایتی وجود دارد که [[سند]] هر دو [[روایت]] ضعیف است.<ref>ر.ک. [[مصطفی صادقی|صادقی، مصطفی]]؛ [[تحلیل تاریخی نشانه‌های ظهور (کتاب)|تحلیل تاریخی نشانه‌های ظهور]]، ص ۲۱۸ ـ ۲۱۹</ref> | ||
*ماهیت و چگونگی [[قیام خراسانی]] در [[روایات]] به صورت شفاف بیان نشده است؛ همچنین درباره شخصیتی که [[رهبری]] این [[قیام]] را بر عهده دارد، اطلاعات دقیقی وجود ندارد<ref>ر.ک. [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[اصحاب و یاران مهدی (مقاله)|اصحاب و یاران مهدی]]، ص ۱۴۶</ref>. بر این اساس به‌طور قطع از [[اخبار]] استفاده نمی‌شود که رایتی بالخصوص از [[خراسان]] معهود فعلی [[قیام]] کند، بلکه آنچه استفاده می‌شود آن است که [[خراسان]] فعلی محل برافراشته شدن پرچم‌های شرقی و اجتماع آنهاست<ref>ر.ک. خراسانی، محمد جواد، مهدی منتظر، ص۲۰۵-۲۱۰</ref>. | *ماهیت و چگونگی [[قیام خراسانی]] در [[روایات]] به صورت شفاف بیان نشده است؛ همچنین درباره شخصیتی که [[رهبری]] این [[قیام]] را بر عهده دارد، اطلاعات دقیقی وجود ندارد<ref>ر.ک. [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[اصحاب و یاران مهدی (مقاله)|اصحاب و یاران مهدی]]، ص ۱۴۶</ref>. بر این اساس به‌طور قطع از [[اخبار]] استفاده نمی‌شود که رایتی بالخصوص از [[خراسان]] معهود فعلی [[قیام]] کند، بلکه آنچه استفاده می‌شود آن است که [[خراسان]] فعلی محل برافراشته شدن پرچم‌های شرقی و اجتماع آنهاست<ref>ر.ک. خراسانی، محمد جواد، مهدی منتظر، ص۲۰۵-۲۱۰</ref>. | ||