ربوبیت در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
←ربوبیت عام و چالش‌های پیش رو
| خط ۱۱۷: | خط ۱۱۷: | ||
*افزون بر این، اسناد [[ربوبیت]] [[جهان]] به [[خدا]] مستلزم [[نفی]] وسائط مباشر نیست، چون آنها با وجود موجودیّت و تأثیرشان، ذات، صفت و فعلشان در ذات، صفت و فعل [[خدا]] فانی است، پس می‌توان فعل آنان را با آنکه فعل آنهاست، از ایشان سلب کرد و به [[خدا]] نسبت داد: {{متن قرآن|وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَكِنَّ اللَّهَ رَمَى }}<ref>« و چون تیر افکندی تو نیفکندی بلکه خداوند افکند » سوره انفال، آیه ۱۷.</ref> و حرکت در مورد وسائط جایز است<ref>[[حسن رمضانی|رمضانی، حسن]]، [[رب / اسماء و صفات (مقاله)|رب / اسماء و صفات]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۳.</ref>. | *افزون بر این، اسناد [[ربوبیت]] [[جهان]] به [[خدا]] مستلزم [[نفی]] وسائط مباشر نیست، چون آنها با وجود موجودیّت و تأثیرشان، ذات، صفت و فعلشان در ذات، صفت و فعل [[خدا]] فانی است، پس می‌توان فعل آنان را با آنکه فعل آنهاست، از ایشان سلب کرد و به [[خدا]] نسبت داد: {{متن قرآن|وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَكِنَّ اللَّهَ رَمَى }}<ref>« و چون تیر افکندی تو نیفکندی بلکه خداوند افکند » سوره انفال، آیه ۱۷.</ref> و حرکت در مورد وسائط جایز است<ref>[[حسن رمضانی|رمضانی، حسن]]، [[رب / اسماء و صفات (مقاله)|رب / اسماء و صفات]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۳.</ref>. | ||
==تبلور [[ربوبیت]] در [[تربیت]] [[انسان]]== | |||
[[قرآن کریم]]، افزون بر تأکید بر [[ربوبیّت]] عمومی [[خدا]] بر موجودات (انعام / ۶، ۱۶۴) [[عنایت]] ویژه‌ای به [[ربوبیت]] و [[تربیت]] [[انسان‌ها]] دارد که برخی آن را به استناد [[آیه]] ۵ بقره / ۲: «هُدًی مِن رَبِّهِم» عین [[هدایت]] * آنان دانسته‌اند <ref>تفسیر سید مصطفی خمینی، ج ۳، ص ۸۳.</ref>. آیاتی که اسم «[[ربّ]]» در آنها به ضمایر گوناگونی مانند «ک»، «کما»، «کم»، «ه»، «ها»، «هما»، «هم»، «ی» و «نا» افزوده شده و بیشتر به پرورش [[انسان‌های کامل]] و ناکامل و [[مؤمن]] و غیر [[مؤمن]] اشاره دارد، به بیش از ۸۵۰ می‌رسد و این از اهمیت [[تربیت]] [[انسان‌ها]] به‌ویژه [[تربیت]] [[انسان کامل]] پرده برمی‌دارد که در وجود [[حضرت]] ختمی [[مرتبت]]{{صل}} [[ظهور]] تام یافته است. | |||
*براین‌پایه، برخی از [[عارفان]] که [[تربیت]] هر پدیده‌ای را با اسم خاصّی ـ که سهم آن پدیده از [[ربوبیت]] مطلق است ـ می‌دانند «[[حقیقت]] [[انسانیت]]» را ـ که مرتبه [[انسان کامل]] است ـ از آن استثناء کرده‌اند<ref>شرح فصوص الحکم، قیصری، ص ۶۴۰، نیز نک: المقدمات من نص النصوص، ص ۴۵۲.</ref>، زیرا «[[حقیقت]] انسانیّت» همان «برزخیّت اولی» است که اصل همه موجودات و [[غایت]] و منتهای تمام اسماء و حقایق است و این [[حقیقت]]، [[مربّی]] [[رسول]] اللّه{{صل}} است: «واَنَّ اِلی رَبِّک المُنتَهی». ([[نجم]] / ۵۳، ۴۲) براین اساس، [[رسالت]] او همه [[انسان‌ها]] را فرامی‌گیرد: «وما اَرسَلنـک اِلاّ کافَّةً لِلنّاسِ» ([[سبأ]] / ۳۴، ۲۸۸)، زیرا [[حقیقت]] وی به هیچ [[حکم]]، قید، [[وصف]] و اسمی مقیّد نیست، بلکه [[حکم]] «جمعی» و «وسطی [[حقیقی]]» ([[اعتدال]] تام) در او ظاهر است<ref>مشارق الدراری، ص ۱۶۶.</ref>. ربِّ [[حضرت]] ختمی{{صل}} تعیّن اوّل است که اصل [[اسمای الهی]] و منشأ و منتهای [[ربوبیّت]] است<ref>رسالة النصوص، ص ۱۵.</ref> و تجلّی اوّل است که مسمّای «هو» و [[باطن]] اسم «اللّه » و منتهای همه تعیّنات است؛ «و الیه یرجع الامر کلّه»<ref>مصباح الانس، ص ۳۶۴.</ref>. [[ربّ]] الارباب بودن [[خدا]] نیز به اعتبار [[اسم اعظم]] و تعیّن اوّل است که منشأ تمام اسماء، [[غایت]] همه غایات و دارای جمیع مطالب است و [[آیه]] «واَنَّ اِلی رَبِّک المُنتَهی» به آن اشاره دارد، بنابراین [[ربوبیّت]] ویژه [[رسول]] اللّه{{صل}} [[ربوبیت]] عظماست<ref>المقدمات من نص النصوص، ص ۴۵۲.</ref>، زیرا [[تربیت]] هر پدیده‌ای مناسب با همان موجود است؛ مثلاً [[ربوبیت]] [[رسول اکرم]]{{صل}} با [[ربوبیت]] دیگران، اعم از [[پیامبران]]، [[فرشتگان مقرّب]] و توده [[مردم]] متفاوت است. | |||
براین اساس، [[ربوبیت]] مراتبی دارد به [[اختلاف]] مراتب مربوبان<ref>مواهب الرحمن، ج ۱، ص ۲۹، نیز نک: شرح فصوص الحکم، جندی، ص ۳۹۹.</ref> و بالاترین مرتبه به [[خاتم پیامبران]]{{صل}} اختصاص دارد، از این رو همه [[انسان‌ها]] باید در [[سیر]] [[تربیتی]] و تکاملی خویش تنها به برنامه [[تربیتی]] [[مکتب اسلام]] بنگرند که اسباب [[تکامل]] را تمام ساخته است، چنان‌که [[امیرمؤمنان]]{{ع}} در این [[مکتب]] [[تربیت]] و مقامی یافت که [[فرشتگان مقرّب]] برای نزدیک شدن به آن توان ندارند<ref>تفسیر سید مصطفی خمینی، ج ۱، ص ۳۸۷ـ۳۸۸.</ref><ref>[[حسن رمضانی|رمضانی، حسن]]، [[رب / اسماء و صفات (مقاله)|رب / اسماء و صفات]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۳.</ref>. | |||