امامت از دیدگاه امامیه: تفاوت میان نسخه‌ها
←نص بر امامت از دیدگاه امامیه
(←مقدمه) |
|||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
==[[وجوب وجود امام|وجوب]] و [[لزوم وجود امام]] از دیدگاه [[امامیه]]== | ==[[وجوب وجود امام|وجوب]] و [[لزوم وجود امام]] از دیدگاه [[امامیه]]== | ||
== نص بر | == [[نص بر امامت]] از دیدگاه [[امامیه]]== | ||
==مقدمه== | |||
*چگونگی انتقال نص به مؤمنان از مسائل بسیار مهم اندیشه دینی و کلامی [[امامیه]] در سده ۳ ق بوده است. [[امامیه]] برای نفی نظام موروثی [[امامت]]، همواره بر نصب [[امام]] از سوی [[امام]] پیشین که البته بنابر آموزه "نص" مبتنی بر علم آنان به اراده الهی است، تأکید می‌کردند <ref>نک: ابن قبه، «نقض کتاب...»، بند ۵۰، «النقض»، بند ۴.</ref>. این انتصاب نیز باید متواتر، یعنی از طرق متعدد و به صورتی باشد که احتمال بر تبانی راویان بر جعل، و در نتیجه ساختگی بودن ادعای [[امامت]]، عادتاً ممکن نباشد <ref>ابن قبه، «نقض کتاب»، بندهای ۱۸، ۲۲، ۳۵؛ نیز نک: ابوسهل نوبختی، اسماعیل، «التنبیه»، ضمن کمال الدین، ص۹۴ (نک: هم، ابن بابویه، محمد، کمال الدین).</ref>. [[صفار قمی]] بر این مضمون که [[امامان]]{{عم}} از سوی [[پیامبر|رسول اکرم]]{{صل}} در وصیت بر [[امام]] جانشین خود آگاهی یافته‌اند، تأکید کرده است <ref>صفار، محمد، بصائر الدرجات، ص ۴۷۰-۴۷۳</ref><ref>[http://lib.eshia.ir/23022/10/3910 [[حسن انصاری|انصاری، حسن]]، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج ۱۰، ص ۳۹۱۰.]</ref>. | *چگونگی انتقال نص به مؤمنان از مسائل بسیار مهم اندیشه دینی و کلامی [[امامیه]] در سده ۳ ق بوده است. [[امامیه]] برای نفی نظام موروثی [[امامت]]، همواره بر نصب [[امام]] از سوی [[امام]] پیشین که البته بنابر آموزه "نص" مبتنی بر علم آنان به اراده الهی است، تأکید می‌کردند <ref>نک: ابن قبه، «نقض کتاب...»، بند ۵۰، «النقض»، بند ۴.</ref>. این انتصاب نیز باید متواتر، یعنی از طرق متعدد و به صورتی باشد که احتمال بر تبانی راویان بر جعل، و در نتیجه ساختگی بودن ادعای [[امامت]]، عادتاً ممکن نباشد <ref>ابن قبه، «نقض کتاب»، بندهای ۱۸، ۲۲، ۳۵؛ نیز نک: ابوسهل نوبختی، اسماعیل، «التنبیه»، ضمن کمال الدین، ص۹۴ (نک: هم، ابن بابویه، محمد، کمال الدین).</ref>. [[صفار قمی]] بر این مضمون که [[امامان]]{{عم}} از سوی [[پیامبر|رسول اکرم]]{{صل}} در وصیت بر [[امام]] جانشین خود آگاهی یافته‌اند، تأکید کرده است <ref>صفار، محمد، بصائر الدرجات، ص ۴۷۰-۴۷۳</ref><ref>[http://lib.eshia.ir/23022/10/3910 [[حسن انصاری|انصاری، حسن]]، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج ۱۰، ص ۳۹۱۰.]</ref>. | ||
*در میان متکلمان امامی اواخر سده ۳ ق بیش از همه [[ابن قبه رازی]] بر درونمایه نظام نص الهی و محوری بودن صلاحیت و شایستگی [[امام]] در آن و نفی نسب و نظام پدر و فرزندی در امر [[امامت]] تأکید کرده است. برجسته شدن نقش دینی [[امام]] به عنوان مرجعیت انحصاری تأویل قرآن و تفسیر شریعت و نفی هرگونه روشهای ظنی در آن، راه را برای نظریه نص الهی هموار کرد. وی با بهره‌گیری از مضمون حدیث ثقلین، به ضرورت عقل استدلال می‌کند: [[امام]] کسی است که جامع علم دین، و نسبت به کتاب خدا امین است و از این رو، در تعیین [[امام]]، فضل و علم ملاک است، نه صِرف قرابت با [[پیامبر]]{{صل}} و نسب [[امام]]. از این رو، و بر پایه آموزه "نص"، شرط اساسی شناخت [[امام]]، نصب او از سوی [[امام]] پیشین است که در خود، مضمون اصلی "نص"، یعنی شایستگی و فضیلت [[امام]] را باید ظاهر سازد. بدین سان، در کنار ادعای وصیت، مشاهده علم و فضیلت [[امام]] می‌تواند منعکس کننده حقیقت "نص" باشد. برخی احادیث نیز که در کتابهای حدیثی همان دوره و اندکی بعد روایت شده، همین آموزه را منعکس می‌کند <ref>نک: نشوان حمیری، الحورالعین، به کوشش کمال مصطفی، ص۱۴۶؛ صفار، محمد، بصائر الدرجات، ص۴۸۹؛ کلینی، محمد، الکافی، به کوشش علی اکبر غفاری، ج۱، ۲۷۸، ۲۸۵؛ نعمانی، محمد، الغیبه، ص۲۴۲؛ ابن بابویه، محمد، الخصال، ۴۲۸؛ نیز نک: مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۵، ۱۱۵- ۱۷۵.</ref><ref>[http://lib.eshia.ir/23022/10/3910 [[حسن انصاری|انصاری، حسن]]، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج ۱۰، ص ۳۹۱۰.]</ref>. | *در میان متکلمان امامی اواخر سده ۳ ق بیش از همه [[ابن قبه رازی]] بر درونمایه نظام نص الهی و محوری بودن صلاحیت و شایستگی [[امام]] در آن و نفی نسب و نظام پدر و فرزندی در امر [[امامت]] تأکید کرده است. برجسته شدن نقش دینی [[امام]] به عنوان مرجعیت انحصاری تأویل قرآن و تفسیر شریعت و نفی هرگونه روشهای ظنی در آن، راه را برای نظریه نص الهی هموار کرد. وی با بهره‌گیری از مضمون حدیث ثقلین، به ضرورت عقل استدلال می‌کند: [[امام]] کسی است که جامع علم دین، و نسبت به کتاب خدا امین است و از این رو، در تعیین [[امام]]، فضل و علم ملاک است، نه صِرف قرابت با [[پیامبر]]{{صل}} و نسب [[امام]]. از این رو، و بر پایه آموزه "نص"، شرط اساسی شناخت [[امام]]، نصب او از سوی [[امام]] پیشین است که در خود، مضمون اصلی "نص"، یعنی شایستگی و فضیلت [[امام]] را باید ظاهر سازد. بدین سان، در کنار ادعای وصیت، مشاهده علم و فضیلت [[امام]] می‌تواند منعکس کننده حقیقت "نص" باشد. برخی احادیث نیز که در کتابهای حدیثی همان دوره و اندکی بعد روایت شده، همین آموزه را منعکس می‌کند <ref>نک: نشوان حمیری، الحورالعین، به کوشش کمال مصطفی، ص۱۴۶؛ صفار، محمد، بصائر الدرجات، ص۴۸۹؛ کلینی، محمد، الکافی، به کوشش علی اکبر غفاری، ج۱، ۲۷۸، ۲۸۵؛ نعمانی، محمد، الغیبه، ص۲۴۲؛ ابن بابویه، محمد، الخصال، ۴۲۸؛ نیز نک: مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۵، ۱۱۵- ۱۷۵.</ref><ref>[http://lib.eshia.ir/23022/10/3910 [[حسن انصاری|انصاری، حسن]]، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج ۱۰، ص ۳۹۱۰.]</ref>. | ||