حضور امام در حج‌: تفاوت میان نسخه‌ها

==رابطه حضور [[امام]] در حج با [[زیارت]]==

*وقتی دیدار با [[امام]] در موسم حج، ضرورتی بزرگ و تکلیفی کامل کننده فریضه حج باشد، طبیعتاً باید امکان این دیدار هم باشد و [[امام]] هم در حج حضور داشته باشد. هم حضور فکری و فرهنگی و تبلیغی، هم حضور شخصی و عینی. حضور یافتن [[ائمه]] در مراسم حج، نشانه دیگری از اهمیت سیاسی این تجمع عبادی است. بهره گیری از فرصت‌های کم نظیر این ایام هم با حضور آنان، بهتر و بیشتر میسّر است. [[امامان]] [[شیعه]]{{عم}} در مراسم حج، فراوان حضور می‌یافتند. سفرهای متعدّد و پیاده [[امام حسن|امام حسن مجتبی]]{{ع}} به [[زیارت]] خانه خدا<ref>کشف الغمه، اربلی، ج۲، ص۱۸۳؛ سفینه البحار، ج۲، ماده "حسن".</ref>  و حضور [[امام سجاد|امام زین العابدین]]{{ع}} در حج و شعر معروف فرزدق درباره آن حضرت، در پیش روی خلیفه فاسق، هشام بن عبدالملک، و همچنین مسافرت‌های [[ائمه]] دیگر و حضورشان در حج، زمینه این دیدارها را فراهم می کرده است<ref> اعیان الشیعه چاپ بیروت، ج۱۰، ص۲۶۹.</ref> <ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۱۴۵-۱۴۷.</ref>.  

*"یحیی بن یسار" نقل می کند که: "ما حج گزاردیم، گذارمان به [[امام صادق]]{{ع}} افتاد. آن حضرت فرمود: ای حاجیانِ خانه خدا! ای زائران قبر [[پیامبر خاتم|رسول الله]]{{صل}}! ای پیروان آل محمّد! .. گوارایتان باد! ..»<ref> وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۲۶۱ {{عربی|«حاجّ بیت الله و زوار قبر نبیّه و شیعه آل محمد! هنیئاً لکم»}}</ref>. که می رساند [[امام]]، علاوه بر حضور، برخوردهای تبلیغی هم داشته است. علاوه بر عصر حضور [[ائمه]]، در عصر غیبت هم- بنا به برخی روایات- حضرت حجّت همه ساله در مراسم شرکت می‌کند، هرچند به صورتی ناشناس که مردم عادی متوجه آن نمی‌شوند. محمد بن عثمان- یکی از سفرای چهارگانه و نایب خاص [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}}- گفته است:  {{عربی|«واللّه إنّ صاحبَ هذا الأمر یحضُر الموسِمَ کلّ سَنهٍ فَیری الناسَ وَیعرِفهم ویَرونَهُ ولایَعرفونه»}}}<ref> بحار الأنوار، ج۵۲، ص ۱۵۲، حدیث۴.</ref>. که گویای حضور همه ساله [[امام مهدی| امام عصر]]{{ع}} در موسم حج است، به نحوی که مردم را می‌بیند و می‌شناسد و مردم او را می‌بینند ولی نمی‌شناسند. [[امام صادق]]{{ع}} فرموده است: {{عربی|«یَفقدُ الناسُ امامهم، یَشهدُ الموسم فَیراهُم وَلا یَرَونَهُ»}} آن را می‌بیند و لی آنان وی را نمی‌بینند. و به عبارتی دیگر از [[امام صادق]]{{ع}} این‌گونه نقل شده است: {{عربی|«یَشْهَدُ المَواسِمَ، یَرَی النّاسَ ولا یَرَوْنَهُ»}}<ref>اصول کافی، ج۱، ص ۳۳۷و ۳۳۹، حدیث۶؛ بحار الأنوار، ج۵۲، ص ۱۵۱؛ غیبت نعمانی ترجمه، چاپ دارالکتب الاسلامیه ۱۳۶۲شمسی، ص ۲۰۴.</ref>.  مردم [[امام]] خویش را از دست می دهند- در عصر غیبت- و او در موسم حضور می‌یابد و آنان را می‌بیند و لی آنان وی را نمی‌بینند. و به عبارتی دیگر از [[امام صادق]]{{ع}} اینگونه نقل شده است: {{عربی|«یَشْهَدُ المَواسِمَ، یَرَی النّاسَ ولا یَرَوْنَهُ»}}<ref>بحار الأنوار، ج۵۲، ص۱۵۶، حدیث۱۶.</ref>  که به همان معناست<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۱۴۵-۱۴۷.</ref>.  

*تماس با [[امام]] در حج، اگر به عنوانِ متمّم حج و مایه تمامیت و کمال این فریضه الهی بزرگ شمرده شده است، باید با فراهم بودن زمینه‌اش از سوی خود [[ائمه]] باشد. اینکه [[امام باقر]]{{ع}} فرموده است: {{عربی|«تمامُ الحجِّ لقاء الامام»}}<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۲۵۴، حدیث ۸ و ۱۲؛ نور الثقلین، ج ۱، ص ۱۸۳؛ بحار الأنوار، ج۹۶، ص ۳۷۴.</ref> خود آن حضرت هم در مراسم و مواقف حج، حضور می‌یافته است تا امکان این برخورد و دیدار، میسّر باشد. گرچه عملًا، به خاطر شرایط خاص اجتماعی و سیاسی، این عمل به صورت ایده آل و مطلوب انجام نمی گرفت. خودِ همین تماس، چه بسا زمینه ساز پایه ریزی تشکیلات بوده، و برخوردها و رابطه‌ها و شناخت نیروها و به‌کارگیری عناصر مفید را در جهت برنامه‌ها، از فواید جنبی یا اصلی این «لقاء الامام» بوده است. این ایجاد رابطه، حتی به صورتِ غیرمستقیم و با واسطه هم زمینه سازی می شد و پیوند غیرحضوری با مکتب [[اهل بیت]]{{عم}} و خطّ فکری [[ائمه]]، فراهم می‌گشت. مردمی که از اقصی نقاط ممالک اسلامی آمده‌اند، می‌بایست در آن ازدحام و شلوغی و حال و هوای مناجات و عبادت و مناسک و ... راهی هم به خطّ [[ائمه]] پیدا کنند، که تصحیح کننده نظام فکری و عقیدتی، و جهت بخشِ ایمان و عمل مردم در مسیر [[حق]] است. وصیّت [[امام باقر]]{{ع}} را برای اقامه عزاداری و ندبه بر آن حضرت به مدّت ده سال در منا، نشان دهنده حضور [[ائمه]]، حتی در این شکل، در فریضه حج و هدایت و رهبری فکری- مرامی مردمی است. یعنی نشان دادن راه، و نصب علامت و چراغ راهنما و یادآوریِ اینکه چگونه می‌توان سراغ [[ائمه]] رفت و آنان را فراموش نکرد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۱۴۵-۱۴۷.</ref>.

*ایام منا، که روز عید و سرور و برکت است، نه گریه و اندوه و اشک، وقتی در جمع حجاج، گریه سر داده می‌شود، توجه‌ها به سوی آن کانون جلب می‌شود. و «... این خبر را مردم، پس از بازگشت به محل‌های خود، به آنها که از این مواقف دورند نقل می‌کنند و از این طریق، به غائبین هم می‌رسد و حجت بر مردم تمام می‌شود. دیگر کسی نمی‌تواند عذر و بهانه آورد که نمی‌توانسته به شهری که اقامتگاه حجت خدا است دسترسی پیدا کند، یا کسی از حجت خدا به او خبری بدهد، یا بگوید که دعوت [[امام]] و گمراهی مخالفانش را نشناختم. در این حال اغلب چنین است که دیگر جاهل قاصر و بی خبری باقی نمی‌ماند ...»<ref>مقتل الحسین، عبدالرزاق المقرّم، ص۱۰۷.</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۱۴۵-۱۴۷.</ref>.