اسراف: تفاوت میان نسخه‌ها

*اسراف: [[تجاوز]] از حدّ در هر فعلی که از [[انسان]] سر می‌زند<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۴۰۷.</ref>، [[زیاده‌روی]] و گزاف‌ کاری<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۰۸.</ref> در مقابل [[اقتصاد]] و [[میانه‌روی]]<ref>خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۷، ص۲۴۴.</ref>. اصل آن "سرف" به معنای ازحد‌گذشتن<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۱۵۳.</ref>.

*[[افراط]] و [[زیاده‌روی]] در امور [[دنیایی]] مذموم و نکوهیده است و منشأ اسراف در فعل [[انسان]] [[جهل]] و [[غفلت]] است<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۵، ص۱۱۱.</ref>.

*[[قرآن کریم]] مواردی از اسراف را برشمرده و از آنها [[نهی]] کرده است؛ از جمله این موارد: اسراف در اکل و شرب: {{متن قرآن|كُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ}}<ref>«بخورید و بیاشامید و گزافکاری نکنید که او گزافکاران را دوست نمی‌دارد» سوره اعراف، آیه ۳۱.</ref>، اعطای [[صدقه]] از محصول زراعی: {{متن قرآن|وَآتُوا حَقَّهُ يَوْمَ حَصَادِهِ وَلَا تُسْرِفُوا}}<ref>«و حقّ (مستمندان) را از آن، روز درو (یا چیدن) آن بپردازید و گزافکاری نکنید» سوره انعام، آیه ۱۴۱.</ref>، انتقام‌ جویی: {{متن قرآن|فَلَا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ إِنَّهُ كَانَ مَنْصُورًا}}<ref>«پس نباید در کشتن (به قصاص) گزافکاری کند زیرا (از سوی شرع) یاری شده است» سوره اسراء، آیه ۳۳.</ref>، [[انفاق]]: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا}}<ref>«و آنان که چون بخشش کنند نه گزافکاری می‌کنند و نه تنگ می‌گیرند» سوره فرقان، آیه ۶۷.</ref> و [[مال یتیم]]: {{متن قرآن|وَلَا تَأْكُلُوهَا إِسْرَافًا وَبِدَارًا أَنْ يَكْبَرُوا}}<ref>«و آن را به گزافکاری و شتاب، از (بیم) اینکه بالغ گردند (و از شما باز گیرند) نخورید» سوره نساء، آیه ۶.</ref>.

*اسراف افزون بر [[وصف]] عمل فردی، در عرصه [[اجتماعی]] و عمل جمعی نیز تحقق می‌پذیرد. [[خداوند]] [[عمل]] [[فرعون]] را در برتری‌ طلبی بر [[انسان‌ها]] و ادعای خدایی، [[افراط]] و [[تجاوز]] از حد دانسته، او را از مسرفین بر می‌شمارد: {{متن قرآن|وَإِنَّ فِرْعَوْنَ لَعَالٍ فِي الْأَرْضِ وَإِنَّهُ لَمِنَ الْمُسْرِفِينَ}}<ref>«و بی‌گمان فرعون در (سر) زمین (مصر) بلند پروازی کرد و او به راستی از گزافکاران بود» سوره یونس، آیه ۸۳.</ref> و نیز اقوامی به [[دلیل]] [[فرهنگ]] [[حاکم]] یا عمل جمعی به این صفت خوانده شده‌اند: {{متن قرآن|إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجَالَ شَهْوَةً مِنْ دُونِ النِّسَاءِ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ}}<ref>«شما از سر شهوت به جای زنان به سراغ مردان می‌روید بلکه شما قومی گزافکارید» سوره اعراف، آیه ۸۱.</ref> و نیز {{متن قرآن|أَفَنَضْرِبُ عَنْكُمُ الذِّكْرَ صَفْحًا أَنْ كُنْتُمْ قَوْمًا مُسْرِفِينَ}}<ref>«پس آیا از آن رو که قومی گزافکارید این پند را از شما با رویگردانی بازداریم؟» سوره زخرف، آیه ۵.</ref>. در این [[آیه شریفه]]، استهزای [[رسولان الهی]] و [[تکذیب]] [[آیات الهی]]، کنشی است که [[اعراب]] [[جاهلی]] و [[کفار]] و [[مشرکان]] [[مکه]] بدان [[دلیل]] مُسرف [[لقب]] گرفته‌اند<ref>سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۱۸، ص۸۵. </ref><ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص:۸۹.</ref>.