گستره علم امام: تفاوت میان نسخه‌ها

*از [[امام صادق]]{{ع}} [[نقل]] شده: "[[خدای عزوجل]] را دو گونه [[علم]] است: [[علمی]] که نزد خود اوست و هیچ کس از مخلوقش را از آن [[آگاه]] نساخته است و [[علمی]] که به سوی [[ملائکه]] و رسولانش افکنده، آنچه به سوی [[ملائکه]] و رسولانش افکنده، به ما رسیده است"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عِلْمَيْنِ عِلْماً عِنْدَهُ لَمْ يُطْلِعْ عَلَيْهِ أَحَداً مِنْ خَلْقِهِ وَ عِلْماً نَبَذَهُ إِلَى مَلَائِكَتِهِ وَ رُسُلِهِ فَمَا نَبَذَهُ إِلَى مَلَائِكَتِهِ وَ رُسُلِهِ فَقَدِ انْتَهَى إِلَيْنَا}}؛ کافی، ج۱، ص ۲۲۵.</ref>.

*از [[امام باقر]]{{ع}} [[نقل]] شده: "[[خدای عزوجل]] را دو گونه [[علم]] است: [[علم]] بذل شده. و [[علم]] نگهداری شده اما نسبت به [[علم]] بذل شده هر چه [[ملائکه]] و [[رسولان]] دانند، ما چه می‌‌دانیم و اما [[علم]] نگهداری شده آن است که نزد خدای در اصل کتاب ([[لوح محفوظ]]) است که چون از آن درآید نفوذ کند و به دیگران رسد"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ لِلَّهِ- عَزَّ وَ جَلَّ- عِلْمَيْنِ: عِلْمٌ مَبْذُولٌ، وَ عِلْمٌ مَكْفُوفٌ فَأَمَّا الْمَبْذُولُ فَإِنَّهُ لَيْسَ مِنْ شَيْ ءٍ تَعْلَمُهُ الْمَلَائِكَةُ وَ الرُّسُلُ إِلَّا نَحْنُ نَعْلَمُهُ. وَ أَمَّا الْمَكْفُوفُ فَهُوَ الَّذِي عِنْدَ اللَّهِ- عَزَّ وَ جَلَّ- فِي أُمِّ الْكِتَابِ إِذَا خَرَجَ نَفَذَ}}؛ کافی، ج۱، ص ۲۵۶.</ref>.  

*و این با [[افاضه]] [[علم]] و [[دانش]] خدادادی به [[اولیای خدا]]- براساس [[حکمت الهی]]- منافاتی ندارد<ref>  ر.ک مفاهیم القرآن، ج۳، ص ۴۶۰. البته باید توجه داشت که جمع بین مجموع روایات مربوط به علم امام از جمله کیفیت علم امام مجال و فرصت بیشتری را می‌‌طلبد. شیخ انصاری با نوعی احتیاط و توقف می‌‌گوید: {{عربی|و اما مسأله مقدار معلومات الامام{{ع}} من حیث العموم و الخصوص و کیفیه علمه بها من حیث توقفه علی مشیتهم او علی التفاهم إلی نفس الشئ أو عدم توقفه علی ذلک، فلا یکاد یظهر من الاخبار المختلفه فی ذلک ما یطمئن به النفس فالاولی وکول علم ذلک إلیهم صلوات الله علیهم أجمعین}}. فرائد الاصول ج۲، ص ۱۳۴.</ref>.

*حاصل سخن اینکه اگر اصطلاح [[علم غیب]] منحصر به [[علم غیب ذاتی]] نباشد، می‌‌توان گفت: [[آگاهی از غیب]] برای [[امامان]] مورد قبول همه [[متکلمان امامیه]] است. بنابر این امثال [[شیخ مفید]] که [[باور]] [[علم غیب]] برای [[امامان]] را یک [[باور]] غلوآمیز دانسته‌اند<ref>ر.ک: أوائل المقامات فی المذاهب و المختارات، ص۶۷، {{عربی| القول فی علم الأئمة{{عم}} بالضمائر و الکائنات و إطلاق القول علیهم بعلم الغیب و کون ذلک لهم فی الصفات}}.</ref>. ناشی از آن است که اصطلاح [[علم غیب]] نزد آنان مرادف با [[علم ذاتی]] استقلالی و [[علم غیب]] مختص [[خداوند تعالی]] است که در [[روایات]] از آن به [[علم مخزون]]- در مقابل [[علم مبذول]]- یا [[علم]] غیر مستفاد و یا [[علم مستأثر]] تعبیر شده است لذا می‌‌توان گفت آنان منکر [[علم غیب]] نیستند<ref>- هر چند آن را ضروری و شرط امامت ندانند. ر.ک: رسائل الشریف المرتضی، ج۳، ص ۱۳۱. {{عربی|فأما الغائبات، أو الکائنات الماضیات و المستقبلات، فان علم با علام الله تعالی شیئا فجائز، و الا فذلک غیر واجب}}.</ref>.